admin

Hayatınız boyunca en az bir kez, gördüğünüz bir rüya ile sersemlemişsinizdir. Merak etmeyin, 4000 yıllık bir kafa karışıklığı geleneğini sürdürüyorsunuz.

Kayıtlara geçmiş en eski rüya, MÖ 2500 yıllarında, Gılgamış?tan hemen önce hüküm sürmüş Sümer kralı Uruklu Dumuzi?ye aittir. ?Kartal, koyunu ağılından kapar.? yazar bir çeviride. ?Doğan, serçeyi sazlıkta yakalar? Bardak yanında yatar: Dumuzi yaşamaz artık. Ağıl, rüzgârlara verilmiştir.? Kral, rüyasıyla dehşete düşer ve tarihin kayıtlı ilk rüya yorumunu bu işlerde açıkça profesyonel olduğu anlaşılan kız kardeşine yaptırır. Kardeşinin tavsiyesi ise şu olmuştur: Kötü bir şeyler olmak üzere, saklansan iyi olur.

Hayatınız boyunca en az bir kez, gördüğünüz bir rüya ile sersemlemişsinizdir. Merak etmeyin, 4000 yıllık bir kafa karışıklığı geleneğini sürdürüyorsunuz. Zamanla insanlık, zihnin bu uyku halinde tam olarak ne yaptığını din, felsefe, psikoloji ve sinirbilim dâhilinde bir şekilde anlayabildi.
*
İşte rüyaların ne olduklarına ve bize ne yaptıklarına dair 5 önde gelen teori:

Rüyalar pragmatik kehanetlerdirSiddhartha Gautama?nın annesi Kraliçe Maya, rüyasında, yanına gelip oğlunun Buda olacağını söyleyen beyaz bir fil görür. İncil?in ilk kitabı Genesis?e göre, Firavun, rüyasında yedi güzel erkeği yiyen yedi hasta inek ve yedi güzel erkeği yiyen yedi hasta başak görür, Yusuf?u çağırır. Yusuf, dalkavuk sihirbazları bir kenara iter ve Mısır?ı yedi yıllık bolluğun ve sonra da yedi yıllık kıtlığın beklediğini söyler.*

Rüyalar üzerine yazıları ile tanınan yazar Kelly Bulkeley?e göre bu tür kehanetler, rüya görmenin en uyumlu özelliğinin ? insanlara hazırlıklı olmaları için yardım etmenin ? metafiziksel iskeletidir. ?Bunu uyanıkken sürekli yapıyoruz.? diyor Bulkeley. ? Öngörü kapasitesine sahibiz ? kış mevsimi soğuk olacak, bu yüzden gıda depolasak iyi olur gibi. Yaptığımız her şey, geleceği tahmin etme kapasitemize dayanıyor. Zihni ve beyni 24 saat boyunca çalışan bir sistem olarak görüyorum; dolayısıyla bu tür hazırlayıcı düşünme, uyku esnasında da sürüyor.?*

Bulkeley?e göre, rüya görmenin en kısa tanımı, ?hayal ürünü oyun? dur ve rüyalar genellikle gelecek odaklıdır. Mistisizm, şart değildir. ?Aristoteles?in şöyle bir argümanı vardır: uyanık dünyanın kargaşasından kopuk olduğumuz uyku sırasında, belirsiz izlenimlerle geleceğe dair daha iyi bir kavrayış elde ederiz.? diyor Bulkeley. İlginçtir ki bu argüman, yaklaşık 2000 yıl sonra ortaya çıkan evrimsel psikoloji alanı ile oldukça örtüşür. Evrimsel psikoloji, dünya potansiyel tehditlerle dolu olduğundan, zihnimizin bunları uyku sırasında görselleştirdiğini, dolayısıyla uyanıkken bunlara karşı tetikte olduğumuzu öne sürer.*

Rüyalar ne yapmamız gerektiğini söylerler17. yy? da, büyük şüpheci Rene Descartes, bir gece gördüğü rüyalar serisi ile hayatının rotasını değiştirmiştir. Tarihçi ve psikolog George Makari, Descartes?ın, ?uzamsal problemlerin, matematik yasaları ile sağlama alınmış doğal bir dünya görüşüne ışık tutabilecek şekilde cebirselleşebileceğini? fark etmesini ve bunun sonucunda hayatını ve nihayetinde popüler gerçeklik anlayışını değiştirmesini sağlayan bir dizi rüya gördüğünü söyler.*

Freud ise 1896 yılında, babasının cenazesinden bir gece önce, rüyasında üzerinde ?Gözelerinizi kapamanız talep ediliyor.? yazılı bir basılı ilan görmesiyle Düşlerin Yorumu kitabını yazmaya başlamıştır. Abraham Lincoln ise aktif bir düşçüdür. Savaş ile ilgili herhangi bir önemli gelişme yaşanmadan bir gece önce canlı rüyalar gördüğünü söylemiştir. ?Çirkin? bir rüyadan sonra eşine telgraf çekerek oğullarının silahlarını kaldırmasını söylemiş, suikasta uğramadan birkaç gece önce Beyaz Saray?da bir cenaze gördüğünden bahsetmiştir.*

Rüyalar bilinçaltının iletişim araçlarıdır20. yy?ın başlarında, psikanalizin babası olan ve anne-baba sorunları ile ilgili fetişleri olduğu bilinen Sigmund Freud, rüyaların bilinçaltından gelen mesajlar olduğunu düşünmüştür. ?Rüyaların yorumları, zihnin bilinçdışı aktivitelerinin bilgisine ulaştıran kutsal bir yoldur.? diye yazar. Freud?a göre, rüyaların amacı, bastırılmış arzuları tatmin etmektir ve bu rüyalar, çağrışımlar aracılığıyla bireysel anlamlarına indirgenebilirler.*

Freud?un öğrencisi ve sonraki rakibi Carl Jung ise daha gelecek odaklı bir perspektif benimsemiştir; ona göre rüyalar, bilinçli farkındalığımızın ötesindeki parçalarımızın, çevremizdekileri fark etmemizi sağlama yollarıdır ? evrensel, ama bir yandan da kişisel semboller aracılığı ile. Yani rüyanızdaki kaçan bir kadın ya da erkek, elinizden kayıp giden bir fırsatın işareti olarak okunabilir.*

Rüyalar veridirlerRüyalar, 1950 yıllarında Chicago Üniversitesinden araştırmacılar Eugene Aserinsky ve Nathaniel Kleitman?ın uykunun REM evresi olarak bilinen keşfi yapmaları ile deneysel araştırmaların kapsamına girmeye başlamıştır. Günümüzde bilim insanları, algoritmaları insanların uyanıkken sahip oldukları beyin aktivitelerini tanıyacak şekilde eğiterek, beyin taramaları ile rüyaların ana fikirlerini saptamaya başlamışlardır.*

Bir yandan da rüya kaydediciler kullanılmaya başlandı. Rüya araştırmacısı Bulkeley, dünyanın dört bir yanından katılımcılardan elde ettiği yaklaşık 20.000 rüya kaydı ile Uyku ve Rüya Veritabanı?nı oluşturdu. Bulkeley?e göre, insanların rüyalarında nadiren yalnız oldukları ve rüyalarında duygusal açıdan yakın oldukları insanları görmeye eğilimli oldukları gibi psikolojik temalar ortaya çıkmaya başladı bile. ?Rüyalar, ilişkilerimizdeki duygusal endişeleri yansıtır.? diyor Bulkeley. ?Rüya görme, ilişkilerimizin değer verdiğimiz ya da sorunlara sebep olan özelliklerini keşfetmede gerçekten iyi bir kaynaktır.?*

Rüyalar hareket halindeki hatıralarımızdırBir yüzyıldan fazla bir zamandır araştırmacılar, uykunun hafızayı ? özellikle de uzun sürekli belleğin oluşumunu ?nasıl destekliğini ortaya çıkarıyorlar. Şu an ise sinirbilimciler, rüyalardaki sürekli değişen imgelemlerin, hafızaya-atma sürecinin bir yan ürünü olduğuna inanmaya başladılar.*
*

Farklı deneyim zincirleriniz bir araya geldiklerinde, sonuç, en fazla bir uzaylı kadar aşina olduğunuz bir şeye benziyor genellikle. ?Bu çoğunlukla tuhaf, bileşim halindeki görseller, algılara sunulmuyor.? diyor Manchester Üniversitesinden araştırmacı SueLlewellyn. ?Tam olarak ?gerçek? değil; çünkü birkaç hatırayı ilişkilendirerek bir araya getiriyor. REM uykusu sırasında, fenomenolojik düzlemde, bu bileşik görsel, bir rüya sahnesi olarak tecrübe ediliyor.?*