meltem

Anne ve babanın ilgisizliği, takdir görmemek, ödüllendirilmemek, sosyo- ekonomik seviyenin yarattığı utanç gibi nedenlerle arkadaşlarına yalan söylüyor. Anne babalar çocuk yalan söylemeyi alışkanlık haline getirince paniğe kapılıyor. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu, "Çocuklar başrolde olmak, ön planda yer almak için de yalan söyleyebilir. Anne ve baba yalan söylediğini fark edip, yalanıyla yüzleştirdiğinde ise büyük utanç duyabilir" diyor.
Psikiyatri kliniklerine başvuran anne ve babalar, çocuklarının söylediği yalanlardan şikayet ederek geliyorlar. Ebeveynlerin yanı sıra, okulda öğretmenler de yalan söylediğini tespit ettikleri öğrenciler hakkında ebeveynlere başvuruda bulunabiliyor. Ancak 0-6 yaş döneminde soyutlama yeteneği, gerçeklik hissi oturmadığı, zihinsel gelişimi tamamlanamadığı için çocuklar başından geçenleri abartarak, süsleyerek, araya gerçek dışı öğeler katarak aktarabilirler.
Çocukların 0-6 yaş grubunda aktardıkları her şeyi 'yalan' olarak nitelendirmemek gerektiğinin altını çizen Dr. Zahmacıoğlu, "Burada neden yalan söyledin diye fevri bir tavırla çocuğun üzerine gidip korkutmak doğru bir tavır olmaz. Bunun yerine çocuğun neden yalan söylediğini anlamaya çalışmak daha doğru" diye açıklıyor durumu.
Bir kreş veya anasınıfı çocuğu anne ve babasına gelip öğretmeninin kulağını çektiğini, kendisine bağırdığını söyleyebiliyor. Ama iyice araştırıldığında aslında böyle olayların olmadığı anlaşılıyor. Bu durumda anne ve baba çocuğa öfkelenebiliyor. Çocukların bu tür davranışları planlayarak yapmadığını söyleyen
Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu, konuyla ilgili "Ortada saptırılmış ya da abartılmış bir hikaye anlatımı olduğu doğru. Ancak çocuk bunu planlayarak yapmıyor. Çocuk bunu dikkat çekmek amacıyla yapabilir. Ayrıca aile içinde ödüllendirilmeyen, takdir ve onay görmeyen çocuklar sık sık yalana başvurabiliyor. Eleştirilme ve mimlenme pahasına başrol kapmak, sivrilmek için böyle bir yola başvurabiliyorlar. Yalan söyleyerek edindiği konum onların varoluş biçimi haline gelebiliyor" diyor.
Anne-baba dikkatli olmalı

Anne ve babaların günlük yaşamlarında konuşurken, çeşitli davranışlarda bulunurken çocuklarının yanında çok dikkatli davranmaları gerekiyor. Çünkü çocuklar büyüklerinin iyi ya da kötü davranışlarını ayırt edemedikleri için yalan söylemeyi örnek alabiliyor. Bir süre sonra çocukta bu davranış alışkanlık halini alıyor. Çocuk yalan söyleyerek edindiği ayrıcalıkları gördükçe de alışkanlık sürüp gidiyor. Anne baba çocuğun yalanını yakaladığında çocuk şaşırıyor, utanıyor ve onaylanmama duygusuyla üzüntü duyuyor. Psikiyatri polikliniğinde bu çocukların bazılarını başları öne eğik fiziksel görünüşleriyle, kimisini ise, özellikle davranış bozukluğu haline gelmişse, aşırı rahat ve umursamaz tavırlarıyla görmek mümkün olabiliyor.
Fiziksel şikayetler artıyor

Okul çağındaki çocukların en sık başvurdukları yalanlar arasında okul başarısı konusunda söylenen yalanlar geliyor. Çocuklar aldıkları kötü notları saklıyor. Bazı çocuklar sosyo ekonomik durumlarının olumsuzluğundan utandıkları için örneğin villada oturduklarını, babasının pilot olduğunu söyeyebiliyorlüyor. Okula gitmek istemiyorsa, karnı ve başının ağrıdığını söyleyebiliyor. Yalan söyleme alışkanlığının tedavisi konusunda aileler ve çocuklar terapiye alınıyor.
Aileler ne yapmalı?

- Çocuğun yalan söylediğini tesbit ederseniz onu bu durumla hemen yüzleştirip yorum yapmayın
- Çocuğunuza yalan söylediği için kızıp fevri davranmayın
- Neden yalan söylediğini anlamaya çalışın
- Geçmişi düşünerek yalanın sebeplerini ortaya çıkarmaya uğraşın
- Çocuğu takdir edin, ödüllendirin, kendisini sevmesini sağlayın
- Yalana başvurmasına gerek olmadan da sevileceğini gösterin
- Zihinsel travma yaratacak cezalar vermeyin
Özellikle de 0-5 yaş arasında çocukların tedavisinde resim, oyun hamuru, masallar ve rüyaların anlatımıyla dümeni çocuğa verip çağrışımları izleniyor.