eg24

Bir yandan çalışıp diğer yandan anne olmak her kadın için zor. Hele de çocuğuyla yeterince ilgilenmediği düşüncesiyle suçluluk duygusu içini kemiriyorsa… Çalışan anne ve çocuk ilişkisini Üsküdar Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Müdürü Uzman Psikolog Orhan Gümüşel’e sorduk

Çalışan ve çalışmayan anne arasındaki fark nedir?
- Annenin çalışması veya çalışmaması değil, çocukla kurduğu ilişki önemli. Annenin çok uzun saatlerde işte bulunması, işinin stresli olması gibi nedenler onun tahammülünü azaltır ve ilişkiyi olumsuz etkiler elbette. Asıl sorun, mükemmel anne olmaya çalışmak.

Çalışan anne psikolojisi nedir?
- Annelerin çalıştıkları zamanı çocuklarına veremedikleri, suçluluk duygusu yaşadıkları, hem ev hem işle ilgili sorumlulukların yanı sıra çocuğuna iyi bir anne olma isteğiyle fazlaca koşturdukları, yapılacak işlere yetişemediklerinden şikayet ettikleri ruh durumudur. Anne birçok rol arasında sıkışıp kalır. Bu duygularla baş etmek için de bazıları çocuklarını şımartıp, istediklerini alıp, bazen geri kalan tüm vakitlerini onlara ayırabirler. Hele ki eş sorunları da varsa, iş içinden çıkılmaz hale gelebilir.

Ne gibi ruhsal sorunlar olur?
- Depresyon, panik atak, anksiyete gibi psikiyatrik hastalıklar, bebekle olan ilişki kalitesini etkileyebilir. Bebekle arasında sağlıklı, güvenli bağlanma oluşmasını engelleyebilir.

Anne için çocuktan ilk ayrılık, işe gidiş süreci nasıldır?
- “Çocuğumdan nasıl ayrılırım? O bensiz ne yapar? Başkası ona benim gibi bakabilir mi?” gibi birçok endişeyle işe başlayabilir.

Çocuktan ayrılmak için doğru zaman ne zamandır?
– İlk üç yaş anneye güvenli bağlanma açısından kritik dönem. Ama sağlıklı anne-çocuk ilişkisi sürekli birlikte olmak demek değil, birlikte oldukları zaman dilimlerindeki sağlıklı ilişki demektir.

Çocuğu bu ayrılığa hazırlamak için neler yapmalı?
- Onu değişimlere kademeli adapte etmek gerek. Anne, çocuğu altı aylıkken işe dönecek diyelim. Kim bakacaksa çocuk onunla birlikte bir süre aynı ortamda bulunmalı. Ayrılma kaygısı olan çocuklarda anneden ayrılamama, anne giderken ağlama, sonrasında agresivite, uyum güçlükleri görülebilir. Süreç sağlıklı işlediyse zaten sorun çıkmaz.

Ayrılmanın verdiği suçluluk duygusuyla nasıl baş edilir?
- Olumlu ve gerçekçi düşünerek. “İyi bir anne olmak, hep çocuğumun yanında olmam anlamına gelmiyor. Önemli olan ona karşı davranışlarım” düşüncesini benimsemek gerekir. Zorlanıyorsa yardım almalı.


İşten döndüğünüzde çocuk size küsmüşse, sizinle ilgilenmiyorsa ?
- Akşamları çocukla geçirilen zamanlarda oyun oynamak, sohbet etmek iki tarafı da mutlu eder. Çocukla kurulacak en iyi iletişim dili budur.

Ya çocuğu evde bıraktığı için suçluluk hissediyorsa?
- Aslında koşulları çok zor ya da anksiyetesi yüksek anneler bu duyguyu yaşıyor. Yardım talep edebilir. Mükemmeliyetçi düşünmemeyi öğrenebilir. Bunu başaramıyorsa psikoterapiden yararlanabilir.

Evden çıkarken ya da dönerken yapılan yanlışlar neler?
- Çocuğa haber vermeden evden kaçmak, bağırmak, sert davranmak, yargılamak ya da her dediğini yapmak yanlışlar arasında sayılabilir. “İşe gitmem lazım, sen de artık alışmalısın” ya da “Ben de istemiyorum ama mecburum, sorunlarımız var” gibi uygun olmayan sözlerden de kaçınmak lazım.

Sürekli eve hediyeyle gelmek doğru mu?
- Hayır, asıl amaç ona ayırdığımız kaliteli zaman ve gerçek ihtiyaçlarını anladığımızı hissettirmek olmalı.

Evde annesinden ayrı kalan çocuk neler hisseder?
- Beden dilimize bakar. Annesi üzgün, telaşlıysa, “Benim yüzümden annem mutsuz?” diye algılar. Her dediği yapılan çocukta disiplin sorunları, dürtü kontrolünde güçlükler görülür. Annenin fazla ilgisi ve kaygısı nedeniyle çocukta da kaygı problemi görülebilir.

HASTALANDIĞINDA YANINDA KALIN

Çocuğu evde hasta bırakıp, işe gitmek zorunda olan anne ne hisseder?
- Çocuklarda en çok davranış ve disiplin sorunları hastalıklardan sonra görülür. Tabii, imkan varsa çocukla kalmak en iyisi. Fakat bu imkan yoksa, onu düşündüğümüzü hissettirebilmeliyiz. Çocuk hasta diye onu şımartmak, ödüllendirmek yanlış.

Çalışan annenin aşırı sorumluluk yüklenmesi, düzenli olmaya çalışması ‘süper anne’ psikolojisi mi?
- Mükemmeliyetçiler böyle düşünür. Çocuklar için en iyisini isteriz, ama “En iyisi olsun, her şeyi başarsın, hayatında eksik hiç olmasın” düşüncesiyle yola çıkıldığında onun kişilik gelişimi olumsuz etkilenir.

İşten gelip, evle ve çocukla ilgilenirken babadan neler beklerir?
- Çocuktan, anne kadar baba da birinci derecede sorumludur. Sorumluluk paylaşımı da
sağlıklı bir evlilik ve aile için gerekli. Anne eşinden destek bekler. Çocukla ailenin yaşam düzeni değişir ve yeni bir sorumluluk paylaşımı gerekir. Burada ortaya çıkabilecek aksaklıklar, eş kadar çocukla ilişkiyi olumsuz etkiler.

Anne, çocuğunun okul etkinliklerine gidemezse suçluluk duygusundan nasıl kurtulur?
- Çocuk için özel günlerde anne, baba ya da aile yakınının bulunması çok önemli. İzinler bugünlere denk getirilmeli, önceden planlanmalı.

Ailenin kalabalık olması da olumsuz bir etken olarak sayılabilir mi ?
- Müdahalenin fazla oluşu, sorumluluk paylaşımında sorunlar yaratabilir.

Sevgi-disiplin ilişkisi nasıl kurulmalı?
- Çocukla sevgi-disiplin dengesiyle ilişki kurulmalı. Eşler işbirliği yapmalı, ortak yaklaşımlar belirlemeli. Anne-baba arasındaki sorumluluk dağılımı iyi oturtulmalı.