eg24

Şefkat ise bir başka k işi için üzülmek ya da endişelenmektir” diyor. Sosyal açıdan yararlı davranışın bileşenleri çok daha karmaşık ve çeşitli. Başkasının üzüntüsünü algılama, bireyin kendi hisleri ve kimliğini çözümlemesine yardımcı olan benlik algısı, aşırı stresi önleme becerileri ve yardım etmenin değerini hem zihinsel hem de duygusal boyutta anlama da bunlara dâhil.

İkizlerle ilgili araştırmalar, toplumsal yararlılık eğiliminde genetik öğeler de olduğuna işaret ediyor. Örneğin, üzülmüş gibi yapan bir yetişkine tepki verirken, tek yumurta ikizleri, çift yumurta ikizlerine kıyasla, birbirlerine daha benzer davranıyor. Şefkat ve empatinin bu erken dışavurumları, karar verme mekanizması ve ahlakın bir parçası haline geliyor. Psikoloji profesörü Scott Huettel, sosyal açıdan yararlı davranışı açıklamak için iki genel kurama başvuruyor. İlki, böyle davranışların insanı motive etmesi: yardım etmek, kişinin kendini iyi hissetmesini sağlıyor.

Ekonomistler de fedakârlığın etkisini araştırmış ve hayırsever amaçlarla para harcamanın “insanın içinde iyi bir his yarattığı” hipotezini öne sürmüştü. Huettel’e göre, ikinci kuram sosyal idrake dayanıyor, yani başka insanların da ihtiyaçları ve amaçları olduğunu anlamak.

Bu iki kuram birbirini dışlamıyor: Zihinsel anlamaya motivasyonel ödülün eşlik etmesi, sosyal açıdan yararlı davranışları pekiştiriyor. Ebeveynlerin model olması da önemli; çocuklar, kelimeleri öğrenmelerinden çok önce, şefkat ve merhameti tecrübe edebilmeli. Sosyal açıdan yararlı davranışı maddiyatla ödüllendirmeyin. Onun yerine, iyilik yapma fırsatlarının önünü açın; çocuk bu fırsatları gönüllü olarak kullanabileceğini anlasın. Ve çocukların kendi davranışlarını cömert, nazik ve yardımsever olarak görmelerine yardım edin. Çocuğun mizacıyla ilgilenerek benlik algısının yeni ortaya çıkması ve bilişsel algının artmasından istifade edip beynin ödüllendirme merkezlerinden yardım alarak ebeveynler, o içe yayılan sıcaklık ile beraberinde gelen dünya görüşünü teşvik etmeye çalışabilir. Empati, merhamet ve iyilikseverlik evde başlar, hem de çok erken yaşlarda.