01 Aralık 2017, 23:03 | #1 |
Senior Member Üyelik tarihi: 06 Şubat 2015
Mesajlar: 7,475
| Roma Rakamları Roma Rakamları Romalılar, Eski Mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar. Başlangıçta değişik bazı sembol ve harfleri, rakam olarak kullanmışlardır. Bu rakamları, ilk olarak Romalılar kullandıkları için, aritmetikte Roma Rakamları ya da Romen Rakamları olarak adlandırılırlar. Kaynaklar, Roma rakamlarının bir elin parmaklarından esinlenerek ortaya konduğunu belirtir. Romalılar, bugün kullandığımız 1, 2, 3, 4 rakamları yerine I, II, III, IV sembollerini ve 5'i belirtmek için de, V şeklinde bir el işaretini sembol olarak kullandılar. 10'u belirtmek için de V sembolünü, değişik biçimde iki kez kullanarak X sembolünü elde ettiler. (Çaprazlanmış iki düşey çizgi.) 50 rakamı için L harfi 1000 rakamı için M[(milenyum(1000 yıl)un M si] 500 için D harfi, 100 için de C harfi kullanılır.[1][2] V ya da (V) =5.000 X ya da(X) =10,000 L ya da (L) =50.000 C ya da (C) =100.000 D ya da (D) =500.000 M ya da (M) =1.000.000 [2] Bunların nümerik değerleri şöyledir; I=1 (unus), V=5 (quinque), X=10 (decem), L=50 (quinquaginta), C=100 (centum), D=500 (quingenti), M=1000. Bugün de zaman zaman kullanılan bu harfler, yan yana getirilerek daha büyük sayılar oluşturulabilir. Mesala “25″,”XXV” şeklinde yazılır. Bu sayılar yazılırken uyulması gereken bazı kurallar vardır:
Dört işlem yapma zorluğu sebebi ile günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Bazı usuller geliştirilse de çok büyük sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır. Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardır.[1] Romen Rakamlarıyla Hesaplama Zamanımızda, dünyanın büyük bir bölümünün ve bizim de kullandığımız rakam şekilleri, diğer ülkelerde 'Arap rakamları' diye bilinir. Aslında bu nitelendirme yanlıştır. Bu rakamların kökeni yani ilk ortaya çıktığı yer Hindistan'dır ve buradan önce Arabistan'a, daha sonra İslami kültür yayılımı ile birlikte Avrupa'ya geçmiştir. Avrupa'da Romen rakamlarından günümüz rakamlarına geçiş Ortaçağda olmuştur. O yıllarda Avrupa'da hesap işleriyle uğraşanlar Romen rakamlarını hemen terk etmediler. Daha ziyade toplama ve çıkarma işi yapan tüccarlara Romen rakamları daha pratik geliyordu. Örneğin 68'den 16'yı çıkarmak için 68 yani 'LXVIII' rakamından 16'yı ifade eden 'XVI' rakamlarını ilişince geriye 'LII' yani 52 kalıyordu. Diğer bir örnek olarak 77 (LXXVII) sayısından 15'i (XV) çıkartalım. Yapılacak iş 77'nin içinden X ve V rakamlarını silmektir. Sonuç 'LXII yani 62'dir. Bu arada Romen rakamları nelerdir bir görelim: I(1), II(2), III(3), IV(4), V(5), VI(6), VII(7), VIII(8), IX(9), X(10), XX(20), XXX(30), XL(40), L(50), LX(60), LXX(70), LXXX(80), C(100), D(500), M(1000) Romen rakamları her bir sayının karşılığı olan harfler, büyükten küçüğe doğru ve soldan sağa yazılıp bunların hepsi toplanarak bulunur. MDCLXVI sayısı neymiş bulalım: (M=l .000)+(D=500)+(C= 100)+(L=50)+(X= 10)+( V=5 )+(I= l) = 1666 Ancak günümüzde sistem tam böyle çalışmıyor, büyük rakamdan önce gelen daha küçük rakam büyükten çıkartılıyor. Örneğin 1X=(10-1)=9, bu şekilde 1999 sayısı olan MCMXCIX önce M+CM+XC+IX şeklinde yazılıp sonuç (1.000+900+90+9)= 1999 olarak bulunuyor. Bir başka uygulama da aynı harfi üç kereden fazla tekrar etmemek şeklinde. IIII yerine IV, XXXX yerine XL kullanılıyor. Ancak Romen rakamlarında M'den büyük harf olmadığından l000'den sonra örneğin 4 000 MMMM şeklinde yazılabiliyor. Daha büyük sayılarda ise sayının kaç kere 10'un katı olduğunu ifade etmek için parantez işaretleri kullanılıyor. Romen rakamlarında sayıdan önce 'bir' gelmesi sadece dört (IV) ve dokuzda (IX) vardır. Romen rakamlarında sıfır yoktur. Rakam gösterildiği işaret kadardır yani 'X' nerede olursa olsun '10' dur. Halbuki günümüz rakamlarında 'l' tek başına iken ' l'dir ama sağdan ikinci haneye geçince '10' değerini, üçüncüye geçince '100' değerini alır. Tüm bu nedenlerle günümüzün karmaşık işlemlerinde Romen rakamlarının kullanılmaları mümkün değildir. Sıfır sayısının katılmasıyla hiç rekabet güçleri kalmamıştır. Duvar saatlerinde dekoratif amaçlı kullanılmaları yanında pratik bir kullanım yerleri yoktur. Günümüzde milyon, milyar derken trilyonları hatta katrilyonları ifade eder hale geldik. İleriki yıllara hazırlık amacıyla milyondan başlayarak sonra gelen sayılara bir bakalım. Sayı isminin yanında parantez içindeki rakamlar o sayıda kaç tane sıfır olduğunu gösterir: Milyon(6), milyar(9), trilyon(12), katrilyon(15), kuintrilyon(18), sekstrilyon(21), septrilyon(24), oktrilyon(27), nanilyon(30), desilyon(33), andesilyon(36), dudesilyon(39), tredesilyon(42), kattırdesilyon(45), kuindesilyon(48), seksdesilyon(51), septendesilyon(54), oktadesilyon(57), novemdesilyon(60), vijintilyon(63).[2] Örnekler I - 1 II - 2 III - 3 IV - 4 V - 5 VI - 6 VII - 7 VIII - 8 IX - 9 X - 10 XI - 11 XII - 12 XIII - 13 XIV - 14 XV - 15 XVI - 16 XVII - 17 XVIII - 18 XIX - 19 XX - 20 XXI - 21 XXII - 22 XXIII - 23 XXIV - 24 XXV - 25 XXVI - 26 XXVII - 27 XXVIII - 28 XXIX - 29 XXX - 30 XXXI - 31 XXXII - 32 XXXIII - 33 XXXIV - 34 XXXV - 35 XXXVI - 36 XXXVII - 37 XXXVIII - 38 XXXIX - 39 XL - 40 XLI - 41 XLII - 42 XLIII - 43 XLIV - 44 XLV - 45 XLVI - 46 XLVII - 47 XLVIII - 48 XLIX - 49 L - 50 LI - 51 LII - 52 LIII - 53 LIV - 54 LV - 55 LVI - 56 LVII - 57 LVIII - 58 LIX - 59 LX - 60 LXI - 61 LXII - 62 LXIII - 63 LXIV - 64 LXV - 65 LXVI - 66 LXVII - 67 LXVIII - 68 LXIX - 69 LXX - 70 LXXI - 71 LXXII - 72 LXXIII - 73 LXXIV - 74 LXXV - 75 LXXVI - 76 LXXVII - 77 LXXVIII - 78 LXXIX - 79 LXXX - 80 LXXXI - 81 LXXXII - 82 LXXXIII - 83 LXXXIV - 84 LXXXV - 85 LXXXVI - 86 LXXXVII - 87 LXXXVIII - 88 LXXXIX - 89 XC - 90 XCI - 91 XCII - 92 XCIII - 93 XCIV - 94 XCV - 95 XCVI - 96 XCVII - 97 XCVIII - 98 XCIX - 99 C - 100 CI - 101 CII - 102 CIII - 103 CIV - 104 CV - 105 CVI - 106 CVII - 107 CVIII - 108 CIX - 109 CX - 110 CXI - 111 CXII - 112 CXIII - 113 CXIV - 114 CXV - 115 CXVI - 116 CXVII - 117 CXVIII - 118 CXIX - 119 CXX - 120 CXXI - 121 CXXII - 122 CXXIII - 123 CXXIV - 124 CXXV - 125 CXXVI - 126 CXXVII - 127 CXXVIII - 128 CXXIX - 129 CXXX - 130 CXXXI - 131 CXXXII - 132 CXXXIII - 133 CXXXIV - 134 CXXXV - 135 CXXXVI - 136 CXXXVII - 137 CXXXVIII - 138 CXXXIX - 139 CXL - 140 CXLI - 141 CXLII - 142 CXLIII - 143 CXLIV - 144 CXLV - 145 CXLVI - 146 CXLVII - 147 CXLVIII - 148 CXLIX - 149 CL - 150 CLI - 151 CLII - 152 CLIII - 153 CLIV - 154 CLV - 155 CLVI - 156 CLVII - 157 CLVIII - 158 CLIX - 159 CLX - 160 CLXI - 161 CLXII - 162 CLXIII - 163 CLXIV - 164 CLXV - 165 CLXVI - 166 CLXVII - 167 CLXVIII - 168 CLXIX - 169 CLXX - 170 CLXXI - 171 CLXXII - 172 CLXXIII - 173 CLXXIV - 174 CLXXV - 175 CLXXVI - 176 CLXXVII - 177 CLXXVIII - 178 CLXXIX - 179 CLXXX - 180 CLXXXI - 181 CLXXXII - 182 CLXXXIII - 183 CLXXXIV - 184 CLXXXV - 185 CLXXXVI - 186 CLXXXVII - 187 CLXXXVIII - 188 CLXXXIX - 189 CXC - 190 CXCI - 191 CXCII - 192 CXCIII - 193 CXCIV - 194 CXCV - 195 CXCVI - 196 CXCVII - 197 CXCVIII - 198 CXCIX - 199 CC - 200 CCC - 300 CD - 400 D - 500 DC - 600 DCC - 700 DCCC - 800 CM - 900 M - 1000 MM - 2000 MMCD - 2400 MMMCM - 3900 MMMCMLXIX - 3969 |
Bookmarks |
Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
Seçenekler | Arama |
Stil | |
| |