Lohusalik Dönemini Kolaylastiran 10 Öneri

[eg24]

Bir annenin, dogum sonrasinda hem fiziksel hem de ruhsal açidan ciddi bir degisim ve dönüsüm yasadigi alti haftalik dönem lohusalik olarak tanimlaniyor. Halk arasinda çok uzun yillardir kullanilan ‘bebegin kirkinin çikmasi’ deyimi de aslinda bu süreyi kapsiyor. Yaklasik dokuz ay boyunca içinde yasattigi bebegini kucagina alip evine dönen anne, bakima muhtaç olan bu canliyi en iyi sekilde büyütebilmek için elinden geleni yapiyor. Ancak bu dönemde sadece bebegin degil, annenin de hem sosyal hem de fiziksel bakima ihtiyaci oluyor. International Hospital Kadin Hastaliklari ve Dogum Uzmani Dr. Ilknur Çitil’e lohusalik dönemini kolay geçirmenin yollarini sorduk.

AKINTI VE KANAMAYI IYI GÖZLEMLEYIN

Dogumu takip eden ilk günlerde lohusalik dönemine özgü, parlak kirmizi renkli, adet kanamasina yakin miktarda ve ‘losi’ denilen akinti oluyor. Günler içinde bu akintinin miktari azaliyor ve rengi açiliyor, sonunda da beyaz bir akintiya dönüsüyor. Bu dönemde günlük hijyenik ped kullanmak, bunlari sik sik degistirmek, akintinin kötü kokulu, asiri miktarda olmamasina ve iltihabi özellikler tasimamasina dikkat etmek gerekiyor. Asiri kanama, rahim içinde plasenta dokusu kaldigina ya da nadir olarak görülen ve rahim iç zari tabakasindan baslayarak rahmi tutan bir enfeksiyona isaret edebiliyor. Bazi kadinlarda ates, siddetli kanama ve karin bölgesinde asiri hassasiyet belirtileri ile de kendini gösterebiliyor. Bu bulgularin varliginda doktor ile görüsmek gerekiyor.

DIKISLERE ÖZEN GÖSTERIN

Normal dogum yapmis kadinlarin vajina bölgesinde cerrahi kesi yapilmissa ya da yirtilmalar olmussa genital bölgeye dikis atilmasi gerekiyor. Bu dikislerin neden oldugu hassasiyeti gidermek için taburcu olurken önerilen lokal anestezik kremlerin kullanilmasi, ilik oturma banyolari yapilmasi ve yumusak yastiklar kullanilmasi tavsiye ediliyor. Hem dikislerin varligi hem de rahim agzinin açik olmasi nedeniyle bu dönemde akintilar için tampon kullanmamak, günlük hijyenik pedleri tercih etmek gerekiyor. Bu hassasiyet, 1-2 hafta içinde kayboluyor.

Sezaryen yöntemi ile dogum yapan kadinlarin ise bikini bölgesine uygulanan yaklasik 8-10 santimlik kesideki dikislerin yarattigi agriyi azaltmasi için süte uyumlu ve parasetamol etken maddeli agri kesiciler kullanmasi öneriliyor.

RUTIN MUAYENELERI ATLAMAYIN

Annenin dogumdan 10-15 gün sonra ve lohusaligin bittigi 6 haftanin sonunda rutin muayeneden geçirilmesi gerekiyor. Bu muayenelerde bikini bölgesindeki kesinin ya da genital bölgenin kontrolü yapiliyor, rahmin eski boyutuna gerileyip gerilemedigi inceleniyor. Ayrica lohusalik sonrasi cinsel hayatin baslayip baslayamayacagina, annenin nasil korunacagina da bu dönemde karar veriliyor. Öte yandan ates, üsüme, titreme, memelerde süt birikmesi, bacaklarda kizariklik veya sisme, hareketlerde zorlanma, siddetli ya da kötü kokulu kanama, iltihap özellikli akinti ve genital bölgede kizariklik gibi durumlarda rutin muayeneyi beklemeden mutlaka doktora bilgi vermek gerekiyor.

TUVALETE ÇIKMA SORUNLARI SIZI KORKUTMASIN

Özellikle normal dogum yapan annelerde, dogum sirasinda bebegin basinin mesaneye yaptigi baskinin idrar kontrolünü saglayan kaslari etkilemesine bagli olarak idrari baslatmakta zorluk, idrar yaparken sanci veya idrar yapamama gibi sikintilar yasanabiliyor. Tek çözümü zaman olan bu durumda, idrar yapmaya çalisirken genital bölgeye ilik su tutmak rahatlatici oluyor. Nadiren görülen idrar tutamama hali de dogumu takip eden birkaç gün içinde kayboluyor. Ayrica her iki dogum seklinde de anal bölgede agrili sisliklerin belirmesi anlamina gelen hemoroid görülebiliyor. Agrili vakalarda lokal etkili agri kesiciler kullanmak ve diyetteki lif oranini artirip yumusak diskilamayi saglamak yarar sagliyor. Sikayetler, lohusalik sonrasi gerilemezse genel cerrahi uzmanindan görüs almak gerekiyor.

SÜT YETMEYECEGI ENDISESINDEN KURTULUN

Lohusalik dönemindeki bir annenin en büyük endiselerinden biri de bebegini nasil besleyecegi oluyor. Bu endiseleri gidermek için hastaneden çikmadan önce bebek hemsireleri ile emzirme teknigi üzerine çalismak fayda sagliyor. Bebegin emmeyi, annenin ise emzirmeyi ögrendigi ilk günlerde süt az miktarda geliyor. Ancak annenin ruh hali pozitifse ve bebek aktifse süt günler içinde hizla çogaliyor. Bu dönemde bol sivi tüketmek süt miktarina olumlu etki yapiyor. Tatli yemek gibi ek yöntemlere basvurmak gerekmiyor. Emzirme döneminde meme basinin temizligine dikkat etmek ve memelerde fazla süt birikmesine izin vermemek önem tasiyor. Degisen hormon dengesine bagli olarak emzirirken yasanan ani terlemelere karsi, sik sik ilik dus almak ve rahat kiyafetler giymek yardimci oluyor.

SÜT KANALLARININ TIKANMASINA IZIN VERMEYIN

Bebegin emmesinin ardindan memede halen sertlikler ve hassasiyet varsa, memenin pompa ya da elle bosaltilarak sütün ileride kullanmak üzere süt posetlerine alinmasi, ilik havlu ya da ilik dus ile memeye masaj yapilmasi gerekiyor. Bu önlemler alinmadigi takdirde memede enfeksiyon baslayabiliyor, annede üsüme ve titreme görülebiliyor. Önlem alinmadigi takdirde memede apse olusuyor ve bunun cerrahi yoldan bosaltilmasi gerekiyor. Enfeksiyon olusmussa doktor kontrolünde parasetamol etken maddeli agri kesici ve emzirmeye engel olmayan antibiyotik kullanilarak süt vermeye devam edilebiliyor.

ILAÇ KULLANIMINI YENIDEN DÜZENLEYIN

Bazi annelerde gebelikten önce gelen ve gebelikte eslik eden diyabet, tiroid ya da kardiyak rahatsizliklar gibi kronik hastaliklar bulunabiliyor. Bu hastaliklar annenin emzirme sirasinda da ilaç kullanmasini gerektiriyor. Böyle durumlarda süt ile uyumlu ilaçlarin düzenlemesi yapilarak emzirme döneminde de kullanilmasi gerekiyor.

KARNINIZIN GÖRÜNTÜSÜ SIZI KORKUTMASIN

Ister normal ister sezaryenle dogum yapilmis olsun birçok anne, bebek çikar çikmaz karinlarinin eski haline dönecegini düsünüyor ve bu gerçeklesmeyince hayal kirikligina ugruyor. Oysa 9 ay boyunca yavas yavas gerilen karin kaslarinin toparlanmasi vakit aliyor. Lohusalik döneminin sonunda ise karinda beklenen toparlanma gerçeklesiyor.

BEBEK UYURKEN SIZ DE UYUYUN

Hamileliginin son günlerini daha çok dinlenerek geçiren bir anne için, dogumdan itibaren çok yogun bir tempo basliyor. Bebegine en iyi bakimi vermek isteyen anne, ayni zamanda evinin islerine de yetismek isterse daha da yorgun düsüyor. Bu dönemde aile büyüklerinden ve arkadaslardan yardim talep etmek gerekiyor. Ayrica bebegin uyudugu saatlerde annenin de uyumasi öneriliyor.

DEPRESYONU YENMEK IÇIN YARDIM ISTEYIN

Lohusalarin yüzde 70-80’inde lohusalik üzüntüsü, yüzde 10-13’ünde ise lohusalik depresyonu görülüyor. Daha sik görülen ve daha çabuk geçen lohusalik üzüntüsünü asmak için aileden ve arkadaslardan destek almak, bebegi güven duyulan birine birakip evden disari çikmak gibi faaliyetler fayda sagliyor. Lohusalik depresyonunu ise annenin kendisinden çok çevresindeki insanlar fark ediyor. Sürekli aglamak, bir seyler yapmak için enerji bulamamak, çok fazla ya da çok az yemek, çok fazla ya da az uyumak, dikkati toplamada ve karar vermede güçlük yasamak, degersiz ve suçlu hissetmek, keyif alinan olaylara ilgiyi kaybetmek, esten, aileden, arkadaslardan hatta bebekten kendini soyutlamak gibi belirtiler görülüyor. Bu bulgulara sürekli bas agrisi, mide problemleri gibi fiziksel sikintilar da eslik edebiliyor. Bu durumda bir psikolog veya psikiyatristten destek almak gerekiyor.

CINSEL HAYATA NE ZAMAN BASLANABILIYOR?

Dr. Ilknur Çitil, cinsel hayata baslamak için lohusalik döneminin bitip, ikinci rutin muayenenin gerçeklesmesini beklemek gerektigini söylüyor. Muayenede tüm jinekolojik organlarin normal hale geldiginden, normal dogum olmussa genital bölgedeki dikislerin toparlandigindan emin olmak gerekiyor. Aksi takdirde cinsel birlesme enfeksiyona neden olabiliyor. Ayni muayenede kullanilacak korunma yöntemleri de konusuluyor. Üç ayda bir yapilan progesteron içeren injeksiyonlar, Türkiye’de de bir süredir bulunan ve emziren annelerin kullanimina uygun olan, yalnizca progesteron içeren dogum kontrol haplari ya da doktor uygun görüyorsa rahim içi araçlarin yani sira kondom da bir korunma yöntemi seçenegi olarak hastaya sunuluyor. Lohusalik sonrasi cinsel yasam, asiri yorgunluk, stres, agri olacak korkusu, cinsel isteksizlik gibi nedenlerle ilk günlerde hayal kirikliklari yaratabilse de bu sorunlar çogunlukla zaman içinde asiliyor.