SU ve SU KAYBI

[eg24]

Vücudumuzun %50- 80’ i sudan olusur. Su, baslica yasam kaynagimizdir, olmazsa olmaz bir besin maddesidir. Bu güne kadar beslenme bilimi besinlerin yapisinda sagligimiz için önemli 50 çesit besin elementi tespit etmistir. Ancak hiç biri su kadar hayati öneme sahip ve islevsel degildir.

Suyun vücudumuzda ki islevleri;

- Vücudumuzda ki bütün kimyasal tepkimeler su varliginda olur. Canliligimizin devaminda ve metabolizmamizin çalismasinda su temel maddedir.

- Sindirim sisteminde çözücü olarak görev alir. Yemek yerken agzimiza aldigimiz ilk lokmadan itibaren çigneme basladiginda tükrük yapisinda ki su göreve baslar.

- Vücut isisinin dengelenmesinde görevlidir. Terleme ile isi dengesi saglanir.

- Kan dolasiminda hayati önem tasir. Kanimizin %90’ i sudur.

- Zararli atiklarin vücuttan atilmasi da su ile saglanir. Idrarin % 97 si sudan olusur.

Suyun bol bol içilmesi konusunda her kes hem fikirdir. Ancak bu kadar önemli ve islevsel bir besin maddesi olan suyun tüketim sekli hakkinda birçok soru ve sorunlar üretilmekten de geri kalinmamistir; Suyu ne zaman içsem? Nasil içsem? Yemekten öncemi, sonrami içsem? Bardakla mi siseyle mi içmeli? Limonlu mu, sade mi daha faydali? Ne sekilde su içmeli? Yavas mi, hizli mi, likir likir mi, yudum yudum mu? … mi mi meli mali bir sürü soru, bir sürü gereksiz teferruat… utanmasak amuda kalkip pipetle için daha faydali diyen bile çikabilecek. Su tüketimiyle ilgili hep bir soru isareti, yetersizlik, memnuniyetsizlik. Oysa ne zaman ve nasil içerseniz için, önemli olan yeterli miktarda içmek ve su ihtiyacini karsilayabilmek.

Vücudumuzun her zaman her kosulda ve sürekli suya ihtiyaci vardir. Yeterli miktar suyu saglamak için en az 1,5 litre su içmek gerekir. Çünkü vücudumuzda metabolizmanin çalismasi sirasinda zorunlu olarak her gün minimum 1,5 litre su kaybedilir.

Susamadan su içmeliyiz.

Normal sartlarda kanimizda sodyum konsatrasyonunun artmasi durumunda su içme ihtiyaci olusur ve susama hissi baslar. Kanda sodyum konsantrasyonunun %1 oraninda artmasi bile susamayi baslatir. Susamak beyindeki hipatalamus tarafindan kontrol edilir. Ancak yogun stres, asiri çay kahve tüketimi, hareketsiz yasam ve su içmeme aliskanligi susama hissini maskeler, susama olmadigi için vücudumuz su ihtiyacini karsilayamaz, susuzluk kaderimiz olabilir. Ayrica hastalik durumunda susama azalir. Bebekler ve yaslilarda da yeterli ölçüde susama olmayabilir. Normal bir yetiskin günde minimum 1,5 litre su tüketmelidir. Tabi su kaybinin arttigi durumlarda, sicak havalarda, yogun egzersiz yaptigimiz zaman, zayiflama diyetlerinde vb. durumlarda su ihtiyacimiz 2-3-4 litreye kadar çikabilir. Susamayi beklemeden bol bol su içmeliyiz. Ancak asiri zorlayip mide bulantisi raddesine getirip sudan nefret etmemek sartiyla.

Su dengesi

Vücudumuzda alinan ve atilan su dengeli olmalidir. Besinlerin yapisinda bulunan ve sivilarla aldigimiz su ve metabolizmamizda üretilen su, ile su alinimi saglariz. Vücudumuz da su kaybi ise; idrarla atim, solunumdan nefes yolu ile ve deriden terleme yolu ile olur. Yaz aylarinda sicak havalarda terleme yolu ile su kaybi artar. Yogun egzersiz ve enerji kaybinda da su kaybi fazladir. Zayiflama diyetlerinde de kilo verme durumunda da su kaybi yüksek tempodadir. Bu durumlarda daha fazla su içerek su dengesini saglikli ölçülere getirebiliriz. Fazla su alir ve bu suyu yeterince atamazsak; ödem olusur. Kaybettigimiz kadar su tüketmezsek de yetersiz suya bagli dehidratasyon dedigimiz su kaybi gelisir.

Su disinda su kaynaklari

Vücudumuza su içmek disinda içecekler ve yiyecekler yolu ile de su aliriz. Su kaybini destekleyecek içecekler; ayran ve taze sikilmis meyve sulari, az sekerli limonata, açik bitki çaylari gibi içeceklerdir. Yiyecek olarak su ihtiyacini destekleyecek alternatifler ise taze sebze ve meyvelerin yapisindaki sudur. Ne kadar çok mevsim meyvesi ve sebzesi yersek vücudumuzun su dengesi o kadar iyi saglanir.

Dehidratasyon – su kaybi

Vücut, sahip oldugu suyun %1-2’sini kaybetmeye basladiginda performansta azalma gibi olumsuz etkiler bas göstermeye baslar. Asiri su atimi diyare ( ishal), asiri kusma ve siddetli yaniklar ile meydana gelebilir. Su kaybi devam ettikçe saglik durumu daha da kötülesir. Vücudumuzdaki suyun %20 sinin kaybi ise ölümle sonuçlanir.

Hassas su dengesini bozmamak için susamadan su içme aliskanligi kazanilmalidir. Çünkü susuzluk hissi vücuttan bir miktar su kaybedildikten sonra olusur. Susuzlugun olumsuz etkilerinden korunmak adina gün içinde sosyal ve yasam kosullarimiza göre ayarlayarak sizi rahatsiz etmeyecek sekilde sik sik su içmelisiniz.

Her içecek su degildir! Suyun yanilsamalari

Genellikle içtigimiz bütün sivilarin günlük su ihtiyacimizi karsilamakta etkili olabilecegi gibi bir yanilgiya düsebiliriz. Ancak sivi olduklari halde; çay, kahve, asitli içecekler ve alkollü içecekler sivi ihtiyacini karsilamaz. Aksine vücuttan su atimini arttirdigi için susuzluk olusturmada etkilidir. Bu nedenle bu tür içeceklerin tüketiminde ölçülü davranmali ve bu içeceklerle birlikte bol miktarda su içmeliyiz. Gün içinde susadigimizda bu tür içeceklerin su ihtiyacinizi karsilamasini beklememeliyiz. Susadigimizda ilk yapmamiz gereken su içmek olmalidir.

Oruç tutarken su tüketimi

Oruç tutarken bütün gün aç ve susuz oldugumuz için dikkatli davranmaliyiz. Oruç döneminde iftardan sahura kadar gece boyunca su içmek için zamanimiz var. Bu zamani iyi degerlendirmeli ve bizi zorlamayacak sekilde en az 1,5 litre su içmeliyiz. Çay kahve gibi içecekleri tabi ki içebilirsiniz ancak bu tür içecekler su içmenizi engellemesin. Önce su sonra çay kahve kuralini uygulayin.

Ayrica gün içinde oruçluyken su içme sansiniz olmadigi için su kaybinin da minimum olmasina özen gösterin. Yürümeyin, minimum hareket edin, sicak ortamlarda bulunmama ya özen gösterin. Iftarla birlikte sizi zorlamayacak sekilde yavas yavas su içmeyi ihmal etmeyin