R’leri söyleyemiyorsa…

[eg24]

Her ses, o sesi üretebilmek için gereken dil, dudak, damak ve çene koordinasyonu gelistikçe repertuara katilir. /R/ sesinin genel olarak 6 yas civarinda dogru üretilebilmesi beklenir. Terapiye baslamak için de 6 yasi beklemek uygundur. Ancak, eger çocuk bu durumun farkinda ve söyleyemedigi için rahatsiz oluyorsa, o zaman biraz daha erken terapiye baslanabilir. Amerikan Hastanesi Dil ve Konusma Bozukluklari Uzmani Seda Atilla Sahin, 6 yasini geçmis bir çocuk hala /r/ sesini dogru üretemiyorsa konusma terapisi ile müdahale etmenin önemli oldugunu yanlis dil aliskanligi devam ettikçe bu aliskanligi kirmanin da daha zor olacagini söylüyor.

Anne ve babalarin kulagina /R/’leri söyleyemeyen bir çocugun konusmasi sevimli gelse de, akranlari bu konuda çocukla alay edebilir ve zor zamanlar yasatabilirler. 6 yasini geçmis çocuklarda kendiliginden geçmesini beklemek yerine terapiye baslayip kisa sürede sesi dogru çikarmayi ögretmek uzun vadede birçok olasi problemin yasanmamasini saglar. Okuma yazma ögrenildigi zaman, /R/ yerine baska bir ses üreten bir çocuk okurken ve yazarken de bu iki sesi karistirabilir. Dolayisi ile bu akademik performasi da etkileyebilecek bir problem olabilir.

R'leri söyleyememe nasil tedavi edilir?

Dil ve Konusma Bozukluklari Uzmani bu konuda danisilmasi gereken uzmandir. /R/ sesini üretebilmek için dogru dil hareketini yapabilmek gerekir. Konusma terapisi ile /R/ derken yapilmasi gereken dogru dil hareketi ögretilir. Eger çocuk /R/ yerine baska bir ses çikariyorsa (ör: /Y/), bu seslerin farkini anlatmak da önemlidir. /R/ sesini dogru söylemeyi ögrendikten sonra bile çocuk konusmasinda eski hatalari yapmaya devam edebilir. Dogru dil hareketini yapabilmek kadar, bu hareketi kelimeler ve cümleler içinde tekrarlayip egzersiz yapmak da önemlidir. Terapide çocuk için egzersizler hazilanir, ve terapi esnasinda yogun olarak pratik yapilir. Çalisilan egzersizler eve ödev verilir ve bir sonraki terapi seansina kadar pekistirilmesi istenir.

Aileler R'leri söyleyemeyen çocuga nasil yardimci olabilir?

Ailelerin Dil ve Konusma Bozukluklari Uzmani ile isbirligi içinde olmasi çok önemlidir. Uzman, aileye de sesin nasil üretildigini ve evde bunu çocuklarina nasil çalistirabileceklerini ögretir. Terapide çalisilan egzersizler eve ödev verilir. Aileye bu egzersizleri nasil yaptiracaklari anlatilir. Evde terapide yapilanlarin pekistirilmesi çocugun dogru sesi daha çabuk genellemesini, ve terapinin daha kisa sürmesini saglar.

Çocuklar hangi nedenlerle R'leri söyleyemez?

Dil baginin kisa olmasinin /R/’leri söyleyememenin nedeni oldugu düsünülse de, aslinda dil bagi nedeniyle bu sesin yanlis söylenmesine nadir rastlanir. En sik rastlanilan neden yanlis dil aliskanligidir. Sesleri dogru üretememeye artikülasyon ve fonolojik bozukluk denir. Bu durum konusma terapisi ile düzeltilir.

Çocuklarin en çok sikinti çektikleri harf neden R?

Örnegin /B/ veya /M/ gibi sesler dudak sesleri olduklarindan rahatlikla görülür ve çocuga görsel olarak anlatilabilir. Ancak /R/ sesi agzimizin arkasinda üretilen bir ses oldugu için gerekli dil pozisyonu rahatlikla görülemez. Çocuga dogru dil pozisyonunu anlatmak ve yapabilmesini saglamak biraz zaman alabilir. Ayrica, /R/ sesi önce ve sonrasindaki seslerden etkilenerek pozisyonu degistiren bir sestir. Yani, etrafindaki seslere göre degisir. Bu nedenle de diger seslere göre biraz daha zorlanilan bir sestir.

Ergenler veya yetiskinler için de /R/’leri dogru söylemeyi ögrenmek mümkün müdür?

Sesi dogru üretmeyi ögrenmek her yas için mümkündür. Yaygin inanisin aksine, ergenler veya yetiskinler de konusma terapisi ile /R/’leri dogru üretebilirler. Yanlis dil aliskanligi yerlesmis oldugu için daha fazla efor gerektirse de, sesi dogru üretmeyi ögrenmek mümkündür.

Çocuklar baska hangi sesleri dogru söylemekte zorlanirlar?

Çocuklar birçok sesi dogru üretmekte zorlanabilirler. En sik rastlanilan hatalar /K/ yerine /T/ (kapi yerine tapi gibi), /G/ yerine /D/ (gel yerine del gibi), /S/ yerine /S/ (kus yerine kus gibi) ve konusma peltekligine sebep olan /S/ ve /Z/ seslerini yanlis üretmektir. Bunlar ve diger ses üretim bozukluklari konusma terapisi ile tedavi edilir.