Sagliginizin iyi olmasi yasaminiza yillar ekler

[eg24]

Dünyanin en büyük sorunlarindan biri nüfusun hizla yaslanmasi. Dünya Saglik Örgütü bu yil, 7 Nisan Dünya Saglik Günü’nde ‘saglikli yasa saglikli yaslan’ sloganiyla her geçen gün yaslanan dünya nüfusuna dikkat çekiyor.

Dünya nüfusu giderek yaslaniyor. Dogumlarin azalmasi ve yasam sürelerinin uzamasi da bunda büyük rol oynuyor. Dünya Saglik Örgütü verilerine göre Türkiye, yasli nüfusu en hizli artan ülkeler içinde ilk üçte yer aliyor. 1998 yilindan beri dünyada çocuklardan daha fazla, yasli birey yasiyor.

Artik yasli nüfusa sahip ülkeler arasindayiz

Geçtigimiz yüzyilda gelismekte olan ülkelerde ortalama yasam sürelerinde önemli bir artis oldugunu vurgulayan Anadolu Saglik Merkezi Iç Hastaliklari ve Geriatri Uzmani Prof. Dr. Çagatay Öktenli, saglik sektöründeki gelismelerin, beslenme ve yasam kosullarinin iyilesmesinin de etkisiyle tüm dünyada, yüzyilin basinda 40 yil olan ortalama ömür beklentisinin 68 yila ulastigini söylüyor.

Bununla birlikte hala gelismis batili ülkeler (ortalama yasam süresi 80 yil) ile az gelismis Afrika ülkeleri (ortalama 54 yil) arasinda büyük bir uçurumun bulunduguna isaret eden Prof. Dr. Çagatay Öktenli, Türkiye’deki durumla ilgili su bilgileri veriyor: “Ülkemizde 1950’li yillarin sonunda kadinlarda 50 yil, erkeklerde 46 yil olan ortalama yasam beklentisi, bugün kadinlarda 74 yil, erkeklerde ise 70 yil. 1980’li yillarda genç bir nüfusa sahip olan ülkemizde 65 yasin üzerindeki bireylerin orani o zamanlarda % 4’ün altinda iken bugün % 7’yi geçmis durumda. Artik yasli nüfusa sahip ülkeler sinifinda yer aliyoruz. Ileriki yillarda bu oranin daha da artarak 2050 yilinda % 18’lere ulasacagi tahmin ediliyor. Halen ülkemizde 5 milyon civarinda 65 yas üstü birey mevcutken bunun 2025 yilinda 8 milyona ve 2050 yilinda da 12 milyona ulasacagi hesaplaniyor. Bu sayi dünya üzerindeki bir çok ülkenin toplam nüfusundan fazladir.”

Yaslanan nüfus, toplum dinamiklerini nasil etkileyecek?

85 yas üzeri kisi sayisinin katlanarak artmasiyla birlikte önümüzdeki yarim yüzyilda yaslilik kavraminin yeniden tanimlanmasi gerektigini söyleyen Prof. Öktenli, “Birçok batili ülkede 55 yas artik yeni orta yas olarak kabul ediliyor ve bunun gelecekte 65 yas olmasi sürpriz olmayacaktir. Geçmiste 65 yasina geldiginde emekli olanlar ortalama ömür beklentilerinden yalnizca bir kaç yil önce emekliye ayrilmis oluyorlardi. Eger sistem böyle devam edecek olursa bizim çocuklarimiz emekli olduktan sonra 30 yildan fazla yasayacaklar. Bunun sonucu emeklilik yasinin yeniden belirlenmesi gerekecek” diye konusuyor.

Hastaneye kabüllerin ve toplam hastane hizmetlerinin % 36’sinin ve tüm saglik harcamalarinin % 50’ye yakin kisminin 65 yas üstü bireyler tarafindan kullanilmasinin da bir baska problem sahasi oldugunu söyleyen Prof. Öktenli, ileride hastanelerin böyle bir yükün altindan kalkmasinin çok zor bir olasilik olarak görüldügünü söyledi. Prof. Dr. Öktenli, nüfusun yaslanmasiyla birlikte yasanabilecek degisimleri söyle siraliyor:

“Evde bakim hizmetlerine daha fazla agirlik verilmesi gerekecek. Bu büyük sorunlarin yaninda toplumun dinamik ve aliskanliklari da hizla degisecek. Dünya üzerinde kullanilabilir zenginligin yaklasik % 70’inin 50 yas üstü kesimde oldugu hesap edilmektedir. Eglence, seyahat, giyim, otomobil gibi bir çok sektör reklamda hedef kitle olarak daha genç ve orta kesimi aliyor. Ileriki yillarda yaslilarin tüketim sektöründe odak noktasi olacagini tahmin etmek zor olmasa gerek. Ayni sekilde yaslilarin internet ve teknoloji kullaniminda da radikal degisimler olacaginin isaretleri alinmaktadir. Facebook’ta en hizli büyüyen yas diliminin 55 yas üzeri oldugu açiklanmistir.”

Çözüm nedir?

Daha iyi yasam kosullarinin, beslenmenin ve saglik hizmetlerinin ömrümüzü uzatmis olmasi kaçinilmaz gibi görünüyor ama yasamimiza eklenen yillari hasta ve bagimli geçireceksek, daha uzun yasamanin iyi bir sey oldugunu söyleyebilir miyiz? Prof. Dr. Öktenli, dünyada bu konuya yaklasim ve üretilen çözüm önerileri hakkinda sunlari anlatiyor:

“Dünya Saglik Örgütü’nün yaslilik ile ilgili politikalari ve programlari öncelikle yasam kalitesi ve genel sagligi daha iyi hale getirmeye odaklanmakta ve üretken, basarili ve bagimsiz bir yaslanma hedeflenmektedir. Aktif yaslanma ile amaçlanan sadece iyi bir saglik durumu degil, ayni zamanda psikolojik ve sosyal yönden de aktif bireylerin günlük yasamda sosyal, ekonomik, kültürel aktivitelerde bulunmasidir. Aktif yaslilar toplumsal yasama önemli katkilarda bulunabilmekte ve gönüllü aktiviteler ve torunlara bakmak gibi ailevi görevlerin ekonomiye olumlu katkisi tartisilmazdir. Ayrica, bireylerin saglikli yaslanmasini saglamak ve kamu kaynaklari üzerindeki maddi baskiyi azaltma açisindan çok önemlidir.”

Aktif çalisma hayatinda yaslilar daha fazla yer bulacak

Yaslilarin aktif olmalari ve bagimsiz yasama yetilerini korumalari gerektigini söyleyen Prof. Dr. Öktenli, “Teknolojideki gelismeler bir çok kronik hastaligin evde takip edilebilecegi internet baglantili takip sistemleri hayata geçirmektedir. Böylece evde bakim hizmetleri, yakin gelecekte tamamen uzaktan kontrol edilebilecek gelismelere sahne olacak ve bakim maliyetleri azaltilmaya çalisilacaktir. Bir çok sirket yas haddini doldurmus, tecrübeli çalisanlarini kaybetmemek için esnek emeklilik uygulamalari ile yasli bireyleri istihdam etmeye baslamistir. Artik aktif çalisma hayatinda daha fazla yasli çalisanla karsilasmamiz sürpriz olmayacak” diyor.