Çagin vebasi; alzheimer!

[eg24]

21 Eylül Dünya Alzheimer Günü. Dünyada 30 milyona yakin Alzheimer hastasi bulunuyor. 2050 yilinda bu sayinin 80 milyon olacagi tahmin ediliyor. Bunamanin nedeni ve çaresi bulunamazsa bu asrin sonunda gelismis ülkelerde hiçbir seyi hatirlayamayan insan sayisi saglikli bireylerin sayisini geçmis olacak. Hiçbir bulasici hastalik insanlik adina bu denli bir tehdit olusturmuyor. Neden günümüzde geçmise göre çok daha fazla Alzheimer’a yakalaniyor ve bunuyoruz? Her unutkanlik Alzheimer degildir diyoruz ama neden daha fazla unutur hale geliyoruz? Liv Hospital Nöroloji Uzmani Türker Sahiner “Küçük fedakarliklar yaparak Alzheimer’a yakalanmadan yasayabiliriz. Fiziksel egzersiz yapin, sekerden uzak durun, beyninizi strese girmeden çalistirin” diyor…

Küçük fedakarliklar yapin

Genetik olarak Alzheimer açisindan sansli olmayabiliriz ve örnegin APOE4 gen tipini tasiyorsak normal topluma göre yakalanma sansimiz 10 kat fazla olabilir. Risk yaratan bunun gibi onlarca gen tanimlanmistir ancak bu genleri pimi çekilmemis bombalara benzetebiliriz. Pimi bizler çekiyoruz. Yasam konforumuz ugruna bunu yapiyoruz. Oysa azicik fedakarlik ile bu bombalari patlatmadan yani Alzheimer’a yakalanmadan yasayabiliriz.

Beyin hasari 40’li yaslarda basliyor

Düsünme yetimize güvenerek övündügümüz beyin kabugumuza (korteks) çok acimasizca davraniyoruz. Bir asir öncesine göre, kendi ürettigimiz teknoloji mahareti ile yüzlerce kat fazla radyasyona maruz kaliyoruz. Keske radyasyon sadece tek riskimiz olsa! Ofislerde, evlerde geçirdigimiz uzun hareketsiz saatlere yogun iletisimin getirdigi stres ve giderek artan hareketsiz yasam biçimi eklenince Alzheimer’in temel nedeni olan Amiloid ve TAU proteininin beyindeki miktarini yüzlerce kat artiriyoruz. Tüm bilimsel çalismalar beyin protein birikiminin basladigi günden en az 20 yil kadar bir süre geçtikten sonra ilk bulgulari fark ettigimizi gösteriyor. Bir baska deyisle 60 yasinda bunama belirtileri gösteren bir kiside beyin hasari 40’li yaslarda baslamistir diyebiliriz.

Hareketsiz yasam ve stres tetikliyor

Beyinde biriken bu proteinlerin diger bir nedeni de depresyon, günümüzde depresif belirtileri bulunmayan bir insana rastlamak adeta mucize gibi. Yasamdaki beklentilerin yükselmesi ve acimasiz yaris içinde geri kalma korkusu sadece depresyon yaratsa belki de sevinebiliriz. Bir dönem sonra beynin korunma refleksleri ve tibbi destekle mutlulugu tekrar yakalayabiliriz. Ama bu dönemin geride biraktigi Amiloid ve TAU birikimini artik temizleme sansi kalmiyor. Depresif ruh hali ile beraber hareketsiz yasam asrin en önemli saglik problemlerinden biri olan “metabolik sendromu” birlikte getiriyor. Beyin hücrelerimiz dahil tüm hücrelerimiz insülin hormonuna karsi direnç gelistiriyoruz. Glukozu hücreye alamiyoruz, ne yesek yaga dönüserek vücudun yaglanmasina neden oluyor ve malum devam eden damar sertligi problemleri. Bu durum en çok beyin hücre ölümüne neden olan risklerden biri. Bugün Alzheimer’i metabolik bir problemin sonucu gören çok sayida bilim adami var ve daha da ileri giderek Alzheimer hastaligini aslinda TIP 3 Diyabet diyenler dahi var. Kisaca kan sekerimiz yüksek kaldikça seker hastasi olmasak bile Alzheimer riskimiz çok fazla artiyor. Günümüz de uyku problemleri de en sik rastlanan sorunlardan birisi olarak karsimiza çikiyor. Uykusuzluk esnasinda beyinde protein birikimini gösteren çok sayida hayvan deneyi var. Aslinda iyi bildigimiz bir gerçek olan beynin uyku ile dinlendirilemedigi zaman çok sayida hastaliga neden olmasi bugün bir baska yönüyle risk teskil ediyor. Kronik uykusuzlukta beyin küçülmesi hizlaniyor.

Sekerden uzak durun

Bilim dünyasi beyinde biriken proteinleri Amiloidi ve TAU proteinini temizleyecek teknolojiyi gelistirdi. Bilgi toplumunda yasayan insan günlük yasam konforunu sürdürme ugruna beyin sagligina dikkat etmedigi sürece bunlari temizlemek ise yaramayacak. Kisacasi fiziksel egzersiz yapin, sekerden uzak durun, beyninizi strese girmeden çalistirin.