Yaklasan ramazan bayrami Öncesi tÜketicinin dikkat etmesi gereken hususlar

[eg24]

Yaklasan Ramazan Bayrami öncesi, vatandaslarimizin Bayram alisverislerini yaparken sagliksiz gida ürünleri, özellikle de bayram sekeri, lokum ve çikolata ürünlerinde yapilabilecek olasi hilelere dikkat etmesi gerekmektedir. Her yil Ramazan Bayraminda oldugu gibi bu yil da firsatçilarin gözü bayram sekerlerinde olacaktir. Özellikle merdiven alti, kayitsiz veya sahte ürün üreten isletmeler, maliyetleri düsürmek için türlü hilelere basvurmaktadir.

Tüketicilerin aliskanliklari hizla degistigi günümüzde, ev tatlisindan sekerlemeye dogru degisen egilim simdi de çikolataya dogru kaymaya basladi. Türkiye’de sekerleme tüketiminin neredeyse tamami Ramazan Bayraminda gerçeklesiyor. Bu oran çikolatada ise %40-45 civarinda. Sekerleme üreticilerinin büyük bir kismi bayram öncesinde 3-4 ay süre ile ramazan ve kurban bayrami siparislerini yetistirmek için çalisiyorlar. Üretilen ürünlerin büyük kismi dökme olarak satiliyor ve Bayrama bir kaç gün kala raflarda yerini aliyor. Bu durum Bakanligin denetimini de zorlastiriyor.

Pazardan pay kapmak isteyen bazi imalatçilar, merdiven alti tabir edilen sagliksiz ortamlarda ürettikleri seker ve çikolatalari piyasaya sürüyor. Ucuz oldugu için tercih edilen bu ürünler sagliga zarar verebiliyor. Denetimin en etkili olani tüketici tarafindan yapilanidir ilkesinden hareketle kalitesi düsük olan ve süphe duyulan ürünleri 174 Alo Gida hattina ve sahtecilik ihtimaline karsi varsa o markanin müsteri hizmetleri merkezine bildirilmesi merdiven alti ile mücadelede önem arz etmektedir.

Son zamanlarda Bakanlik tarafindan yapilan mevzuat degisiklikleri ile her ne kadar gida isyerlerinde çalisanlara egitim zorunlulugu getirilmis olsa da birçok imalatçida üretimin egitimsiz personeller tarafindan gerçeklestirildigi bilinmektedir. Gida mevzuatini bilmeyen, egitimsiz üreticiler tarafindan üretilen ürünlerde, yasal olarak kullanimina izin verilmeyen aroma ve renklendiricilerin kullanildigi, yasal olanlarin ise belirlenen limitlerinin üzerinde kullanildigi görülmektedir. Ayrica maliyeti düsürmek amaci ile ürün içine degisik maddelerin katilmasi da ihtimaller dahilindedir.

Yasal limitlerin üzerinde kullanilan katki maddeleri ve bilesenler insan sagligini tehdit etmektedir. Merdiven alti olarak tabir ettigimiz, kayitsiz birçok üreticinin bununla da yetinmeyip daha ucuza temin ettikleri yasal olmayan katki maddelerini de kullandiklari bilinmektedir.

SEKERLEMELER;

Uygun sicakliklarda üretilmeyen tüm sekerleme ürünlerinde ortaya çikan kanserojen maddeler (yüksek isi nedeniyle HMF olusumu) en önemli risklerden biridir. Özellikle Ramazan Bayraminda üreticilerin yogun çalisma temposu nedeniyle çogu zaman sicaklik limitlerine uymadiklari görülmektedir. Bu nedenle tüketicilerin yanik tat aldiklari veya asiri derecede esmerlesmis sekerlemelerden ve tatlilardan uzak durmasi gerekmektedir.

Sekerleme alimi yapilirken bazi hususlara önemle dikkat edilmesi gerekmektedir. Özellikle açikta satilan sekerlerden, ambalaji yirtilmis, mat görünümlü, nahos kokulu ve yapiskan özellik gösteren ve son kullanim tarihi geçmis olan sekerlerden mutlaka uzak durulmasi gerekmektedir.

LOKUMLAR;

Lokumlar, yogun çalisma temposu nedeniyle yeterince kurutulmuyor ya da nemli ortamlarda bekletiliyor. Bu durum ayni zamanda ürünün gramajinin artmasini da sagliyor. Gramaji arttirmaya yönelik bir diger hile, lokumlara katilan nisasta miktarinin gereginden fazla olmasi. Maliyetleri düsürme adina çesnili lokumlarda, uygun muhafaza edilmemis, bayat olarak tabir edilen findik, fistik vb. yemislerden kaynaklanan aflatoksin gibi kanserojen maddelere de rastlanabiliyor. Bayatlayan veya nemlenen lokumlarin yüzeyi matlasiyor, ve çogu zaman nisasta ile kapli oluyor.

Nemlenen lokumlar insan sagligi için ciddi tehdit olusturuyor. Nemlenen lokum, yüksek hava sicakliklarinida dikkate aldiginizda, mikroorganizmalarin üremesi için son derece elverisli bir ortam olusturuyor. Imalat ve saklama kosullari iyi olmayan lokumlarda E.coli gibi fekal kökenli mikroorganizmalara rastlanabiliyor. Bu mikroorganizmalar uygun ortami bulduklarinda çogalarak insan sagligi için tehdit olusturabiliyor.

Lokumlarda kullanilan findik, fistik, ceviz, meyve parçaciklarida büyük risk olusturuyor. Uygun olmayan kosullarda üretilen veya depolanan ürünlerde aflatoksin olusumu söz konusu oluyor. Aflatoksin gidada hiçbir sekilde uzaklastiramiyor ve karaciger kanseri gibi ciddi rahatsizliklara sebep olabiliyor. Özellikle yogun aflatoksin olusumu söz konusu olan ürünlerde acima meydana geliyor. Tabi bu aci olmayanlarda aflatoksin yok manasina da gelmiyor.

Lokumun görünüsü, lokumun tipine özgü ve verildigi sekli korumus olmali, üzerinde veya içinde gözle görünür yabanci madde bulunmamali. Lokumun dokusu, elastik yapida olmali, parmakla bastirildiktan sonra eski seklini alabilmeli, agizda yumusak ve kaygan olarak hissedilmeli. Lokumun tat ve kokusu tipine özgü olmali, yabanci tat ve koku ihtiva etmemeli, çig nisasta lezzetinde olmamali.

ÇIKOLATALAR;

Çikolata’da ise durum daha vahim bir hal aliyor. Öncelikle tüketicinin çikolata konusunda bilinçlenmesi gerekiyor. Piyasada bulunan her çikolata ürünü gerçek veya tam çikolata degil. Gerçek çikolata kakao yagi, kakao kitlesi ve sekerden olusur. Kakao kitlesinin orani arttikça çikolata sertlesir ve aci bir tad alir.

Kakao yagi yerine bitkisel veya hayvansal kökenli yaglar kullanilarak üretilen ürünlere ise kokolin adi verilir. Piyasada özellikle dökme çikolata olarak satilan ürünlerin bir kisminin kokolin oldugunu görüyoruz.

Maliyeti azaltmak için kakao yerine soya tozu, keçiboynuzu tozu, leblebi tozu, kavrulmus bakliyat tozu, findik zari kullanilmasi bu alandaki hileler olarak karsimiza çikiyor. Yine çikolatanin seker orani ile oynanabiliyor, bayatlamis ürünler eritilerek yeniden islenebiliyor, kakao yagi yerine rafine edilmis atik mutfak yaglari veya margarin kullanilabiliyor.

Kaliteli çikolatanin agizda eridigini ve tortu birakmadigini unutmamaliyiz. Çünkü kakao yagi, insan vücudu sicakliginda erime özelligine sahiptir. Eger çikolata agizda erimiyor veya partikül birakiyorsa kakao yagi disinda bir yag kullanildigi veya içerisine farkli bir hammadde karistirildigi anlamina gelir.

Çikolata alirken nelere dikkat etmeliyiz sorusunun yanitlari arasinda ilk olarak, ürünün paket üzerindeki bilgilerinin okunmasi gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, çikolatanin üretim tarihi ve bunun yaninda, çikolatanin içerigidir. Bununla birlikte, çikolata hakkinda, ürün üzerinde yazili olan açiklamalarin da iyi bir sekilde okunmasi gerekmektedir.

Çikolata üzerinde parmak izi, yabanci madde kalintisi, küf bulunmamali. Uygun muhafaza sartlarinda 24 saat bekletildiginde kirilabilir vasifta olmali, kirik yüzey homojen bir yapida olmali. Çikolata, tipine has tat ve kokuda olmali, yagdan kaynaklanan sabunumsu, acimsi, yabanci tat ve koku, yabanci madde bulunmamali. Kakao yagi disinda bitkisel yag içeren çikolata mamullerinde bu durum, etiket üzerinde belirtilmeli. Içinde çikolata bulunan ambalajlar, rutubetsiz, 16 - 20 derecenin altinda ve günessiz yerlerde muhafaza edilmeli, çikolatalar dogrudan günes isigindan korunmus raflarda satisa sunulmalidir.