BRCA 1 ve BRCA 2 genlerinizde degisiklik varsa dikkat! Bu genler, Meme ve Yumurtalik

[eg24]

Meme ve yumurtalik kanserleri, kadinlarda en çok görülen kanser türlerinin basinda geliyor. Kadin sagligini tehdit eden hastaliklarin basinda gelen meme ve yumurtalik kanserlerinde genetik faktörlerin rolü büyük. Ancak günümüzde genetik yatkinlik testleri ile kanser riski erkenden saptanabiliyor. Erken saptanmasi ise hastalik olusmadan önlem almak açisindan büyük bir avantaj sagliyor. Acibadem Üniversitesi Tip Fakültesi, Tibbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dali Baskani Prof. Dr. M. Cengiz Yakicier, günümüzde yapilan genetik testler ve check-up’lar sayesinde, birçok ciddi hastalik riskinin saptanabildigini belirtiyor. Iste meme ve yumurtalik kanserinde riski arttiran BRCA 1 ve BRCA 2 gen testleri bunlardan yalnizca iki tanesi…

Genetik yatkinlik testi ile genler arastiriliyor

Bir ailede 3 kusak içinde 2 veya daha fazla meme ya da yumurtalik kanseri öyküsü olmasi, ailede meme ya da yumurtalik kanseri ile iliskili bazi genetik hasarlarin (mutasyon) olmasi ve bu hasarlarin aile bireylerine kusaktan kusaga geçmesi ihtimalini gündeme getiriyor. Bu durumdan pek çok gen sorumlu. Bu genlerden en çok bilinen ikisi BRCA 1 ve BRCA 2 genleri. Herhangi bir kadinda BRCA 1-2 geninde hasar varsa kadinda meme ve yumurtalik kanseri görülme olasiligi, çok erken yaslardan baslayabilmek suretiyle 70 yasina kadar yüzde 80’lere kadar yükseliyor. Iste bu gen hasarlari, genetik yatkinlik testi ile ortaya çikiyor.

Prof. Dr. Yakicier, yüzde 80’lerin üzerinde çikan bir risk oraninda, Anjeline Jolie’de oldugu gibi, o hastaligin 70-80 yasina kadar mutlaka ortaya çikacaginin bilimsel olarak dogrulandigini söyleyerek sözlerine söyle devam ediyor: “Dolayisiyla buna bir sekilde müdahale edilmesi gerekir. Yine burada kisinin durumuna göre cerrahi bir müdahale ya da kemoprovansiyon denilen yeni bir takim kimyasal ajanlarla koruma önerilebiliyor. Ya da sik kontrollerle hastalik ilerlemeden erken safhada hastalik yakalanip, tedavi saglanabilir.”

Ailesinde meme kanseri öyküsü bulunanlar yaptirabilir

Prof. Dr. Cengiz Yakicier’e göre bazi özellikleri olan kadinlar, bu testleri yaptirarak önlem alabilirler. Kimler risk altinda olabilir sorusunu da söyle yanitliyor:

-Ailesinde menopoz öncesi ortaya çikmis meme veya yumurtalik kanseri akrabasi olanlar

-Ailesinde birden fazla kusakta ikiden fazla meme veya yumurtalik kanseri vakasi olanlar

-Ailesinde erkek meme kanseri vakasi olanlar

-Ailesinde meme veya yumurtalik kanserine ek olarak kolon, mide gibi baska oran kanseri vakalari olanlar

-Ailesinde meme veya yumurtalik kanserine ek olarak otistik bireyler ya da baska dogumsal anormallik vakalari bulunanlar

Genetik testi yaptirabilmek için uzman görüsü sart

Testi yaptirmak için bir cerrah, onkolog veya genetik uzmaninin talepte bulunmasi gerekiyor. Uzmanlar, BRCA1 ve BRCA2 testinin her kadin için gerekli olmadigini belirtiyor.

Test için önce hastanin detayli aile bilgisi alinarak aile agaci çikartiliyor. Yukarida belirtildigi gibi bazi kriterler tamamlaniyor ise ailede kanser gelistiren bir bireyden kan örnegi aliniyor. Sonuçlarsa iki ayin sonunda belirleniyor.

Prof. Dr. Yakicier, bu teste tabi tutulan hastada BRCA1 veya BRCA2 genlerinden birinde bozukluk tespit edilmesinin sadece hastayi degil yakinlarini da ilgilendirdigini vurguluyor. Çünkü bu durumda ailenin diger kadinlarinin da kontrol altina alinmasi önemli. Ayrica bu bozuklugun saptanmasi ailedeki erkekleri de etkiliyor. Arastirmalar, bu genlerin ailedeki erkeklerde de prostat kanseri riskini arttirdigini gösteriyor.

Ailesinde meme kanseri öyküsü olmayanlar da genetik test yaptirabilir

Ailenizde hiç meme kanseri öyküsü yok ama meme kanserinin her 12 kadindan birinde görüldügünü bilip, kendi adina tedirgin olan kadinlar bu testi yaptirabilirler mi? Prof. Dr. bu soruya “evet” diyerek yanitliyor. Ailesinde bariz kanser öyküsü olmayan kisilere de BRCA1 ve BRCA2 testi disinda baska genetik testler uygulanarak meme kanseri riski belirlenebiliyor.

Alinacak önlemler kisiye göre degisiyor

Cengiz Yakicier, hangi durumlarin takip altinda olmasi, hangilerine müdahale edilmesi gerektigini söyle açikliyor; “Yatkinliga neden olan geni ve bu gendeki bozuklugu buldugumuzda riski çok rahatlikla belirleyebiliriz. Ondan sonra kisinin yasadigi yere, sosyal statüsüne, meslegine, yasina, çocuk sahibi olup olmamasina veya çocuk isteyip istememesine göre hastayi takip eden cerrah ve onkologla birlikte degisik alternatifler sunabiliriz.”

BUNLARA DIKKAT!

-Türkiye’de her 10 kadindan birinde meme kanseri riski var.

-Ülkemizde meme kanseri riski dogudan batiya dogru gidildikçe artiyor.

-Meme kanseri gelistirmis kisilerin hayatta kalma sansi ise batidan doguya gittikçe azaliyor.

-Çocuk sahibi olma yasi, çocuk sahibi olma durumu, emzirme ile birlikte meme kanseri riskleri azaliyor.

-Kendi imkanlariyla genetik yatkinlik testi yaptiran ve yüksek bir risk tasidigi belirlenen kadinlarin ameliyat masraflari SGK tarafindan karsilaniyor.