Yaslilikta kötü uyku kader degil

[eg24]

Ilerleyen yaslarda artan kronik hastaliklarla birlikte ortaya çikan uyku bozukluklari kader degil! Çalismalar 65 yasin üzerindekilerin hemen hemen yarisinin uyku sorunu yasadigini ortaya koysa da çok basit birkaç egzersizle uyku sorununu asmak mümkün. Prof. Dr. Gülten Kaptan anlatti.

Kötü uykunun yaslanmanin kaçinilmaz bir parçasi olmadigina dikkat çeken Üsküdar Üniversitesi Saglik Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, yasa bagli artan kronik hastaliklarin yaslilarda insomnia (uyku bozuklugu) neden oldugunu söyledi.

Bu hastaliklarin diyabetes mellitus, hipertansiyon, depresyon, akciger hastaligi, kalp yetmezligi, romatoid artrit seklinde siralanabilecegini ifade eden Kaptan, 65 yasin üzerindeki iki kisiden birinin uyku sorunuyla karsi karsiya kaldigini kaydetti.


Yaslanma ile birlikte gece uzun süreli uykunun azalmis olmasina karsin, gündüz kisa süreli uyku sayisinin arttigina dikkat çeken Kaptan, uyku sorunlarinin dikkatin azalmasina da neden olabilecegini söyledi. Bu durumunda kisinin yasam kalitesini bozabildigini sözlerine ekledi.

“Yasli bireylerde rutin görevleri yerine getirememeye, dolayisi ile saglik ve iyilik halinin sürdürülememesine neden olur. Oysa kaliteli uykunun kaliteli yasam için gerekli oldugu gerçegi yadsinamaz. Yaslilarin yasam kalitesinin yükseltilmesi hedefi dogrultusunda, uyku sorunlarinin ele alinmasi gereklidir. Uyku insanin temel gereksinimleri içerisinde yeme, içme kadar gerekli bir gereksinimdir.”

Insan bedeninde fizyolojik fonksiyonlari, performansi, mood’u ve davranissal tepkileri etkileyen ritimlerin oldugunun altini çizen Prof. Dr. Gülten Kaptan, biyolojik saatini önemine vurgu yapti.

Uyku hastaligi birden fazla nedene baglanabilir

“Uykuda majör belirleyici sirkadiyan ritmi düzenleyen biyolojik saattir. American Assoscaited of Sleep Medical yaklasik doksan farkli, çesitli derecelerde uyku hastaligi tanimlamistir. Yasli yetiskinlerin en çok sikâyet ettigi uyku hastaligi ise insomniadir. Insomnia nedenleri tibbi, psikolojik ve psikiyatrik hastaliklardan kaynaklandigi gibi, çevresel ve davranissal durumlardan da kaynaklanabilir.”

Iyi uyku aliskanligi olan yaslilarin da uyku düzeni insomnia rahatsizligindan ötürü bozulabileceginin altini çizen Kaptan, uygun beslenme, egzersiz ve saglikli iliskilerin uykuya ciddi katkisi oldugunu ifade etti. Kaptan bu konuda ise yaslilarin egitilmesinin sart oldugunu söyledi.

Egitim neleri içermeli?

• Reflüsü olan bir yasli, yatmadan 3-4 saat önce yemegini yemelidir, geç saatte yemek yemek reflüyü arttirir.

• Çok gereksinim varsa, hafif bir gece atistirmasina izin verilebilir.

• Yasli birey anksiyete hissediyorsa, yatmadan önce ilik bir dus almasinin önerilmesi dogru bir yaklasimdir,

• Ilik dus anksiyetenin azalmasina, dolayisiyla uykuya geçise yardim eder.

• Yatmadan önce gevseme egzersizlerinin yapilmasi da uykuya geçisi kolaylastirir.

• Gün ortasindan sonra kafeinli içeceklerin alinmamasi da önerilebilir.

• Kafeinin uyaran etkisi uykuya geçisi güçlestirebilir.

• Yaslilarda gece idrara çikma ihtiyacini azaltmak için, aksam yemeginden sonra fazla sivi tüketimi engellenmelidir. Böylelikle gece uykudan uyanma da engellenmis olur.

• Özellikle yaslilarda aliskanlik haline gelmis olan, sekerleme diye adlandirdigimiz kisa gündüz uykulari(naps), gün içinde yarim saati geçmemelidir.

• Yaslilar saglikli uyuyabilmek için gün içinde agir egzersizler yapmamalidir.

• Uyku öncesi stres yaratan kitaplar okumak ya da TV programlari seyretmek uykuya geçisi güçlestirebilir, dikkat edilmelidir.

• Yatagin temiz ve rahat olmasi da saglikli uyku uyuyabilmek için gereklidir.

• Yaslilar insomnia yasadiklarinda genellikle farmakolojik ilaçlari tercih etmektedirler.

• Yaslilara uykuya geçis için sürekli ilaç kullanimini yasam sekli haline getirmek yerine, öncelikle farmakolojik olmayan, yukarida sözü edilen yöntemleri denemeleri önerilmelidir.

• Yaslilar gençlere göre 30-60 dakika daha az uyurlar.

• Yaslilarin uyku derinlikleri daha azdir ve uykulari gençlere göre daha degiskendir.

• Herhangi bir hastaligi olmaksizin 70 yasinda bir insan gece uykusu boyunca dört kez uyanmaktadir.

Yasli yetiskinlerde uyku bozukluguna yol açan durumlar:

• Alzehimer

• Biyolojik saatin degismesi(yaslilarda aksam erken uyumaya neden olur)

• Kalp yetmezligi gibi kronik hastaliklar

• Alinan ilaçlar, bilinçsiz alinan bitkisel ilaçlar, diyet takviyeleri, uyusturucular vb. gibi…

• Depresyon (Her yasta uyku bozukluguna neden olur)

• Nörolojik hastaliklar

• Sedanter yasam

• Artritlerin neden oldugu agrilar

• Kafein gibi uyaricilar

• Gece idrara çikma seklinde siralanabilir.

Insomnia(uyku bozuklugu)’nda görülen semptomlar

• Uykuya geçmede güçlük

• Gece ve gündüz farkini anlayamama

• Sabah erken uyanma

• Gece uykusundan sik sik uyanma olarak belirtilmektedir.