Zorla Asi Yapmak Kanuna Aykiridir!

[eg24]

Bir süredir kanunlarin kendilerine sagladigi haklarini kullanarak çocuguna asi yaptirmamayi tercih eden aileler Derneklerimize basvurarak hukuki yardim talep etmektedirler. Bu konuda yasanan hukuki belirsizliklere isik tutmak, haksizlik ve baskiya ugrayan ailelere destek olmak, yanlis degerlendirmeleri kamuoyuna bildirmek ve yetkili mercileri uyarmak için bu basin açiklamasini yapma geregi duyduk.

Öncelikle kamuoyu tarafindan bilinmelidir ki uygulanmakta olan Genisletilmis Bagisiklama Programi (GBP) kapsamindaki rutin asilar ancak ve ancak bireylere koruyucu saglik hizmeti olarak teklif edilebilmektedir. Yani bu asilar herhangi bir hastaligi tedavi etmek amaciyla tatbik edilmedigi gibi uygulanmadigi takdirde de hayati risk olusturmayacagi bilim camiasinca da kabul edilen bir gerçektir.

Umumi Hifzisihha Kanununda sadece sari humma, kolera, kuduz, veba gibi hastaliklarin salgin durumu için uygulanan asilar bu kapsamin disinda tutulmus ve hastaligin bildirilmesi zorunlu kosulmustur. Bu kanunun salgin hastalik öncesini kapsamadigini, ancak salginin ortaya çiktigi durumlardan bahsettigini özellikle vurgulamak isteriz. Bu anlamda Saglik Bakanligi tarafindan yürütülen “Genisletilmis Bagisiklama Programi” kapsamindaki asilarin tümü, bir hastaligin tedavisi için degil önlenmesi için kullanilmamakta ancak saglikli olan bireylere yapilmaktadir. Bu yönüyle de koruma ve tedbir talebine gerekçe olarak kabul edilen “hastalik hali” söz konusu olmadigindan yukarida zikredilen kanun kapsaminda ele alinmasi mümkün degildir . Basinda yer aldigi gibi bu asilarin uygulanmasi konusunda ilgili kuruluslar tarafindan aileler hakkinda koruma ve tedbir talep edilmesi, bu maksatla hukuki, fiziki, sosyal ve psikolojik baski yapilmasi da kesin surette kanuna aykiridir. Ayrica Hasta Haklari yönetmeliginin 22, 23, 24 ve 25. maddelerinde tibbi uygulamalarin tatbiki konusunda ebeveynlere karsi izlenmesi gereken prosedür yoruma mahal birakmayacak sekilde açik ifade edilmistir.

Geçtigimiz iki yil içinde Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüklerince asi yaptirmayan ailelere yönelik olarak talep edilen saglik tedbiri kararlarina karsi bahsi geçen kanun maddeleri geregince Edirne, Erzincan, Balikesir ve Karabük mahkemeleri tarafindan verilmis birçok bozma ve ret kararlari bulundugunu da görmekteyiz. Bu durumun, Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüklerinin taleplerinin ne denli hukuksuz oldugunu ortaya net olarak koymasi bakimindan Basin mensuplarimizin dikkatine sunuyoruz.

Örnegin Manyas Çocuk Mahkemesine, Bandirma Sosyal hizmetler müdürlügü saglik tedbiri talebinde bulunmus, mahkeme ise asagida bahsi geçen sebeplerden ötürü talebi reddetmistir .

“Asinin Tibbi bir zorunluluk olduguna, veli veya vasinin rizasi olmaksizin mecburi olarak yapilmasi gerektigine iliskin yasal bir düzenleme, yasal zorunluluk bulunmadigi anlasilmistir. Genel düzenlemelerin aksine hüküm bulunmadigindan küçügün veli veya vasisinin rizasinin aranmasi gerektigi sonucuna ulasilmistir. Umumi Hifzisihha Kanununa göre kamu düzeninin gerektirdigi salgin hastaliklarda asi yapilmasi hali oldugu vurgulanmis, herkese her durumda asi yapilacagi gibi bir zorunluluk bulunmadigi, ancak salgin hastalik teshisi ve hastaligin önlenmesi amaciyla tedavi edilebilmesi için asi vurulmasi zorunlulugu bulundugu anlasilmistir. Talep edilen çocuklarda tedavisi gerekli olan, teshisi yapilmis, fiziksel veya baska bir hastalik da bulunmadigina göre çocuklar hakkinda asi vurulmasina

yönelik saglik tedbiri verilmesi uygun görülmemistir. “

Bunlarin yaninda çesitli medya kuruluslarinda hatali uzman görüslerine yer verildigini de görmekteyiz. Bu görüslerde “Her ne kadar asi yaptirmamak kanunen suç olarak kabul edilmese de Birlesmis Milletler Çocuk Haklari Sözlesmesi ve 5395 sayili Çocuk Koruma Kanunun geregi asilarin ailenin rizasi disinda yapilabilecegi ve hatta çocugun velayetine el konulabilecegi” seklinde hatali ve kamuoyunu yanlis yönlendirecek ifadelere yer verilmektedir. Bahsi geçen tedbir kararlarinin uygulanabilmesi için ebeveynin uyusturucu veya alkol bagimlisi olmasi sonucu çocugun bakimiyla ilgilenmiyor olma durumu ya da çocugun hayatini tehlikeye atacak bir hastaligin ve bunun tedavisi ile ilgili açik bir ihmalin var olmasi sarti vardir. GBP kapsamindaki asilarin saglikli bireylere, herhangi bir hastalik ortada olmadan yalnizca koruyucu saglik hizmetleri kapsaminda yapilmak istendigi unutulmamalidir. Ayrica asi yaptirmama yönünde tercih kullanan ailelerin öncelikli endiselerinin çocuklarinin sagliginin tehlikeye girebilecegi ihtimalinin var olmasindan kaynakli oldugu gözlemlenmektedir. Bu tez, asi üreticilerince de kabul edilmekte ve hatta Saglik Bakanliginca ASIE (Asi Sonrasi Istenmeyen Etki Bildirim ve Inceleme Formu) gibi belgelerle olusmasi muhtemel komplikasyonlarin da takibi saglanmaya çalisilmaktadir.

Hal böyleyken asilari güvenli bulmadigini savunan ve bu yönde hareket eden ailelerin endiselerinin mesnetsiz olmadigi ortadadir. Bu baglamda Saglik Bakanligi, Aile Sagligi Merkezleri, Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlügü ve ilgili diger kurulus mensuplarinin kisisel vicdani saiklerle hareket edemeyeceklerini; ebeveynlerin kararlarina saygi göstermeleri ve bu kararlari yerine getirmek disinda bir seçenegin hukuki olamayacagini belirtmek isteriz.

Saglik kuruluslarinda asi vurdurmamayi tercih eden ailelere imzalatilan “Ek 5: Asi / Izlem Red Tutanagi” ile aileler asiyi veya izlemi reddedebilirler. Ek 5 belgesi ile hukuken aileye asi veya izlemin reddettigi belge altina alinmis olmaktadir. Ancak sanki ailenin bu kanuni hakki yokmus gibi yorumlanarak bu tutanaklar bir ihbar gibi degerlendirilmektedir. Bunun sonucunda Çocuk Koruma Kanunu dayanak gösterilerek haklarinda islem baslatilmasi anayasanin temel ilkeleriyle çelismektedir. Bu durum, islem baslatan kurumlarin Saglik Tedbiri kararini dogru yorumlayip yorumlamadigi konusunda büyük süphelerin dogmasina sebep olmaktadir. Zira çocuklarinin sagligi konusunda son derece hassas olan bu aileler uyusturucu ve alkol bagimlisi ailelerle bir tutulmakta hatta çocuklar da uyusturucu bagimliligindan muzdaripmis gibi muamele edilmeye çalisilmaktadir. Bu yanlis yorum kurumlarin ciddiyetini ve güvenilirliginin zedelenmesine neden olmaktadir.

Yaptigimiz incelemede, uygulamalardaki bu karmasanin Saglik Bakanligi Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlügü tarafindan 2011 yilinda Kayseri Valiligi’ne cevaben gönderdigi 25316 sayili genelgedeki yanlis hukuk yorumundan ortaya çiktigini tespit ettik. Zira bu hatali yorumda kanuni yaptirima konu olan asilarla ilgili olarak Umum Hifzisihha Kanununda bildirimi zorunlu olan hastaliklarin disinda farkli bir liste esas alinmistir. Bu listedeki hastaliklarla ilgili bir salgin potansiyeli olup olmadigina bakilmaksizin, reddeden ailelerle ilgili 5395 sayili Çocuk Koruma Kanunu geregi islem baslatilmasi gerektigiyle ilgili hatali bir talimat verilmistir. Bu genelge kanuna aykiri oldugundan bahsettigimiz karmasa dogmaktadir.

Ailelere baski yapilmasina sebep teskil eden bu genelgenin, bireylerin kanundan gelen haklarinin önünde degerlendirilmesi ve kurumlarin bu talimat üzere islem yapiyor olmasi gayri hukuki bir tavir olusmasina sebep olmaktadir.

Mahkeme karariyla saglik tedbiri karari verilmis olsa dahi, hastalik durumu olmaksizin, ailenin rizasi disinda, asi yapma islemini gerçeklestiren saglik personeli ve refakatçileri de Anayasanin 17. maddesindeki; “Tibbi zorunluluklar ve kanunda yazili haller disinda, kisinin vücut bütünlügüne dokunulamaz; rizasi olmadan bilimsel ve tibbi deneylere tabi tutulamaz.” ilkesine muhalif bir durum içine düserek suç islemis olacaklarini ve bu durumun TCK’nin 89. maddesinde belirtilen Taksirle Adam Yaralamak gibi hükümler kapsamina girebilecegini hatirlatmak isteriz.

Asi yaptirma konusunda ailelere baski olusturacak nitelikte girisimlerin hukuka aykiri oldugunu hatirlatir, asi olmayi tercih edenlerin haklarinin korundugu gibi tercih etmeyenlerin de haklarinin korunmasi ve yetkililer tarafindan bu vatandaslarin isteklerinin yerine getirilmesi gerektiginin altini çizmek isteriz. Bu, yeni bir hak talebi degildir; vatandasliktan dogan mevcut hakkin taninmasi ve yerine getirilmesi talebidir.