Çocuklarda sosyal fobi depresyon nedeni

[eg24]

Bir ögrencinin ögretmeni soru sordugunda yanit verecek cesareti bulamamasi, çocuklarin odalarindan çikmayip sürekli yalniz olmayi tercih etmesi ya da ebeveynler disinda kimse ile iletisim kuramamasi sosyal fobiye isaret ediyor olabilir. Memorial Hizmet Hastanesi Psikoloji Bölümü'nden Uz. Psikolog Sevda Yurtseven, çocuklarda sosyal fobinin ileriki yillarda yol açabilecegi sorunlara dikkat çekti ve anne babalara önerilerde bulundu.

Çekingenlik mi sosyal fobi mi?

Sosyal fobi, sosyal ortamlarda, özellikle performans gerektiren durumlarda kisinin asagilanip utandirilacagi korkusunu duymasi durumudur. Daha hafif formu, kisinin korku uyandiran ortamdan uzaklasmasi seklindedir. Agir vakalarda ise sosyal yalnizlik ve izolasyon görülmektedir. Bu durum kisilik özelligi gibi algilanmaktadir; ancak yaygin anksiyete bozuklugunun bir formudur. Baskalarinin önünde gülünç duruma düsme sosyal fobisi olan kisilerin en temel korkusudur.

Anne ve babada varsa çocukta da görülebilir

Bebekte yabancilara karsi korku 4-9 aylar civarinda baslar, 2 yasa dogru son bulur. Bu, beklenen bir süreçtir. Eger utangaçlik ve çekingenlik durumu çocugun günlük yasantisini etkiliyor, yapmasi gereken davranislari yapmasini engelliyor ve arkadaslari ile iletisimden uzaklastiriyorsa sosyal fobiden bahsetmek uygun olmaktadir. Çocuklarin rol modeli öncelikle anne ve babasidir. Anne ve baba da utangaçlik durumu varsa, çocuk da iliski kurma seklini aile vasitasiyla edindiginden utangaç olma ihtimali artar. Özellikle 0-1 yas döneminde ebeveyni ile saglikli bir bag olusmamis çocuklarda utangaçlik daha sik görülebilir. 1-3 yas arasi özerklik dönemidir. Bu dönemde çocukta bagimli bir yapi gelistirebilir ve pasif, fazla uyumlu ve özerk olmayan bir karakter ortaya çikabilir. Özellikle 3-6 yas arasi merak ve girisimcilik dönemidir. Bu süreçte çocuk elestirilir ve bastirilirsa utanç duygusu gelisir. Özellikle ilk yillarda sosyal ortama fazla alistirilmayan çocuklarda diger insanlarla iletisime geçiste problemler yasanabilir. 6-12 yas sosyallesme dönemidir. Okul çagi ile rollere uyum da söz konusu olur. Özellikle çocugun ebeveyn, arkadaslar, ögretmen tarafindan olumsuz sekilde elestirilmesi, kendi özelliklerinden fazla beklenti sahibi olunmasi, basari ve basarisizligin fazla ön plana çikarilmasi çocukta begenilmeme endisesi yaratabilir. Burada en önemli nokta, ebeveynin çocuga hiçbir dönemde soguk ve reddedici davranmamasidir. Bu tip davranislar, sosyal korkulara ve kaçinmaya sebep olabilir. Yapilan aile ve ikiz çalismalarinda tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre daha anlamli olarak sosyal fobi saptanmistir.

Bu belirtilere dikkat!

Korku verici uyaranlarla karsilasan çocuklar, yasadiklari sikintiyi tam olarak adlandiramayabilirler. Bu nedenle çesitli disavurumlarla sikinti yasadiklarini büyüklere hissettirirler. Anksiyete, aglama, huzursuzluk gösterme, donakalma, anneye, babaya ya da güven duyduklari herhangi birine sikica sarilma çocuklarin gösterdigi davranislardan bazilaridir. Herhangi bir hastaliktan, medikal ilacin yan etkilerinden süphelenilmeyen ve sikayetlerin 6 aydan fazla sürdügü durumlarda çocugun sosyal fobi yasiyor olabilecegi göz önünde bulundurulmalidir. Fizyolojik belirtiler ise; kalp atim hizinin artmasi, solunumun hizlanmasi, ellerde titreme, terleme, kizarma, mide bulantisi, uykuya dalis süresinin uzamasi olabilir.

Depresyon ve madde bagimliligina kadar gidebilir

Sosyal fobi yasayan hastalarin bununla birlikte baska bir takim rahatsizliklar göstermeleri mümkündür. Herhangi bir nesne ya da obje fobisi, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, , major depresyon, asiri alkol ya da madde kullanimi ve bagimlilik bunlardan bazilaridir. Sosyal fobisi olan kisilerde kekemelik görülebilir, ayrica kekemelikle beraber sosyal fobi pekisir ve kisir döngü olusma riski vardir. Sosyal fobinin etkili farmakolojik ve psikolojik tedavisi vardir. Tedavi sekli kararlastirilirken hastanin kisisel özellikleri dikkate alinir. Hasta korktugu sosyal aktiviteleri yapmasi için cesaretlendirilir, maruz birakma terapisi uygulanabilir. Çocuklarda oyun ile beraber konu üzerinde hakimiyet kazandirilmaya çalisilir. Anne ve babaya davranis özellikleri tavsiyeleri verilir.