Çocuk oynarken Ögrenir

[eg24]

Günümüzde çocuklar artik ne yazik ki vaktinin çogunu bilgisayar, televizyon ya da internet basinda geçiriyor. Arkadaslariyla bir arada olmak yerine ekran basinda olmayi tercih ediyor. Sehirlesme, çocuklardan akademik beklentinin artmasi, bilgisayar-video oyunlari, internet, ebeveynlerin endiseleri gibi etkenler çocuklari gittikçe daha fazla ev içinde kalmaya itiyor. Oyun oynamanin çocuk için eglenceli bir aktivite olmasinin yani sira, çocugun bilissel ve motor gelisimini destekledigini söyleyen Klinik Psikolog Zeren Kadioglu aileleri uyariyor: “Bilgisayar karsisinda yiyip, içtigi söylenen, odalarindan çikmak istemeyen, sosyal iliskileri bozulan çocuklar artiyor.”

Oyun oynamak bir deneyimdir. Çaba gerektirdigi kadar ayni zamanda içten gelen bir ugrastir. Bir çocugun oyunu, sembolik olarak kendi dünyasini yansitir. Oyun oynamanin çocuk için eglenceli bir aktivite olmasinin yani sira, çocugun bilissel ve motor gelisimini desteklemek ve duygusal çatismalarinin çözülmesini saglamak gibi faydalari da vardir. Oyun çocuklarin saglikli gelisimleri için ayrilmaz bir unsurdur. Çocuklar oyun oynadikça problem çözme becerileri gelisir, motor becerileri ve fiziksel gelisimleri olumlu etkilenir.

Paylasmayi, kesfetmeyi ögrenir

Çocuklar oyun sayesinde yaraticiliklarini gelistirebilirler ve okul öncesi gereken bilissel gelisim düzeyine erismelerine de oyuncaklar yardimci olmaktadir. Böylece çocuklar paylasmayi, kesfetmeyi, ögrenmeyi ögrenirler. Çocugunuza bir oyuncak verdiginizde dokunma ve görme araciligiyla onun duyularina hitap eden bir nesne sunmus olursunuz. Çocuklariniza uygun oyuncaklar seçtiginizde onun fiziksel, sosyal-duygusal ve zihinsel gelisimine de yardimci olmus olursunuz.

Çocuklar eve kapaniyor

Günümüzde çocuklarin oyun deneyimlerinin oldukça degismeye basladigini görmekteyiz. Televizyon, internet ve özellikle de bilgisayar oyunlari nedeniyle çocuklar pasif bir biçimde eglenmekte ve hem çevrelerindeki diger insanlarla (arkadas, ebeveyn, vb…) hem de dogayla daha az temas etmektedirler. Sehirlesme, çocuklardan akademik beklentinin artmasi, bilgisayar-video oyunlari, internet, ebeveynlerin endiseleri gibi etkenler gittikçe daha fazla çocuklari ev içerisinde kalmaya iten etkenlerdir. Bazi ebeveynler için bilgisayarin çocuklar üzerindeki uyusturucu etkisi çocugu oyalayici ve böylece çocugun anne-baba tarafindan kontrol edilmesi zor birtakim davranislarini engelleyici olarak görülüyor. Ayrica çocuklar arasinda internet kullaniminin sinirlandirilmasi ebeveynler için kolay olmuyor. Durum böyle olunca çocuklar saatler boyunca bilgisayarin basindan kalkmiyor, adeta ekran basinda hayatlarini sürdürüyorlar. Bilgisayar karsisinda yiyip, içtigi söylenen, odalarindan çikmak istemeyen, sosyal iliskileri bozulan çocuklar her geçen gün daha fazla karsimiza çikiyor.

Dogada oynayan çocuklarda dikkat eksikligi azaliyor

Ebeveynlerin asiri koruyucu tutumlari nedeniyle özellikle büyük sehirlerde yasayan çogu çocuk ev disarisinda –açik havada- oyundan faydalanamiyor. Yurtdisinda 9000 okul öncesi çocuk üzerinde yapilan bir arastirmaya göre okul öncesi çocuklarin yarisi günlük oyun ihtiyaçlari için ebeveynleri tarafindan disari çikartilmiyor. Özellikle bu yas çocuklarinda en azindan ebeveynlerden birisinin çocuga disarida oyun oynarken eslik etmesi gerekiyor ancak çogu ebeveyn bunu yapamiyor. American Journal of Public Health dergisinde yayinlanan bir arastirmaya göre dogada yapilan etkinliklerin iç alanlarda yapilanlara göre hiperaktivite ve dikkat eksikligi belirtilerini daha fazla azalttigi görülmüstür. Çünkü çocuklar açik havada daha fazla hareket ederek enerjilerini harcadiklarinda sinifta dikkat sorunu gösterme riskleri azalmakta, daha iyi konsantre olabilmektedirler.

Oyun duygusal gelisimi etkiliyor

Oyun çocuklarda duygusal gelisimi destekliyor. Dogumdan itibaren çocuklar etrafindakilerle iliski kurmaya baslar. Yaslari büyüdükçe öncelikle yakin çevreleriyle kurmus olduklari iliskiler zincirinin genisleyerek çevrelerindeki diger kisileri de kapsamaya baslamasi beklenir. Iliskileri kurma ve ilerletme becerisi, dogru ile yanlisi ayirt edebilme gibi beceriler grup oyunlari, oyuncak bebekler gibi oyuncaklarla gelisir. Oyunla birlikte çocugun çevresi üzerindeki etkinligi ve farkindaligi artar. Ayrica, çocugun oyunlarina ebeveynleri de dahil oldugunda çocuk ve ebeveyn arasinda güçlü baglar olusmasina yardimci olur. Oyun oynarken ebeveynler ve çocuklar arasinda olusan etkilesim sayesinde çocuklar ebeveynlerinin onlara tüm dikkatlerini verdigini hissederler, böylece aralarindaki iliski güçlenir. Çocuklariyla oyun oynayan ebeveynler çocuklariyla nasil daha iyi iletisim kurabileceklerini ögrenirler. Sözel becerisi çok gelismemis çocuklar düsüncelerini, duygularini, hatta yasadiklari sikintilari bile oyun yoluyla ifade edebilirler; böylelikle ebeveynler çocuklarinin bakis açisini daha iyi anlarlar. Çocuklar sosyal kurallari da oyun yoluyla ögrenmektedir. Bir arkadasiyla ya da ebeveyniyle oyun oynayan çocuk sirayla oynamayi, oyunun kurallarina uymayi ve oyun arkadasiyla iletisim içerisinde olmayi da ögrenmektedir.

Aileler ne yapmali?

• Çocuklara hazir oyuncaklar yerine yaraticiliklarini harekete geçirebilecek, bloklar, legolar, yapboz gibi oyunlar sunulmalidir. Çamur, boya tebesir ve oyun hamurlari, degisik boyut ve renkteki küplerle, su, kum ve boyalar yaratici oyun etkinligi olusturmaktadir. Resimli masal kitaplari okudugunuzda resimlere bakarak hayal güçlerine göre kendi hikayelerini yaratmasina firsat verebilirsiniz.

• Bazi çocuklar yeni aldiklari oyuncaklarini kendileri kesfetmek isteyebilirler; çözemeyecegini düsündügünüz durumlarda ya da çocugunuz yardim istediginde ona bilgi verin. Resim yapmak da bu yas çocuklarinin hayal güçlerinin zenginlesmesine yardimci olmaktadir.

• Çocuklar resim yaparken ebeveyn olarak ona sinirlamalar koymamaniz, sürekli nasil yapmasi gerektigini söylememeniz yaraticiliklarinin gelismesi için oldukça önemlidir.

• Farkli renkler ve boyama sekilleri kullanmak da çocugun yaraticiligini destekler.

• 3-4 yas çocugunun yasina uygun olan bazi nesneleri vererek onlari oyuncak yerine kullanmasi da beklenebilir.

• Bir oyuncagin baska özelliklerini de kesfetmesi veya baska bir oyuncak yerine kullaniyor olmasi da hayal gücü açisindan önemlidir.