Basarili sporcuyu genlerinden tespit etmek mümkün mü?

[eg24]

Türkiye’nin 2020 Olimpiyat oyunlarina ev sahipligi yapmaya hak kazanmasiyla ilgili olimpiyat komitesinin arastirmalarinin sürdügü su günlerde, Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Ögretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Korkut Ulucan TÜBITAK’in da destekledigi projesiyle spora yatkin olan genlerin tespitinin mümkün olabildigini ileri sürdü.

Henüz çocukken ileride çok iyi bir sporcuyu tespit etmek mümkün mü? Bazi genlerin belli tarz sportif aktivitelere olan etkileri biliniyorken, sportif faaliyete yatkinligi saglayan, herhangi bir sportif faaliyette performansin artmasina neden olan, herhangi bir spor bransina uygun anatomik yapinin olusmasini saglayan genlerin analiz edilmesi gerekiyor. Üsküdar Üniversitesi simdi TÜBITAK’ta projelendirilen bir çalismayla bu genleri arastiriyor.

Genetik bilimindeki gelismeler hizla devam ediyor. Yeni teknolojilerin hizla gelismesi bu alandaki yeniliklerin hizini artirirken maliyetleri de düsürüyor. Bu yönde söz konusu olan gelismelerden birinin de spor bilimi alaninda yasandigini ifade eden Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Doga Bilimleri Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Ögretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Korkut Ulucan, sportif faaliyete yatkinligi saglayan genlerin analiz edilmesinin mümkün oldugunu su sözlerle ifade ediyor; “Spor genetik çalismalarini kisaca sportif faaliyete yatkinligi saglayan, herhangi bir sportif faaliyette performansin artmasina neden olan, herhangi bir spor bransina uygun anatomik yapinin olusmasini saglayan genlerin analiz edilmesi olarak tanimlayabiliriz.”

Dünyada bu alandaki çalismalarin 1990’li yillarin sonunda basladigini vurgulayan Ulucan çalismalarin 2003’lü yillarda hizlanarak devam ettigini kaydediyor. Dünyadaki çalismalara iliskin Yrd. Doç. Dr. Korkut Ulucan söyle konustu:

“Bugünkü noktada artik bazi genlerin belli tarz sportif aktivitelere olan etkileri bilinmektedir. Örnegin Japonya ve Avusturalya’da, atletizm yapacak olan bir sporcu, ACTN3 gen analizine göre ne tarz; sprinter veya maraton kosacagina yönlendirilmektedir. Tabii ki son karar yine sporcuya aittir. Bu tarz çalismalarin önümüzdeki 5- 10 yillik zaman diliminde daha da artacagindan bilim adamlari sürekli bahsetmektedir.”

Bireylerdeki genetik yapinin analiz edilerek bireylerin hangi tarz sportif faaliyete veya bir spor disiplini içinde ne tarz bir rol alacagina yönlendirilmenin, sporcunun uygun antrenman kosullarina daha iyi adapte olarak basarilarini artiracagina dikkat çeken Ulucan, dünyada bunun örneklerinin oldugunu ifade ediyor.

“Dünyada örnek vermek mümkündür ve ülkemizde bu alandaki çalismalar oldukça kisitlidir. Bu alandaki çalisma sayisinin artmasi ile ülkemizde de sporcular genetik yatkinliklarina göre sportif faaliyetlere yönlendirilebilecek ve basarilarin artmasina destek olunabilecektir. Sadece genetik olarak spora yatkinlik olarak degil, ayni zamanda herhangi bir kardiyolojik sorunlara sahip bireylerin ek genetik testler ile belirlenmesi, o bireylerin kendilerine uygun olabilecek sportif branslara yönlendirilmelerine olanak saglayacaktir.”

Yrd. Doç. Dr. Korkut Ulucan Üsküdar Üniversitesi olarak yürüttükleri çalismalar ve TÜBITAK projeleri hakkinda su bilgileri verdi.

“Bu alandaki çalismalara biz de üniversite bünyesinde öncülük etmekteyiz. Bu konu ile ilgili en kapsamli projelerden biri TÜBITAK basvurusu olarak projelendirilmistir. Öncülügünü ettigimiz bu çalismalarin zamanla sayisini artirarak ülkemiz için spor genetik çalismalarinin uygulanabilirligine destek olmaktayiz. Bu çalismalar ile sadece basarili sporcularin ilgili genlerinin analiz edilip sportif faaliyete etkileri arastirilmayip, yeni sporcularin yönlendirilmesinde uygulanabilecek bir spora genetik yatkinlik test paneli gelistirilmesine de öncülük edecektir. Bu test panelleri daha sonra kardiyolojik risk parametreleri ve nütrigenetic (beslenme genetigi) parametreleri eklenerek sporcu gelisim merkezlerinde uygulanabilecek paneller haline getirilebilecektir”.