Karbonhidratli gidalar dis ÇÜrÜgÜ nedeni

[eg24]

Önlenebilir bir hastalik olmasina karsin dünyada dis çürügü deneyimi yasamayan çok az insan vardir. Uzun yillar, nedeni bilinmeyen bir hastalik gözüyle bakilan dis çürügünün günümüzde çok sebebe bagli bir hastalik oldugu anlasilmistir.Bu sebeplerden biri de karbonhidratli gidalar…Dis Hekimi Yesim Tünal Güzey konu ile ilgili önemli bilgiler verdi.

Çürük dislere çok eski devirlerde de rastlanmistir ancak o devirlerde az olan çürük orani günümüze gelindikçe sürekli artma göstermistir.Agizda bulunan bakterilerden olusan bakteri plagi; sekerli ve unlu yiyeceklerin agizda kalan artiklarindan asit olusturabilmektedir. Bu asitler, dislerin mineral dokusunu çözerek disin minesinin bozulmasina ve sonuçta da dis çürügünün baslamasina sebep olur.

Uzun yillar, nedeni bilinmeyen bir hastalik gözüyle bakilan dis çürügünün günümüzde “çok sebebe bagli bir hastalik” oldugu anlasilmistir. Dis çürügünün baslica 3 etkeni vardir:
• Bakteri plagi (Dis plagi adi da verilir),

• Karbonhidratli gidalar (Seker, un... gibi),

• Bünyesel etkenler (Disin yapisi. tükürügün bilesimi... gibi)

Çürük belirtileri nelerdir?

Çürük ve oyulmus bir dis, koyu renkli bosluguyla kolayca taninir. Fakat bazen çürük çukurcugu gizli kalir ve dis hekimi ancak yardimci tani araçlariyla (mesela dis röntgeni gibi) teshis koyabilir.

Dis çürügünde dis hekimine basvurmayi gerektiren en önemli belirti agridir. Agri, soguk, sicak, tatli veya eksiden olur. Agrinin siddeti kisiden kisiye degisir ve etken ortadan kalkinca agrida geçer; fakat tedavi edilmeyen çürüklerde agrilar bir süre sonra sürekli olmaya baslarlar.

Dis çürügü nasil ilerler?

Çürük, daima disin yüzeyinden baslar ve minede beyazimsi mat yüzeyler olusur.Zamanla bu yüzeylerde kahverengi , siyah renklesmeler baslar.Daha sonra dis yüzeyinde pürüzlenmeler olur.Bu afha kisa sürer.Bunu takiben mine yüzeyi kirilir.Çürük ilerleyerek dentin tabakasina erisir. Dentin, mineden daha fazla organik madde içerir,daha yumusaktir. Bu nedenle çürük bu tabakada daha çabuk yayilir.Tedavi edilmezse pulpa denen sinirlere ulasir.

Daha az oranlarda olmaz üzere kimi durumlarda disin kök kismindan da çürük baslayabilir.En zor fark edilen çürükler ise iki dis arasindan baslayan çürüklerdir.Kolaylikla gözden kaçabilirler.

Çürügün ilerleme hizi, kisiden kisiye ve disten dise çok degisir.Kisinin beslenmesi,kötü aliskanliklari,firçalama sikligi ve sekli önemlidir.

Dis plagi ve karbonhidratli gidalar neden çürük olusturur?

Günümüzde bakteri plagi ile ilgili çok sayida arastirma yapilmaktadir ve artik sekerle birlikte bakteri plaginin, çürügün bas etkenlerinden birisi oldugu anlasilmistir.

Kimlerde daha çok çürük olur?

Sekerli ve unlu yiyeceklerle bakterilerin bulusmasi sonucunda çürükler olustuguna göre herkes için bir tehlike var demektir. Ancak beslenmelerinde karbonhidratli ve sekerli yiyeceklerin orani çok yüksek olanlar bir de sularinda florür orani çok düsükse çok daha fazla çürük tehlikesi altindadirlar. Bakteri plagi tarafindan olusturulan aside karsi tükürük dogal bir savunma mekanizmasi olustursa da tek basina çürügü önleyemez.Tükürük akisini ve miktarini azaltan hastaliklar ya da ilaçlar da çürük olusumunu hizlandirmaktadirlar. Bu nedenle de dis hekimleri tükürük akisini artirdigi için sekersiz sakizlari siklikla önerirler.

Çürük olusumuna bazi aliskanliklarin etkisi

Beslenme aliskanliklarinin çürük olusumuna etkisi oldugu geçmisten beri bilinmektedir. (Örnegin sert ve lifli gidalarla beslenen Eskimolarda çürük hemen hemen hiç görülmez.) Buna karsilik yumusak ve yapiskan besinlerin disler üzerine tutunmalari, plak olusturmalari ve çürük meydana getirmeleri daha kolaydir.

Dis çürümesi önlenebilir mi?

EVET. Sabah kahvaltisindan sonra ve aksam yatmadan önce dislerin firçalanmasi ve her gün dis ipliginin düzenli kullanilmasi en etkili yoldur. Yiyecek artiklari en çok dislerin çigneme yüzeylerindeki girintilerde ve dislerin birbirine degdigi ara yüzeylerde biriktigi için, dis firçalari küçük basli seçilmelidir. Dislerin iç yüzeyleri, dis yüzeyleri, çigneyici yüzeyleri ve dilin üstü firçalanmali ve ara yüzlerde dis ipligi kullanilmalidir. Firçalar, orta derecede sert ya da yumusak killi olmali ve belirli araliklarda degistirilmelidirler. Firça killarinin asinmamis olmasi ve bakteri tasimayacak bir sekilde muhafaza edilmesi gerekmektedir. Asla baskasinin dis firçasi kullanilmamalidir. Dis firçalama sirasinda florürlü bir dis macunu kullanilarak, florürün dis çürügünü önlemedeki rolünden yararlanilmalidir. Florürlü macunlara yardimci olarak ayni zamanda agiz kokusunu gidererek ferahlik ve temizlik hissi veren florürlü gargaralar da kullanilabilir.

Sekerli yiyecekleri ana ögünlerde tüketmeye çalismak ve yemek aralarinda bir sey yememeye gayret etmek de diger bir önlemdir. Dis hekimine muntazam araliklarla basvurmak bir çürügü önlemek ya da erken yakalamada en iyi yoldur. Ayrica sicak ve soguga duyarli disler ya da agrili dislerde veya tebesirimsi renkte olan baslangiç çürükleri, kahverengi renklemeler ve oyuklar gibi durumlarda vakit geçirilmeden hekime basvurulmasi tedavinin seklini degistirecek ve zorlugunu azaltacaktir.

Çürük nasil tedavi edilir?

Dis çürügünün kendiliginden iyilesmedigini ve çürüyen yapinin tamir olmadigini biliriz. Çürük tedavi edilmezse ilerler. Öyleyse, mutlaka çürük disi doldurmak gerekir.Her alti ayda bir mutlaka bir dis hekimine gidilmelidir.