Soguk alginligina karsi dört koldan savunma Ekinezya, Ihlamur, Adaçayi ve Zencefil

[eg24]

Kis aylarinda kisilerin hasta olmamak için kendi savunma silahlarini, yani bagisiklik sistemini güçlendirmesi, desteklemesi gerekiyor. Yeditepe Üniversitesi Eczacilik Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Anabilim Dali Baskani Prof. Dr. Erdem Yesilada, kis aylarinda bagisiklik sistemini desteklemek için dogru bitkisel ürünlere yönelmemiz gerektigini belirtiyor. Bagisiklik sistemimizin esasinda bir “tasarruf hesabi” ya da “kumbara” gibi degerlendirilmesi gerektigini, farkli kaynaklardan saglanacak farkli özellikteki dogal ürünlerin akilci bir sekilde kullanilmasi ile bagisiklik sistemimize yapacagimiz katkilarin, hastaliklara karsi direncimizi güçlendirmemize yardimci olacagini vurguluyor.

Üst solunum yolu hastaliklari denince akla ilk gelen bitkilerden biri “ekinezya”dir. Çiçeklerinin çok güzel bir görünüme sahip olmasinin yani sira son yillarda bazi türlerinin bagisiklik sistemi üzerinde ve özellikle soguk alginligi sikayetleri üzerindeki yararli etkileri dikkat çekmektedir. Yapilan bilimsel nitelikteki deneysel (deney hayvanlari ve hücre kültürleri üzerinde) ve klinik (insanlarda) çalismalar bu bitkinin soguk alginligi etkenlerine karsi vücudun bagisiklik sistemini destekledigini ortaya koymaktadir. Ekinezyanin soguk alginliginda yararlari ve önemi konusunda yürütülmüs 166 bilimsel yayin (Eylül 2011 itibariyla) bulunmaktadir. Yayimlanan çalismalarda ekinezya ürünlerinin soguk alginligina yol açan (influenza virüsü ve solunum sinsityal virüs) ve uçuk virüsü gibi virüsler üzerinde öldürücü etkisi bulundugu gözlenmis. Bu çalismalarda, ekinezyanin hem bu virüsleri öldürüyor hem de virüslerin yol açtigi iltihap etkenlerinin (sitokinler) miktarini kontrol ederek bogaz ve akcigerlerdeki iltihabin yol açacagi hasari engelliyor.

Ekinezya ürünlerinin soguk alginligi ve nezle üzerinde klinik etkinligini ortaya koyan çalismalara bakildiginda sonuçlarin tartismaya açik oldugu görülmektedir. Bazilarinda belirgin etki gözlenirken, bazilarinda ise etkinin kayda deger olmadigi dolayisiyla bardagin bos tarafina bakanlarda ekinezyanin etkisiz oldugu, dolu tarafina bakanlarda ise etkili oldugu savunuluyor.

Prof. Dr. Erdem Yesilada, konuyu bilimsel olarak, tarafsiz bir sekilde degerlendirmeye çalistiklarinda “Bir etki varsa vardir, yoksa yoktur.” Eger bu sekilde istikrarsiz sonuçlar görülüyorsa, o zaman deney yöntemi ve uygulama sorunlari söz konusu oldugunu, aslinda bitkisel ilaçlarla yürütülen çalismalarda bunun sik görülen bir durum oldugunu söylüyor. Bunun en önemli etkenleri, deneylerde kullanilan ilacin kalitesi, ilacin uygulandigi süre ve miktaridir. Dolayisiyla yeterli kalitede güvenilir bir markali ürün seçilmesinin, önerilen süre ve miktarlarda kullanilmasinin önemli oldugunu belirtiyor.

Öncelikle güvenilir kalitede ekinezya ürünü seçilmeli ve önerilen miktarlarda uygulanmali. Yeterli seviyede etki saglanabilmesi için en az bir ay kullanilmasi gerekir. Ancak 45 günden uzun süre ile sürekli kullanilmasi önerilmemektedir.

Soguk alginligi denince ilk olarak aklimiza gelen bitkilerden bir digeri de “ihlamur” çiçekleridir. Prof. Dr. Erdem Yesilada, birkaç yil önce yayimladigi bir arastirmanin sonuçlarina göre ihlamur çiçeklerinin de ekinezya gibi “iltihap giderici” ve “agri giderici” etkileri bulundugunun deneysel olarak ortaya konuldugunu, yürüttükleri çalismanin sonucunda ihlamur içerisindeki bilesenlerden bazilarinin (flavonoit) iltihap giderici ve agri kesici etki gösterirken, bazi bilesenlerin (müsilaj) de bogazi yumusatmasi neticesi bogazda tahrisi önledigini ve bu suretle soguk alginligi sikayetlerinin hafifletilmesinde tedaviye yardimci oldugunun görüldügünü belirtiyor. Ayrica üzerine taze kaynatilmis sicak su ilave edilerek çay seklinde demlendiginde bazi uçucu bilesenlerinin (linalool) ve flavonoitlerinin yatistirici etkisi deneysel olarak gösterildiginden bilhassa inatçi öksürüklerde kisilerin rahatlamasini saglamasi bakimindan da yararli olabilecegini söylüyor.

Agiz ve bogaz iltihaplarinda etkili oldugu bilinen bir baska bitki ise “adaçayi”dir. Özellikle bitkinin içerdigi uçucu bilesenlerin agiz ve bogaz iltihaplarinda (farenjit, jinjivit gibi) yararli oldugu bilinmektedir. Dolayisiyla çay seklinde hazirlanan (kesinlikle kaynatilmadan) adaçayi ile hazirlanan gargaranin bu amaçla kullanilmasi önerilmektedir. Yeni yayimlanan bir klinik çalismada, adaçayi ile ekinezyanin birlikte uygulandiginda dezenfektan gargaradan daha etkili oldugu gösterilmis. Isviçre’de son 3 gün içerisinde bogaz agrisi sikayeti ile hastaneye basvuran 155 gönüllü üzerinde yürütülen bu çalismada, bilesiminde ekinezya ve adaçayi içeren gargaranin, 5 gün süre ile günde 10 defa kullanilmasi ile üçüncü günden baslayarak etkili oldugu gözlenmis. Deneyde paralel olarak bir baska grup hastada yürütülen çalismada 2 saat ara ile agiza sikilan bir dezenfektan çözeltisinden (klorhekzidin/ lidokain) daha yüksek etki bulunmustur.

Soguk alginliginin önlenmesi ve tedavisinde yararli olacak bu üç bitkinin yani sira zencefil rizomlarinin yararlari, beklenen etkinin desteklenmesi bakimindan önemlidir. Bilimsel çalismalar zencefil içerisindeki bazi bilesenlerin (gingerol, sogaol) kuvvetli yangi giderici etkisi bulundugunu ortaya koymaktadir.

Sonuç olarak, özellikle soguk alginligi riskinin arttigi sonbahar ve kis dönemlerinde doganin bizlere sundugu bu etkili ve güvenilir silahlardan yararlanmak en akilci yaklasim olacaktir. Hiç süphesiz, öncelikli hedef “hastaliga yakalanmamak”, bu konuda bagisikligi destekleyici bu tip ürünler koruyucu olarak yararli olabilmektedir. Hastaliga yakalanma durumunda ise bu tip ürünlerden uygulanan temel tedavinin yani sira sikayetlerin hafifletilmesinde yararlanilmasi düsünülmelidir.