Diyabet Hastalari Dikkat!

[eg24]

Hangi belirtiler acil müdahale gerektirir?

Halk arasinda seker hastaligi olarak tanimlanan diyabet kontrol altinda tutuldugu sürece hastanin kaliteli bir yasam sürmesi mümkün olur. Ancak bazi hastaliklar ve enfeksiyonlar diyabet hastalari için hayati tehlike yaratirlar ve acil müdahale gerektirirler. KadiköySifa Atasehir Hastanesi Iç Hastaliklari Uzmani Dr. Arzu Yalçin hangi hastaliklarin ve belirtilerin diyabetlilerde acil müdahala gerektirdigini anlatti.

Diyabetik hastalarda özel dikkat gerektiren durumlar vardir ve tüm hastalarin bunlar hakkinda bilgisi olmasi gerekir. Özellikle üç acil durum vardir :

1. Diyabetik ketoasidoz:

Özellikle tip 1 diyabette %25 çocuk hastada ilk belirti olarak ortaya çikabilmektedir. Insülin eksikliginin belirdigi tip 2 diyabetli hastalarda da görülebilen bir tablodur.

Sebepler:

a) Insülin dozunun azaltilmasi veya kesilmesi: Hastanin bilerek ya da yanlislikla insülini kesmesi, kalem ve enjektördeki bozukluklar

b) Enfeksiyon: Solunum yolu enfeksiyonlari, ishaller, idrar yolu enfeksiyonlari, diger

c) Akut pankreatit: Alkol, safra kesesinde tas, asiri yüksek kan yaglari gibi nedenlerle meydana gelen pankreas iltihabi etken olabilir.

d) Kronik böbrek yetersizligine bagli üremi tablosu

e) Digoksin zehirlenmesi: Kalp yetmezligi nedeniyle Digoksin kullanan hastalarda dozun fazla gelmesi ketoasidoz komasini tetikleyebilir.

f) Bilinmeyen nedenler

Belirtiler:

Çok su içme, çok idrara çikma, güçsüzlük, kas agrisi, bulanti, kusma, istahsizlik, karin agrisi, bas agrisi, suur bulanikligi bulunabilir.

Diyabetin en önemli acil komplikasyonudur. Bu durumda eger en yakin saglik kurulusuna basvurulamiyorsa, ulasana kadar bol su içilmelidir. Hasta, sekeri enerjiye dönüstüremedigi için yaglar yakilacak ve yaglarin asiri yakilmasina bagli, ortaya çikan son ürün olan keton cisimleri üretilecektir. Bunlar arasinda, en iyi bilineni asetondur. Bunun çok fazla üretilmesi, vücudun asit-baz dengesini, asit yönüne kaydirarak komaya neden olur.

Her hastanin evinde idrarda aseton ve seker ölçüm çubuklari bulunmalidir. Idrarda seker ve aseton ölçümü çok pratik ve yararli bir yöntemdir. Bu belirtileri kendinde hisseden hasta idrarinda seker ve aseton pozitifligi saptandiginda, en kisa zamanda bir hastaneye basvurmalidir. 300 mg'in üzerinde seker bulunup, idrarinda da aseton varsa ulasmasi zaman alacaksa bol su içip 4 - 10 ünite kadar kristalize insülin ( Actrapid, Humulin R, Humalog veya Novo Rapid) yapilmalidir.

2. Hiperozmolar Nonketotik Koma:

Diyabetik ketoasidozdan daha az siklikta karsilasilir. Seker düzeyi 500 mg/dlt'nin üstüne çikar, idrarda aseton (keton) pek bulunmaz. Daha ileri yaslardaki diyabetiklerde görülür. Tam bir insülin eksikligi yoktur. Sivi ve elektrolit kaybi daha belirgindir. Hastalarin böbrek fonksiyonlari çok iyi degildir.

Sebepler:

a) Enfeksiyonlar
b) Akut pankreatit
c) Pankreas kanseri
d) Kusma ile birlikte üremi
e) Endokrinolojik (hormonal) hastaliklar
f) Ilaçlar
g) Sicak çarpmasi
h) Yaniklar

Hasta siklikla nörolojik bir hastaliga sahip oldugu düsünülüp yanlislikla Nöroloji klinigine sevk edilebilir. Çünkü belirtiler daha çok suurda kapanma, ajitasyon vs. gibidir. Sivi - elektrolit tedavisi önceliklidir. En yakin saglik kurulusuna basvurulmalidir.

3. Hipoglisemi Komasi:

Kan seker düzeyinin 50 mg/dl'nin altina inmesiyle gelisir. Bundan daha yüksek seker düzeylerinde de belirti hisseden hastalar, hiç de nadir degildir. Ancak bu degerin üzerindeki hipoglisemilerde ciddi bir merkezi sinir sistemi hasari beklenmez.

Belirtiler:

Terleme, titreme, sinirlilik, çarpinti, bayilacak gibi olma, açlik hissi, kesiklik, huzursuzluk, daha ileri dönemde ise görme bozukluklari, dalginlik, koma ve nöbet geçirme görülebilir.

Nedenler:

a) Ilaçlar: Insülin, sülfonilüre grubu antidiabetik ilaçlarin dozlarinin fazla gelmesi, hastanin ara ögünlerini ihmal etmesi, alkol, seyrek olarak diger ilaçlar..
b) Pankreasin bazi iyi ve kötü huylu tümörleri
c) Agir karaciger hastaliklari
d) Agir böbrek yetersizligi
e) Diger

Agizdan gida alabilen hastalarda seker verilmelidir. Elde hazir bulunuyorsa tip 1 diyabetli ve insülin kullanan tip 2 diyabetlilere glukagon (glukogen) ampul IM yapilabilir. Bunlara yanit yoksa, hastaya acilen hastaneye götürülüp %20-30 Dextroz taktirilmalidir.