Inme gelirse “en önemli olan zamani” kaçirmayin!

[eg24]

Dünyada kalp hastaliklari ve kanserden sonra, üçüncü ölüm nedeni olan inme - felç, her yil bin kisiden altisini etkiliyor. Diger taraftan inme eriskin nüfusta en önemli sakatlik nedeni. Bu nedenle inmeden korunma, inme risk faktörleri ve belirtileri ile inme olunca yapilmasi gerekenlerin toplumsal düzeyde bilinmesi gerekli bir konu haline geliyor. Hastalarin yüzde 30’unun hemen kaybedilmesine, geri kalanin ise çogunda sakatliga neden olan beyin krizi olarak da adlandirilan inmeyle ilgili merak edilenleri Özel Medline Aydin Hastanesi’nden Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmani Op. Dr. Galip Kemal Cengiz yanitliyor.

Inme nasil ortaya çikar?

Her yil bin kisiden 6’si bu felaketle karsi karsiya kaliyor. Ortaya çikis nedenleri iki ana grupta toplanir. Birincisi tikanma, beyne giden damarlarin veya beyinin içindeki damarlarin çesitli sekillerde tikanmasi veya daralmasidir. Ikinci grup inme nedeni ise kanamalardir.

Inme belirti ve bulgulari nelerdir?

Inmenin belirti ve bulgulari degisik olabilir. Ancak bütün bulgular aniden ortaya çikar. Inmeyi akla getirmesi gereken belirti ve bulgular sunlardir: çok siddetli bas agrisi, kafa karisikligi, kisileri, bulunulan yeri ve zamani birbirine karistirma, herhangi bir kolda bacakta veya yüzde uyusma, zayiflik veya hareket ettirememe, konusmanin aniden bozulmasi, görme kaybi, denge kaybi veya koordinasyon isteyen becerilerin yapilamamasi belirtileri arasinda yer alir. Biz bunlara öncü belirtiler, geçici ataklar diyoruz. Eger bunlarda önlem alinirsa kalici olmaktan kurtulup tedavi edilebilir.

Öncü belirtilerde ne yapilmalidir?

Yapilacak ilk sey tansiyona bakilmasi, muayene edilmesi, doplere bakilmasi ve gerekirse MR anjiyo ve anjiyo yapilmasidir. Eger bunlara bakilir ve damarda yüzde 60’in üzerinde tikaniklik görülürse yapilacak is stent ya da ameliyattir.

Inmeye neden olan faktörler nelerdir?

Hipertansiyon, kolesterol ve lipitlerin yüksekligi ve sigaradir. Kanamalarin ve tikanmalarin yüzde 85 – 90 nedeni sigaradir. Asiri kilo, stres veya genetik faktörler de rol oynuyor.

Önlemek için neler yapilabilir?

Birtakim risk faktörleri önlenebilir. Genetik faktörlerin disindaki sigara, yüksek tansiyon gibi pek çok hastalik için risk faktörü olan hepimizin bildigi baslangiçtaki risk faktörleri önlenebilir.

Kimler risk altindadir?

Inme, ön planda hareket kaybi ile ortaya çikmasina ragmen aslinda beyindeki damar hasarinin bir sonucudur. Bu nedenle, genel vücut sagligini ve damar yapisini tehdit eden her türlü olumsuzluktan kaçinmak gerekir. Inmede degistirilemeyen risk faktörleri: yas, cinsiyet, irk ve kalitsal özelliklerdir. Inme genellikle 60 yas üstü erkeklerde daha sik görülür. Asil önemli olan risk faktörleri degistirilebilir olanlaridir. Bunlar kalp krizine yol açan risk faktörleri ile aynidir. Hipertansiyon, sigara, seker hastaligi ve yüksek kolesterol bunlarin basinda yer almaktadir. Inmenin bu hastaliga özgü diger risk faktörleri içinde özellikle kalp hastaliklari gelmektedir. Kalp krizi geçiren hastalarda veya ritim bozukluklari olan hastalarda kalbin içinde olusan pihtilar beyin damarlarini tikayabilir ve inmeye yol açabilir.

Inmenin tedavisi nedir?

Tikayici beyin damar hastaliklarinda sakatlik ve ölüm riskini azaltmak amaciyla günümüzde yarari kanitlanmis en önemli akut tedavi yöntemi rtPA basitçe verilen bir pihti eritici ilaç toplardamar yoluyla bir saatlik bir infüzyon seklinde kullanilarak yapilan trombolitik ilaç tedavisidir. Ilk 4,5 saat içerisinde görülen hastalara intravanöz yolla uygulanabilir. Bu tedavi ile tedavi edilen her yedi hastadan birinde felci bütünüyle ortadan kaldirmak mümkündür.

Inmeye neden olan kanamalarda hayatta kalma sansi nedir?

Beyin kanamalari ABD’de her yil 30 bin kisiyi etkiliyor. Türkiye’de de bu oran 100 bin kiside 16. Bunlarin yüzde 30’u aninda ölüyor. Yüzde 30’u yolda, yüzde 30’u da ilk 24 saat içinde ne yazik ki kaybediliyor. Geri kalani kurtarmak için sürekli ugrasiyoruz.

Bunlari mutlaka yapin

• 45 yasini geçen herkes kani sulandirici ilaç kullanabilir. Aspirin ve türevleri günde 300 miligram alinabilir.

• Bol bol su için. Günde 3 – 3,5 litre su içmek - özellikle 45 yasindan sonra- inme riskini azaltan basit bir önlem.

• Eger damarsal bir hastaliginiz varsa mutlaka check - uptan geçin. Dopler, MR görüntüleme gibi tetkikleri yaptirin, kolesterol düzeylerinizi kontrol ettirin. Eger süphe varsa anjiyo yaptirin.