meltem

Küçük çocuklar yapılarındaki meraklılık özelliklerinden dolayı her türlü yabancı cismi ağızlarına götürmeye ve yutmaya eğilimlidirler. Aile olarak çok dikkatli olunmalı.

Bir obje ellerindeyken konuşmaya, gülmeye, ağlamaya, oynamaya ve koşmaya devam edebilirler. Üstelik bu esnada ağızlarındaki yabancı cismi yutabilirler veya nefes borusuna kaçırabilirler. Yabancı cisim yutma bazen solunum durmasına neden olarak çocuğun ölmesine bile sebebiyet verebilir. Yabancı cisim yutma bu yüzden acil bir durumdur. Her yaş çocukta görülebilir ancak en sık 0 ile 3 yaş arası çocuklarda görülmektedir.
Yabancı cisimler genellikle boncuk, nazarlık, küçük oyuncak parçaları, demir para, toplu iğne, düğme, çekirdek leblebi, fındık, fıstık, nohut, mısır, karpuz çekirdeği ve çeşitli gıdalar olabilmektedir. Bu yüzden 3 yaş altındaki çocuklara kuru yemişler verilmemeli, ufak nesneler ortalıkta bırakılmamalıdır. Yine çocuk yemek yerken koşmamalı ve oturmalıdır. Yemek yerken güldürmemeli veya ağlatılmamalıdır.
Çocuklar yabancı cisim yuttukları zaman, bu cismin gidebileceği iki yol vardır:
1- Yemek borusu (sindirim sistemi)
2- Nefes borusu (solunum sistemi)
Yemek borusuna kaçan yabancı cisimler genellikle hayatı tehdit eden bir tablo oluşturmazlar. Yabancı cisim yutulup mideye gitmişse bağırsaklar yolu ile 24 saat içinde dışkı ile dışarı atılır. Ancak cisim yemek borusuna takılmış ise çocukta yutma güçlüğü, aşırı salya oluşması, kusma, öksürük, morarma ve nefes güçlüğü gibi belirtiler görülür. Yutulan mıknatıslar ve piller sindirim sisteminde bazen bağırsak delinmelerine neden olabilirler. Kimi zaman da yabancı cisimler sindirim sisteminin herhangi bir bölgesine takılıp bağırsak düğümlenmesine sebep olabilirler.
Solunum sistemine giden yabancı cisimler ise çok büyük tehlike oluşturur. Gırtlakta veya nefes borusunda tıkanmaya neden olan bir yabancı cisim, çocuğun nefesini alamayacağından ötürü ani ölüme neden olabilir. Çocuk yuttuğu bir yabancı cisimden dolayı nefes nefese hava almaya uğraşıyor, ıslığa benzer sesle soluyor ve morarıyorsa bu cisim görülüyorsa parmakla çıkarmaya çalışılır. Eğer yabancı cisim görülemiyorsa çocuğu üst bedeni aşağı gelecek şekilde dizimizin üzerine yatırıp (aşağı sallandırır pozisyonda) elimizin ayasıyla sırtına (iki kürek kemiğinin arasına) vurursak çocuk yabancı cismi öksürerek fırlatacaktır. Daha sonra çocuğu sırt üstü yatırarak yabancı cismi parmağınızla ağzından çıkarın. Eğer çocuk bir yaş üzerinde ise çocuğun arkasına dolanarak ve her iki elimizi üst üste koyarak, mide bölgesinden diafragmaya doğru ani baskı uygulanabilir.
Solunum sistemine kaçan yabancı cisimler bazen solunum sisteminin herhangi bir yerinde takılı kalabilirler. Böyle çocuklarda inatçı öksürük, ateş, zatürre, kilo kaybı gibi belirtiler görülür. Bu çocuklarda tanı, akciğer grafisi ile konur. Tedavi ise çocuğa anestezi altında bronkoskopi yapılarak sağlanır.
Yar. Doç. Dr. Meral Saracel
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı