Çocukların Kişilik Gelişiminde Babanın Rolü
 

Çocuklar, genellikle babalarının kendilerine ayırdıkları zamanın azlığından şikayetçidirler. “Babam, keşke daha az çalışsa...”, “babam, benimle oyun oynasa...” ifadeleri tanıdık geliyor mu? Çocukların annelerine ihtiyaçları olduğu kadar, babalarının da yakın ilgisine ihtiyaçları vardır.

Aile sistemi içinde yer alan her birey birbirini etkiler. Böyle olmasına rağmen, söz konusu çocuklar olduğunda daha çok, anne-çocuk arasındaki ilişki ve bu ilişkinin her iki taraf için de ne kadar önemli olduğu vurgulanır. Babalar bu etkileşim içinde sanki unutulmuşlardır.

Babaları tarafından sevilen çocuklar, genelde duygusal açıdan daha dengeli, daha az öfkelenen, benlik algıları daha yüksek ve dünyaya pozitif bir bakış açısı geliştiren çocuklardır. Baba - çocuk ilişkisini araştıran uzmanlar; bir babanın, çocuğuna verebileceği en önemli armağanın sevgi ile şefkat olduğunu ve baba şefkatinin; depresyon, madde bağımlılığı ve davranış sorunlarına karşı en iyi önlem olduğunu belirtmektedirler.

Anneye düşen rolün babanınkinden ayrıldığı durumlar vardır. Bu gibi durumlarda anne ve baba birbirinin yerini tutamazlar. Yetişmekte olan bir çocuğun örnek alabileceği bir “kadın”, bir de “erkek” modele ihtiyacı vardır. Anne veya baba, bu rollerin ikisini birden oynayamaz. Çocuk yetiştirirken, sadece babaların yapabileceği bir takım şeyler vardır ki, baba bunu yerine getirmezse anne –ne kadar iyi bir anne olursa olsun– bu görevin üstesinden tam anlamıyla gelemez.

Babanın; bebeğiyle birlikte olması, çocuğuna dokunması, konuşması, oynaması, çocuğuyla ilgili çeşitli kararlara aktif olarak katılması çocuğuyla arasında sıkı bir ilişkinin doğmasına yol açar. Bu da daha sonraki baba - çocuk ilişkisi için çok önemlidir. Baba yoksunluğu durumlarında ise aile bireylerinden, dede amca dayı gibi kişilerin çocukla zaman geçirip model oluşturmaları yararlı olacaktır.

ÇOCUKLARIN KİŞİLİK GELİŞİMİNDE BABANIN ROLÜ
Babalarından ilgi gören çocuklar kendi duygularını daha iyi düzenlerler. Bu çocuklar ayrıca, babaları yaşamlarında etkin olmayan çocuklara göre hem toplumsal becerilerini daha iyi sergilerler hem de okulda daha başarı olurlar.
Babalar, genellikle annelere oranla çocuğun bağımsız davranmasını, çevreyi keşfetmesini daha fazla cesaretlendiren bir tutum içindedirler. Bu, çocuğun zekâsını olumlu yönde etkiler. Babalar çocuklarıyla oyun oynarken ve etkileşimde bulunurlarken kendilerine özgü bir yöntem kullanırlar. Hayal kırıklıklarıyla baş etmeyi özendirir ve becerilerini geliştirmelerine izin verirler.
Babasıyla yakın ve nitelikli bir ilişkiye sahip çocukların okul başarısı ve zihinsel gelişiminin olumlu etkilendiği tespit edilmiştir.
Babanın en önemli rollerinden biri de çocuğun psikoseksüel gelişimi üzerindeki etkileridir. Babanın aile içindeki tavrı ve çocuğu ile kurduğu yakın, açık, güvenli ilişki; özellikle erkek çocuğun baba ile özdeşimini kolaylaştırmakta ve kendi cinsiyet rolünü geliştirmesine yardımcı olmaktadır.
Aynı şekilde kız çocukları için de babanın rolü, çocuğun karşı cinsi anlaması ve kendine güven geliştirebilmesi açısından önem taşımaktadır. Yetersiz baba modeli, kız çocuklarını özellikle ergenlik döneminde etkilemekte ve bu dönemin sıkıntılarının şiddetli yaşanmasına neden olmaktadır.
GÜVENİLİR BABA MODELİ
Günlük yaşam içinde espriyi yakalamaya çalışın. Bu eşiniz ve çocuğunuz içinde rahatlatıcı olacaktır.
Sadece korkulan, saygı duyulan, mesafeli bir baba olmaya çalışmayın. Çocuklarınızı koşulsuz severken, aynı zamanda sınırları belli bir ortam sunmaya çalışın.
İşlerinizin yoğun olması, evinize ve ailenize az zaman ayırmanız, sizin ilgisiz bir baba olduğunuzu göstermez. Önemli olan kısıtlı zaman dilimleri içinde bile kaliteli zaman geçirebilmektir.
Çocuklarınızın özel günlerinde yanlarında olmaya çalışın.
Çocuklarınızı övmeyi unutmayın.
Çocuklarınıza, kendiniz için hayatta önemli olan değerlerin neler olduğunu aktarmak için fırsatlar yaratın.
Zaman zaman çocuğunuzla yalnız vakit geçirin
Çocuğunuzun okulda öğretmenleri ile yapılan görüşmelere en az bir kere katılmaya çalışın.
Çocuğunuzla ilişkinizin büyük bir bölümü, ortak olarak zevk aldığınız zamanları içeriyorsa, doğru yoldasınız demektir. Bunun için; birlikte maça gitmek, balık tutmak, spor yapmak, ders çalışmak, sinemaya gitmek, ergenlik çağındaki çocuğunuzun ilgi alanlarıyla ilgili bilgi sahibi olmak ve örneğin sevdiği müzik topluluğunun bir-iki şarkısını dinlemek ya da konserine gitmek vs.
Çocuklarınızın annesine saygı gösterin. Bir babanın çocukları için yapabileceği en iyi şey onların annesine saygı göstermektir. Çocuklarınızın annesi ile evliyseniz evliliğinizi sağlam ve canlı tutmak için elinizden geleni yapın. Evli olmasanız da ona saygı göstermeniz ve desteklemeniz çok önemlidir. Anne ve babanın birbirine saygı duyması ve bunu çocuklarına hissettirmesi çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar.
Otoriter değil otorite sahibi baba olun. Otorite sahibi babalar; çocuklarına karşı sıcak ve destekleyici olmaları nedeniyle, olumlu davranışlar için model oluştururlar. Otoriter babalar ise, esas olarak komuta ve kontrol odaklı oldukları için, negatif bir yaklaşım gösterme eğilimindedirler. Otorite sahibi babalar; çabuk çözümler yerine uzun vadeli bakış açısına sahiptirler. Bu nitelik, babalara, çocukların sürekli değişen ihtiyaçlarına uyum göstermelerine yardımcı olur. Otoriter babalar ise, yönetilmesi kolay, küçük çocuklarda sorun yaşamayabilir ancak büyük çocukların artan istekleri ve bağımsızlık ihtiyaçları konusunda esnek olamamaları, çatışmalara neden olur.
Babaların, çocuklarını kendi iş yerlerine götürerek bir günlerini nasıl geçtiğini onlara göstermesi, çocuğun yaşına uygun görevler vermesi, karşılıklı anlayışı geliştirecektir.
Çocuklarınıza kendi çocukluk dönemlerinizde yaşadıklarınızı ve kendi büyüklerinizden almış olduğunuz önemli dersleri aktarmak için fırsatlar yaratın!
ETKİLİ BABA MODELİ
Çocuğunuzun yanlışlarını başkalarının yanında değil yalnız olduğunuz zamanlarda konuşun ve bunu yaparken de sinirli ve tutarsız olmayın.
Baba olarak sizin de hata yaptığınız zamanları göz önünde bulundurarak çocuğunuzun da hata yapmasına izin verin ve yanlış kararları ile yüzleşip doğruyu bulmasına fırsat verin.
Sadece sorun olan davranışları değil, olumlu davranışlarını da dile getirin.
Çoğunuza karşı, “Gülüşünü seviyorum”, “seninle olmaktan mutluyum”, “sen nasıl yapacağını iyi biliyorsun” gibi içten, cesaret verici ifadeler kullanın.
Okul yaşantısı ile ilgili her gün 5 – 10 dk. sohbet etmek, çocuğunuza, onun hayatıyla gerçekten ilgilendiğinizi hissettirecektir.
Çocuklarınıza karşı olan davranışlarınızın standartlarını iyi belirleyin. “Bu adil mi?”, “Bu koşullar altında bunları beklemem doğru mu?”, “Burada gerekli olan cezalandırmak mı yoksa sabır mı?” sorularını sık sık kendinize sorun.
Maddesel ödüller yerine, “Seninle gurur duyuyorum”, “Bu davranışın beni çok mutlu etti” gibi sözlü ödüller verin.
“Ben iyi bir baba mıyım, mükemmel bir baba olmak için neler yapmam gerekir?” diye kendinize soruyor olabilirsiniz. Mükemmel değil; ancak mutlu, keyifli ve iyi anne-baba olunabilir. Bunun için sabır, araştırma ve sevgi gerekir. Önemli olan, çocukları yetiştirirken, anne-babaların ellerinden geleni yapmaları ve buna inanmalarıdır.
Çocuklar büyüdükten ve evden ayrılmaya hazır hale geldikten sonra bile akıl danışmak ve tavsiye almak için babalarına ihtiyaç duyarlar. Okul yaşamında, yeni bir işe başlarken, ya da evlenip kendi ailelerini kurarken de babalar, çocuklarının yaşamında önemli rol oynamaya devam ederler. Bu uzun yolculuğun hepiniz için keyifli olması dileğiyle.