buse

Halliwell

The Halliwell Manuscript

Operatif Masonluk’ta En Eski El Yazmalarından Biri: Regius

Regius, Operatif Masonluk döneminden kalma eski el yazmalarının en önemlilerinden biridir. Bu el yazması, 64 sayfalık bir kitapçıktır. 1838 yılında J.O. Halliwell-Phillips tarafından bulunmuş olduğu için, bazı masonik kaynaklarda "Halliwell-Phillips El Yazmaları" adıyla da anılır. 794 dizelik bir şiir şeklinde kaleme alınmıştır. Özgün yazımının 1390 yılı dolaylarında olduğu sanılmakta, ancak yazarı bilinmemektedir.[1]
Halliwell yazması, Regius şiiri olarak da bilinir. Bilinen ilk masonik belgedir.[2] Anlatımına bakıldığında, Regius’un tarihteki en eski masonik el yazması olmadığı, daha eski belgeleri kaynakça olarak kullandığı anlaşılır. Ancak, bu konuda yapılmış herhangi bir açıklama yoktur.[1]
Halliwell El Yazması, 64 manzum sayfadan oluşur. 1300’lü yılların sonunda yazıldığı düşünülmektedir. İngilizcenin eski bir hali olan Chaucer dilinde yazılmıştır.

Şiir Öklid’ten ve onun geometrideki buluşlarından el alarak başlar ve geometri üzerine yayılır. Müteakiben, maneviyat ve davranış kavramları göz önüne alınarak on beş ana noktada gelişir. ("hırsızlık yapma", "rüşvet alma", "ibadethanene düzenli git." vb.) [2]

Kapsamı bakımından Regius’un ilk altı sayfası, yaşadığı çağda "Yedi Bilimin Üstadı" olarak nitelenmiş ünlü geometri bilgini Öklit’in kurmuş olduğu bilimsel, töresel ve sosyal nitelikli bir kurumun çalışma şeklini ve ilkelerini anlatmaya ayrılmıştır. Burada Öklit, "Masonluk sanatının öncüsü" olarak nitelenmektedir. Bundan sonra operatif masonluğun tarihsel evrelerine değinilmeksizin dosdoğru İngiltere’ye gelinmektedir. Anlatıldığına göre, bu sanat İngiltere’ye Kral Athelstan zamanında gelmiş ve ilk yasalarını da burada oluşturmuştur.[1]
Yazma, İngiliz Kraliyet Kütüphanesi’ne bağışlanıncaya kadar önemli şahsiyetlerin kütüphanelerinde el değiştirerek saklandı. 1757’de kral II. George tarafından British Museum kütüphanesine bağışlandı.

Bu süre boyunca yazma genel olarak mânevî görevleri anlatan bir şiir olarak tanımlandı. James Halliwell tarafından 1840’ta Hür masonluk üzerine yazılan makaleye kadar masonlukla ilişkisi anlaşılamadı.[2]
Masonluğun tarihinden alıntılar üzerinde de duran Regius’ta, özellikle Babil Kulesi ve Roma İmparatorluğu dönemindeki Dört Taçlılar ile ilgili efsane nitelikli öyküler özetlenir. Yeri Bağımsız Bilim’in her birinin yararı anlatılır. Masonlara tutum ve davranışlarıyla ilgili öğütler verilir ve dinsel yükümlülüklerini aksatmamaları gerektiğine özenle değinilir.

Yazma; hür masonluğun İngiltere’ye Kral Athelstan saltanatı döneminde getirildiğini ifade etmektedir.[2] Çağdaş Masonlukta Regius, kimi kuruluşlar için Masonluğun Eski Yükümlerini içermektedir ve bunlar günümüz için de geçerli sayılır. Kimi mason kuruluşları için ise bu kitap yalnızca tarihsel değeri olan bir belgedir.