buse

Güneş sisteminde dünyayı şekillendiren en büyük güçlerden biri de volkanizma . Volkanlar patladığında meydana gelen jeolojik süreç, Jüpiter’in uydularından biri olan Io’nun yüzeyini “sarmalıyor” ve bulutların yoğun battaniyesinin altındaki Venüs’ü yeniden şekillendiriyor. Buz volkaları, Europa’nın (Jüpiter’de) ve Saturn’daki Enceladus’un aylarında çalışırlar ve uzaktaki dünyayı, Pluto’yu de değiştirebilirler. İşte güneş sistemimizdeki en büyük altı volkana bir göz atın.

Olympus Mons
Bir sürpriz olabilir, ancak güneş sisteminde bilinen en büyük yanardağ aslında Mars gezegeni üzerindedir . Buna “Olympus Mons” deniyor ve gezegen yüzeyinden yaklaşık 27 kilometre yüksekte. Bu dev dağ, bir kalkan yanardağdır ve Dünya üzerinde olsaydı, Everest (gezegenimizdeki en uzun dağ) ‘yı aşacaktır. Olympus Mons, milyarlarca yıllık bir sürede inşa edilmiş büyük bir platonun kenarında ve birkaç yanardağı da barındırıyor. Dağ yaklaşık 115 milyon yıl önce başlayan ve yaklaşık iki milyon yıl öncesine kadar devam eden sürekli lav akıntılarının ürünüdür .Artık uyur gibi görünüyor. Gezegensel bilim adamları, yanardağın derinliklerinde bir faaliyet olup olmadığını bilmiyorlar.

Mauna Kea
Biraz daha büyük volkanlar kendi gezegenimiz Dünya’sında. En uzun olanına Mauna Kea deniyor ve Hawai’i’nin Big Island’ında deniz seviyesinden yaklaşık 4.267 metre yukarı çıkıyor. Bununla birlikte, Mauna Kea için göze göre daha fazla şey var. Tabanı dalgaların altında, yaklaşık 6.000 metre derinliğinde . Mauna Kea karada olsaydı, Olympus Mons’dan şaşırtıcı bir şekilde 10.058 metre yüksekte kalacaktı .
Mauna Kea, sıcak bir nokta üzerinde , magma adı verilen ısıtılmış erimiş kaya tabakasından inşa edildi . Dünya’nın manto’sundan kalkıyor ve milyonlarca yıldır sünger, Hawai Adası’ndaki bütün zincirin birikimini hızlandırıyor. Mauna Kea uyanık bir yanardondur , yani 4.000 yıldan fazla süredir patlamamış demektir. Ancak bu, tekrar patlamayacağı anlamına gelmiyor. Bir püskürme mümkündür, ancak adadaki aktivitelerin çoğunun şimdi Mauna Loa yamaçlarındaki Kilauea kalkanı yanardağı hakimiyeti altındadır. Mauna Kea astronomik gözlemevleri koleksiyonuna ev sahipliği yapmaktadır ve hem bir araştırma parkı hem de tarihi bir site olarak korunmaktadır.


Ojos del Salado
Mauna Kea, tabandan zirveye en yüksek yanardağ olabilir, başka bir dağ da deniz tabanından ölçüyorsa en yüksek seviyeyi talep eder. Buna Ojos del Salado denir ve deniz seviyesinden 6.893 metreye kadar yükselir . Bu muazzam yanardağ Güney Amerika’da Arjantin ve Şili arasındaki sınırda bulunuyor. Mauna Kea’nın aksine Ojos del Salado uykuda değil. 1993 yılında gerçekleşen son büyük patlamayla yanardağ aktif kalır.

Tamu massif
Dünya üzerindeki en büyük volkanlardan biri 2003 yılına kadar keşfedilmedi. Büyük ölçüde Pasifik Okyanusu’ndaki konumu nedeniyle bu kadar iyi korunmuş bir sır olarak kaldı. Dana Tamu Masifi denir ve deniz tabanından yaklaşık dört kilometre yukarı yükselir . Bu soyu tükenmiş yanardağ, 144 milyon yıl önce , Cretaceous olarak bilinen jeolojik zaman periyodunda patladı . Tamu Masifi yüksekliğinde eksikliği, tabanının büyüklüğünden daha fazlasıdır; 191.511 kilometre karelik okyanus tabanı boyunca büyür.
Mauna Loa
Diğer iki yanardağ, “Büyük Dağlar” şöhret salonunda bulunuyor: Hawaii’de Mauna Loa, Afrika’da Kilimanjaro. Mauna Loa, kızkardeşi Mauna Kea’nın yaptığı gibi inşa edildi ve deniz seviyesinden yaklaşık 4.000 metre yüksekte kule aldı . Hala aktiftir ve ziyaretçilere patlamaların herhangi bir zamanda gerçekleşebileceği konusunda uyarılırlar. 700.000 yıldan fazla bir süredir neredeyse kesintisiz olarak patlıyor ve hem kütlesini hem de hacmini göz önüne alarak dünyanın en büyük yanardağı olarak kabul ediliyor. Mauna Kea gibi, bir kalkan yanardır; bu da, merkezi bir lav tüpü yoluyla patlamalar yoluyla katman katmanıyla inşa edildiği anlamına gelir. Tabii ki, daha küçük püskürmeler, yanaklarındaki deliklerden dışarı patlar. Onun daha ünlü “yavrularından” biri Kilauea yanardağ,300.000 yıl önce . Volkanologlar bir zamanlar bunun sadece Mauna Loa’nın bir dalı olduğunu düşünüyorlardı, ancak bugün Mauna Loa’nın yanına sarılıp ayrı bir yanardağ olduğu düşünülüyor.
Kilimanjaro
Mount Kilimanjaro, Tanzanya’da deniz seviyesinden yaklaşık 4.900 metre yüksekte yükselen büyük ve uzun boylu bir yanardağ . Aslında çok yüksek bir yanardağ için başka bir terim olan stratovolcano’yu düşünüyordu. Üç konisi var: Kibo (uykuda ama ölü değil), Mawenzi ve Shira. Dağ, Tanzanya Milli Parkları’nda var. Jeologlar, bu büyük volkanik kompleksin yaklaşık iki buçuk milyon yıl önce patladığını tahmin ediyor. Dağlar, 1800’lerden beri yanlarını kuşatan dağcılar için neredeyse karşı konulmazlar.
Dünya, yüzlerce volkanik özelliğe sahiptir ve bu dağlar, bu dağlardan daha küçüktür. Gelecekteki kâşifler, dış güneş sistemine ya da hatta Venüs’e (eğer volkanları görmek için yeterince yakındalar ise) evrende volkanik faaliyet için heyecan verici ihtimaller bulacaklardır. Volkanizma birçok dünyada önemli bir güçtür ve bazılarında güneş sistemindeki en güzel manzaralardan bazılarını yaratmıştır.