Okula yeni baslayan Çocugunuz, hayatinda bÜyÜk bir degisimin basladigi bu dÖnemde ken

[eg24]

Okul yillari ile birlikte olusan degisime alismak hem çocuk için hem de ebeveyn için kolay degildir. Okul yillari ile birlikte artik hiçbir sey eskisi gibi olmayacaktir. Okul yasantisi ile birlikte çocuktan beklenenlerin artmasi, bu beklentilere henüz hazir olmayan çocugu ürkütebilir. Bu durum çocugun kaygilarinin artmasina, ani tepkilerin ortaya çikmasina veya umursamaz davranislarin görünmesine neden olabilir. Son derece dogal olan bu ilk tepkilerin karsisinda yapilacak ilk sey sogukkanli olmaktir. Sonrasinda durumu iyice analiz edip alisma sürecinde çocugu desteklemek önemlidir.

Okul günü gelmeden okul heyecani duyan oglunuzun kizinizin sizden ayrilma zamani geldiginde nasil bir tepki verecegini bilmek neredeyse imkansizdir. Bu nedenle önce anne babalarin birçok olasiliga karsi kendilerini hazirlamalari bununla birlikte çok fazla kaygilanmamalari gerekmektedir.

Okulun ilk günü ve ilk haftasi...

• Oglunuz ya da kiziniz okulun ilk günü karin agrisi ile uyanabilir.
• Çesitli bahaneler bularak evden disari çikmak istemeyebilir.
• Güle oynaya okul kapisina kadar gelip hiç beklemediginiz büyük bir tepki ile sizden ayrilmak istemeyebilir.
• Sizi duygusal olarak etkileyecegini bildigi tüm yollari kendince kullanabilir.
• Ayrilma zamani sessizce aglayarak size simsiki sarilip ayrilmayi reddedebilir.
• Degisik oyuncaklari gördügünde sizi kolayca birakip ancak yarim saat sonra aglayarak sizi arayabilir.
• Altina kaçirabilir. Bu belki stresten belki de yeni bir ortamda tuvaletinin geldigini söylemeye çekindiginden olabilir.
• Hiçbir sorun olmadan günü tamamlayip sevinçle eve gelebilir.

Okulun ilk ayinda...

• Ilk günlerde hiç aglamayan okula kosarak giden çocugunuz birden bire okula gitmek istemedigini söyleyebilir. Sabahlari evden çikmamak için aglayip, okulu hiç sevmedigini söyleyebilir. Size bunu kanitlamak için olumsuz yasantilardan örnekler sunabilir (bana bagiriyorlar, zorla yemek yediriyorlar v.s.). Böyle durumlarda anne babalar gerçekten ne yapacaklarini sasirirlar, okula güvenlerinin sarsildigini hissederler. Oysa bu da çok sik karsilasilan bir tablodur ve sebepleri vardir.
• Ilk ögretmen görüsmesinde, ögretmeni çocugunuz ile ilgili sizi hayal kirikligina ugratacak geri bildirimler verebilir. Çok sessiz, el becerilerinde zorlaniyor, çok hareketli, kurallara uymuyor, arkadaslarinin içine pek giremedi vs. tüm bu belirtilerde muhtemelen henüz okul ortamina alisamamaktan kaynaklanir.

Yukarida siralanmis tüm bu can sikici olasiliklar sizin de basiniza gelebilir. Burada önemli olan ve asla unutulmamasi gereken tüm bunlarin yasanabilecek olagan sorunlar oldugudur. Tek nedeni de büyük degisime henüz adapte olamamaktir. Yapilacak ilk sey sakin olmak ve bu sorunlarin çözümleri oldugunu unutmamaktir.

Birçok anne baba, çocuklarinin gelisimi ile ilgili ufak da olsa bir sorunla karsilastiklarinda panikleyip ne yapacaklarini sasirabiliyorlar. Eger sizin çocugunuz da okula uyum sürecinde sorunlar yasiyorsa asagidaki önerilerin hangilerini yaptiginizi ve hangilerini yapabileceginize göz atin ve tüm yasadiklarinizin nedenlerini anlamaya çalisin.

Çocuklar neden okula gitmeyi reddederler ve neler yapabilirsiniz?

• Çocugunuzu günün birinde okula gidecegi gerçegi hakkinda uzun zaman öncesinde bilgilendirmek önemli ve atlanmamasi gereken bir basamaktir. Okul nasil bir yerdir? Çocuklar orada neler yaparlar? Niçin okula gitmek gereklidir? Tüm bunlar okul zamani gelmeden çok önce anlatilmalidir. Asla okulla ilgili, ögretmenlerle ilgili çocugu tedirgin edebilecek cümleler kullanilmamalidir.

• Güvendiginiz okul seçimi diger önemli bir noktadir. Herhangi bir okula degil sizin beklentilerinizle uyumlu bir okula kayit yaptirmaniz iyi bir baslangiç için gereklidir. (Okulun yeri, egitim kadrosu, egitim saatleri, güvenlik ve temizlik hizmetleri gibi) Okul ortaminda yasanan sorunlarin çözümünde en büyük destekçi egitimciler olacaktir, onlarin önerilerine ve sizi yönlendirmelerine açik olabilmeniz için güven duymaniz gerekir.

• Okul seçimini yaptiktan sonra çocugunuzun da okulu görmesini, okulu gezmesini saglayin. Mümkünse orada biraz vakit geçirmesine izin verin.

• Sinif ögretmeni ile okulun ilk gününden önce tanismasini saglayin. Artik birçok okul, okullar açilmadan önce tanisma toplantisi düzenliyor. Bu toplantilarda ögrencilerin tüm ögretmenleri ile tanismasi ve sinifini görmesi amaçlaniyor.

• Tüm bunlari yapmis olsaniz da çocugunuz okulun ilk günü sizden ayrilmayi istemeyebilir. Korktugunu söyleyebilir. Eger böyle bir tablo ile karsilasirsaniz unutmayin, eger bir çocuk annesinden ayrilmakta zorlaniyorsa, “korkuyorum” diyorsa gerçekten korkuyordur ve gerçekten kaygi yasiyordur. Ilk defa anne babadan ayrilmak, tanimadigi bir ortamda tek basina kalmak birçok çocuk için endise vericidir. Muhtemelen aklinda birçok soru vardir, “Ben burada ne yapacagim? Ne zaman annem gelip beni alacak? Annem gelip almazsa, eve nasil gidecegim? Buradaki yetiskinler beni sevecekler mi? Tuvalet, yemek gibi ihtiyaçlarimi nasil karsilayacagim? v.s... “çocugunuz tüm bu duygularla size sarilmisken sizin hayal kirikligina ugramaniz, ona kizmaniz her seyi daha da zorlastiracaktir. Yapilacak en önemli sey çocugu anlamaktir. Onu anladiginizi hissettirmektir. Tedirgin bir çocugu okulda birakip gitmek ilk gün için önerilmez. Önce ona tekrar tekrar neler olacagini anlatmaniz gerekir. “Biliyorum endiseleniyorsun ama ben burada okul bahçesinde olacagim, sen ögretmeninle birlikte içeride biraz oyun oynayacaksin, arkadaslarinla tanisacaksin sonra yanima geleceksin eve gidecegiz, yarin sabah tekrar gelecegiz. Ben burada bahçede seni bekliyor olacagim...” gibi bir açiklama uygun olabilir. Açiklama nasil olursa olsun, çocuga söylenen her seyin yapilmasi gerekeceginden verilen sözler yapilabileceklerden seçilmelidir. Önceleri tüm açiklamalari yetersiz buluyor ve anlamak istemiyor görünse de tekrar tekrar ayni cevaplari alan çocuk rahatlar, güveni artar.

• Anne-baba olarak tutarli olun. Hem anne hem baba, çocugun okula gitmesi ile ilgili konularda benzer görüsleri paylasmalidir. Ebeveynlerden biri çocugun okula gitmesi için kararli bir tavir sergiliyorken digeri “istemiyorsa gitmesin” diyorsa, bu sürecin uzamasi kaçinilmazdir. Ayni kararlilikta olan ebeveyn çocuklari, okula daha hizli adapte olmaktadirlar.

• Okulun yönlendirmelerine, destegine ve önerilerine açik olun. Yumusak bir geçis için en iyi yollardan biri de çocugun okuldaki bir ögretmeni ile- bu sinif ögretmeni ya da okulun psikolojik danismani olabilir- diyalog kurmasidir. Ögretmeni ile oyun oynayan, konusan ve böylece yakinlik kuran çocuk, okuldan birine güvenmeye baslar. Dolayisiyla okula da güven duymaya baslar. Okulda kendini rahat hisseder. Baslangiçta bu süreç çok kolay olmayacak gibi görünebilir ancak günler geçtikçe her sey yoluna girer. Bir çocugun annesinden ayrilmasinin örseleyici olmamasi için yavas isleyen bu sürece güvenmek gerekir.

• Kaygi bulasici bir duygudur. Bazen çocuktan daha fazla anne-babalar kaygilidir. Adeta çocugunu birakip gitmekte zorlanir. Anne baba bu haldeyken çocugun sakin olmasini beklemek dogru olmaz. Bu nedenle önce anne-babanin sakin ve rahat olmasi önemlidir. Her seyin yolunda olacagina inanirsaniz çocugunuzda rahatlayacaktir.

• Özellikle okul öncesi dönemde olan çocugun okulun ilk haftasinda okula tam gün yerine yarim gün devam etmesi evden okula geçisi kolaylastiran etkendir. Çocuk okulun daha ilk gününden uzun saatler kalir ve sikilirsa sonraki günler okula gitmeyi istemeyebilir. Bu nedenle ilk hafta sistematik olarak süreyi uzatmak iyi bir yaklasim olacaktir. Uzun süre geçmesine ragmen kimsenin gelip kendisini almadigini düsünen çocuk, bir de kendinden önce giden çocuklari gördügünde kaygilari daha da artar. Tüm bunlarin yersiz kaygilar oldugunu anlamasi için zamana ihtiyaci olan çocugunuzu ilk günlerde erken saatlerde alin. Günün hangi saatinde alacaginiza mutlaka ögretmeni ile birlikte karar verin.

• Onun okula gitme istegini farkli yollarla da arttirabilirsiniz. Özellikle okul öncesi dönemde etkili olacak bu yaklasimda, çocugunuzdan okulda kendisi için bir resim yapmasini, bunu evin duvarina asmak istediginizi söyleyebilirsiniz, ya da okul çikislari için onun hosuna gidecek planlar yapabilirsiniz. Alisveris, sinema, yemek yemek gibi...

• Eger sizden ayrilmakta çok zorlaniyor ve bu bir haftadan fazla bir zamandir sürüyorsa, çocugunuzu okula daha az bagli oldugu ebeveyn ya da aile yakini götürebilir.

• Çocugunuzun sadece sizden ayrilmakta zorlanan durumunu degil okuldaki davranislariyla da ilgilenin. Sizden ayrildiktan sonra sinifta neler yapiyor, arkadaslarinin arasina giriyor mu, bu konularda ögretmeninden bilgi alin. Birçok çocuk sinifa girdikten sonra hiçbir sey olmamis gibi davranir. Eger sinifta da israrli bir sekilde hala eve gitmek istedigini söylüyorsa ve çalismalara katilmiyorsa ögretmeni ile birlikte olasi sebeplerini arastirin, önlem alin. Çogu zaman çocugun sadece zamana ihtiyaci vardir. Tabii ki burada ögretmen yaklasimi da çok önemlidir. Çocugu rahatlatabilmesi, onun dünyasina girebilmesi önemlidir.

• Adaptasyon süreci tamamlanana kadar devamsizlik yapmamaya özen gösterin. Sik sik okula ara veren çocuk her geri dönüsünde zorlanir. Ayrica çesitli sebeplerle (ev ziyareti, servisi kaçirmak, uyanamamak v.s.) okula gidilmeyecegini gören çocuk israrci davranarak devamsizligi arttirmak isteyebilir.

• Okula adaptasyon süreci her çocuga göre degisiklik göstermekle birlikte ortalama bir ay içinde tamamlanmalidir. Eger bir ayin sonunda hala aglamalar devam ediyorsa, bu tabloyu her çocugun yasayabilecegi adaptasyon sorunundan ayri tutmak gerekir. Uzun zaman geçmesine ragmen hala okula gitmek istemiyorsa bunun çesitli sebepleri olabilir.

• Tutarsiz ve kararsiz ebeveyn tutumu, (bir gün okula gidip iki gün gitmemesi ya da ebeveynlerden birinin “istemiyorsa gitmesin” yaklasimi, çocuk bundan güç alarak israrci davranabilir.)

• Evdeki küçük kardesin varligi, kardes kiskançligi, evdeki kuralsiz ortamdan kuralli ortama girmenin zorlugu, evde herkes için biricikken okulda diger çocuklarla esit olmak, daha fazla bireysel ilgi istegi özel sebepler olabilir. Böyle bir durumda çocugun okul fobisi yasadigini düsünebiliriz. Buna yol açan sebeplerin anlasilmasi için ve dogru yaklasimlar sergileyebilmek için uzman destegi almak gereklidir.

Son olarak tekrar etmek gerekirse okul hayati beraberinde büyük degisimleri getirir ve tüm aileyi ilgilendirir. Uzun egitim yasantisi düsünüldügünde çocugun okula alismasi yasanan ilk zorluktur ve ancak dogru yaklasimla çok kolay üstesinden gelinebilir. Önemli olan tüm egitim yasantisini güzel duygu ve deneyimlerle tamamlayabilmektir. Anne babalara bu noktada da düsen çok görevler vardir. Okul hayatinin en az sorunla geçmesi için evde alinacak dikkat edilmesi gereken seyler kisaca su sekilde siralanabilir.

• Yasina uygun sorumluluk vermek,

• Çocugu tanimak, onun kisilik özelliklerinin, ilgi ve becerilerinin farkinda olmak, bu dogrultuda çocuga uygun beklentiler içinde olmak,

• Çocugun kendine hedefler koymasinda öncülük etmek, bu hedeflere ulasmak için plan yapabilmesi konusunda yönlendirmek,

• Kendi basina yapabildikleri ya da yapabileceklerine güven duymak,

• Hatalarin ya da basarisizliklarin üstesinden gelinebilecegini ögretebilmek,

• Okulda yasanan sorunlarin çözümünde, okul ile birlikte hareket ederek, isbirligine açik olmak.