Çocugunuzun boyu kisa kalabilir!

[eg24]

Erken ergenlik büyümeyi nasil etkiliyor?

Erken ergenligin tek bir nedeni olmadigi için tümüyle önlenmesi mümkün olmuyor. Ancak çocuklarin hormonlu gidalardan uzak tutulmalari ve spora yönlendirilmeleri gibi çesitli önlemler fayda saglayabiliyor. Bu durumda ayrica zaman kaybetmeden bir çocuk endokrinoloji uzmanina basvurmak gerekiyor, çünkü erken ergenlik çocugun ileride kisa boylu kalmasina yol açabiliyor!

Çocuklarin ergenlik baslama yasi genellikle anne-babanin ergenlik yaslarina paralellik gösteriyor. Ancak bazen çocuklar erken dönemde ergenlige giriyor ve bu durum hem ruhsal hem fiziksel sagliklarini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Erken ergenlige giren kizlarin çok az bir kisminda altta ciddi bir problem yatarken, erkek çocuklarda ise kafa içi tümörleri gibi ciddi problem riski daha yüksek oluyor. Erken ergenligin tek bir nedeni olmadigi için tamamen önlenmesi mümkün degil. Ancak, çocuklarin katkili gidalardan uzak tutulmalari, saglikli ve dengeli beslenmelerinin saglanmasi, aktivitelerinin artirilmasi, spora yönlendirilmesi ve cinsel uyarilardan korunmasi önem tasiyor. Acibadem Kadiköy Hastanesi’nden Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmani Prof. Dr. Serap Semiz, ailelerin erken ergenlik belirtilerinde ayrica zaman kaybetmeden konu ile ilgili uzman bir hekime basvurmalari gerektigine dikkat çekerek, “Çünkü erken ergenlik çocugun psikolojik sorunlar yasamasinin yani sira, ileride kisa boylu kalmasina da neden olabiliyor.” uyarisinda bulunuyor.

En önemli nedeni vücuttaki yag oraninin artmasi

Kizlarda erken ergenligin en önemli nedeni obezitenin son yillarda hizla artis göstermesi. Yapilan bazi çalismalarda ergenligin öne kaydigi grupta daha çok sayida fazla kilolu ve obez kiz çocuklarinin bulundugu ortaya konuldu. Diger bir deyisle, vücut yag oraninin artmasi ergenlik bulgularinin daha erken baslamasina neden oluyor. Ayrica erken ergenligin, “endokrin bozucular” olarak isimlendirilen ve hormonal dengeleri bozan, disaridan alinan maddelerle iliskili olabilecegini gösteren yayinlar var. Endokrin bozucu maddeler; plastik, deterjan, böcek ilaçlari ve endüstriyel kimyasallarda bulunuyor. Ayni zamanda endokrin bozucular içeren domates, çilek, findik, salatalik gibi birçok sebze-meyve, hormonla büyütülen hayvanlarin etleri ile yumurtalarin tüketilmesi ve endüstride kullanilan kimyasallarla temas edilmesi de erken ergenlige yol açabiliyor.

Yasitlarindan dislandigi için içine kapaniyor

Hizli boy ve kilo artisi ile cinsiyet özelliklerinin belirginlesmesi, çocugun hizla akranlarin¬dan farklilasmasina neden oluyor. Bedenleri ile yaslari arasindaki bu uyumsuzluk sonucu bu çocuklar, yasiti olan arkadas grubu içine alinmadiklari için izole olabiliyor. Ayrica gelismis beden görünümü nedeniyle çevreleri tarafindan daha büyük olarak algilanmalari sonucu yasitlarina göre daha olgun davranislar bekleniyor. Psikolojik gelisimi buna uygun olmayan çocuklar da, çevreleri tarafindan davranis bozuklugu olan bir çocukmus gibi degerlendirilebiliyor.

Kisa boylu kalabiliyor

Erken ergenlikte yasanan bir baska önemli sorun ise boy kisaligi. Cinsiyet hormonlarinin etkisiyle yasitlarindan önce hizli boy atan çocugun kemiklerindeki büyüme kikirdaklari erken kapanacagi için büyümesi yasitlarindan önce tamamlaniyor ve final boyu kisa kaliyor. Böylece önceleri yasitlarina göre uzun olan çocugun büyümesi daha erken tamamlandigindan, genetik boy potansiyeli iyi olsa bile, boyda kayip yasandigi için yetiskin boyu kisa kaliyor.

Ihtiyaç duyulursa hormon tedavisine basvuruluyor

Her erken ergenlik sorununda tedavi gerekmiyor. Bazen belirtileri erken baslamakla birlikte ergenligin ilerleme hizi yavas ve hormonal aktivasyonu düsük oluyor. Ayrica çocugun kemik yasi fazla ilerlemiyor. Iste bu tür durumlarda tedaviye ihtiyaç duyulmuyor. Erken cinsel gelisim, beyindeki merkezlerin erken uyaril-masina bagli ise tedavide bu gelisimi önleyen hormon enjeksiyonu tedavisine basvuruluyor. Genellikle ailelerin "çocuklarina hor¬mon verilmesinin zararli olabilecegi" seklinde endiseleri bulunuyor. Oysa bu tedavide kullanilan ilaçlarin kalici etkileri olmuyor. Ayda bir ya da 3 ayda bir kez uygulanan enjeksiyonun etkileri sadece kul¬lanildiklari süre içinde geçerli oluyor. Dolayisiyla çocuk ergenlik için uygun yasa geldiginde enjeksiyonlarin kesilmesiyle cinsel gelisim kaldigi yerden devam ediyor.

Ergenlik yasi düsüyor mu?

Beslenme kosullarinin düzelmesi ve çevresel uyaranlarin etkisiyle ABD ve Avrupa’da 20. yüzyil baslarindan ortalarina kadar ergenlik yasi her 10 yilda bir 2-3 ay kadar öne geldi. Bu degisiklik yüzyilin egilimi olarak yorumlandi. Ancak yapilan arastirmalarda 1970’lerden bu yana ergenlik yasinda önemli bir degisiklik olmadigi gözlendi. Türkiye' de yapilan çalismalarda son yillarda meme gelisiminin hafif erkene kaydigi, ancak ilk adet görülme yasinin son 30 yilda degismedigi ve Türk kizlari için ortalama 12,5 yas olarak devam ettigi ortaya kondu.

Çocugunuzda erken ergenlik sorunu var mi?

• Ergenlik kizlarda 8-13 (ortalama 10-10,5), erkeklerde 9-14 (11-11,5 ) yaslari arasinda basliyor. Ergenlik bulgularinin baslamasi ile tamamlanmasi 3-4 yil sürüyor.

• Ergenligin ilk belirtisi çogunlukla kizlarda meme gelisimi, erkekte ise testis hacminde artisla basliyor. Bunlari pubik bölge ve koltuk altindaki killanma takip ediyor.

• Bu gelisimin kizlarda 8 yas, erkeklerde 9 yastan önce baslamasi erken ergenlik olarak nitelendiriliyor.

• Ayrica kizlarda ilk adet 10-15 (ortalama 12,5) yaslari arasinda basliyor. Ilk adet kanamasinin 10 yasindan erken olmasi da erken adet olarak kabul ediliyor.