Vücudunuzdaki benler masum olmayabilir

[eg24]

Yaz aylarinin tadini çikartacagimiz bir döneme girdik. Acaba sicak yaz günesi sadece içimizi mi isitiyor yoksa zararli etkileri de var mi? Amerikan Hastanesi Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Reha Yavuzer, yaz aylarinda günes lekelerinin disinda bedenimizdeki benlerin sayisinin artigini, bazi ben tiplerinin zamanla deri kanserine dönüstügünü bu yüzden benlerimizi düzenli olarak takip etmemiz gerektigini belirtiyor.

Ben nedir?

Halk arasinda "Ben" diye bilinen ve tip dilinde "nevüs" olarak adlandirilan olusumlari, "melanositler" meydana getirir. Derinin normal yapisinda da bulunan melanosit hücreleri "melanin" isimli bir boya maddesi yaparak deriye rengini verirler. Benleri olusturan hücreler de yine benzer sekilde melanin pigmenti üretebilirler ancak normal deriye göre oranlari daha fazla oldugu için daha koyu renkli olarak karsimiza çikarlar.Genel olarak zararsiz olan bu olusumlar, siklikla kahverengi veya siyah renkte olurlar. Bazilari deriden kabarik dururken, bazilari deri seviyesindedir. Kimi benlerin üzerinde tüy veya daha kalin kil yapilarida olabilir. Çok degisken boyutlarda gözlenebilirler.

Dogumdan beri varolabildigi gibi sonradan da çikabilirler. Dogumsal benlerin bazilarinda çok düsük de olsa deri kanseri gelisme olasiligi vardir. Bu nedenle bir benin dogumdan itibaren var olmasi onun iyi huylu oldugu anlamina gelmez. Saglikli bir bireyde ortalama 13-15 adet ben mevcuttur. Bu sayi yasla ve ultraviyoleye maruz kaldikça artis gösterir. Benler görünüslerine, renklerine, bulunduklari yere veya köken aldiklari hücrelere göre farkli isimlerle adlandirilirlar.

Vücudumuzda birçok ben bulunur. Benlerin sayisinda çesitli nedenlerle artis meydana gelebilir. Bazilari günes isinlarinin etkisi altinda ortaya çikar veya çogalir. Benzer biçimde yaslandikça sayilarinin daha arttigi, renklerinin koyulasip açilabildigi, daha genisledigi de gözlenebilir. Özellikle açik tenli ve uzun süre günese maruz kalan kisilerde daha çok ben görülür.

Benler neden önemlidir?

Benler iki nedenle tibbi açidan önem tasirlar. Bazi ben tipleri zamanla deri kanserine dönüsme riskine sahiptirler. Kimi deri kanserleri benlerle görüntü olarak kolayca karistirilabildigi için kötü huylu bir olusumun, iyi huylu bir ben olarak algilanip tedavisiz birakilmasi söz konusu olabilir.

Bu nedenler benlerin yakindan takip edilmeleri gerekliligini ortaya çikarmakta ve gerektigi durumlarda benlerin alinarak patolojik olarak incelenmesini zorunlu kilmaktadir. Benlerin hepsinin alinmasi gerekli degildir. Belli kriterler benlerin alinmasi için neden teskil eder. O halde hangi benler alinmalidir:

- 5 mm’den büyük olanlar;
- Birden fazla renk içerenler veya alacali bir renge sahip olanlar;
- Çevresi düzensiz, belirsiz, silik olanlar, bir tarafa akiyor izlenimi verenler;
- Üzerinde yara açilan, kanamaya meyilli benler;
- Etrafi kizaran benler;- Sikça tahris olan (saç içinde, elbise askisi, sütyen kusagi, kemer bölgesi, gömlek yakasi bölgesinde, erkeklerde tras bölgesinde) benler;
- Zaman içerisinde belirgin fiziksel degisiklik gösteren benler daha dikkatle incelenmesi gereken lezyonlari teskil ederler.

Hastada riskli görülen benler yukaridaki bulgular, dermatoskopi ve klinik tecrübeye göre siniflandirilmalidir. Doktorunuz tarafindan gerekli görülen, yani süpheli olanlar cerrahi olarak çikartilmalidir. Bunlar daha sonra patolojik incelemeye gönderilerek tam tanilari gerçeklestirilir.

Benler nasil deri kanserine neden olur?

Benlerin deri kanserine dönüsümünde günesin önemli etkisi bulunmaktadir. Bu nedenle günesten korunma oldukça önemlidir. Günesten korunmak için özellikle yaz aylarinda günes isinlarinin en dik ve etkili sekilde oldugu saatler olan 11-15 arasinda çok zorunlu olmadikça günese çikilmamali.

Mümkün oldugunca kapali ve siki dokumali giysiler ile sapka kullanilarak günese maruz kalan deri yüzeyleri azaltilmali. Günese maruz kalan alanlarin korunmasi için ise günes koruyucu kullanilmali (koruma faktörü 20 ve üzeri olan günesten koruyucular ile). Günes koruyucusu tercih ederken gerek UV A gerekse UV B ye karsi koruyuculuga sahip ürünler tercih edilmelidir. Kis aylarinda açik havada yapilan sportif aktivitelerde özellikle kayak sporunda günes isinlarindan korunmak en az yaz aylarindaki kadar önem tasimaktadir.

Atmosferdeki ozon tabakasinin incelmesi ve çevre kosularinin bozulmasi (kanserojen atiklar ve maddelerin artisi) deri kanserlerinin görülme sikligini oldukça arttirmistir. Bu nedenle, benleri fazla olanlar, günese çok sik maruz kalanlar (çiftçi, balikçi, turizmci), açik tenli olanlar belli araliklarla doktor kontrolüne (Plastik Cerrahi veya Dermatoloji Uzmani) gitmelidir. Degisiklik gösteren benlerden biyopsi yapilmasi ve deri kanseri dönüsümü meydana gelmis ise gecikmeden tedavi gerçeklestirilmesi çok önemlidir. Çogu deri kanseri erken ve yeterli tedavi gerçeklestirildiginde rahatlikla tedavi edilebilmekte ancak tedavide gecikmeler meydana gelirse kötü sonuçlara sebep olmaktadir.

Benler nasil çikartilir?

Benler siklikla lokal anestezi altinda alinirlar. Bir igne yardimi ile ben ve çevresi uyusturulur. Ben çevresindeki saglam doku ile birlikte çikartildiktan sonra, alinan yeri kapatmak amaciyla dikis atilir. Çikartilan ben ise inceleme için patolojiye gönderilmelidir. Kimi benlerde, lazer, radyofrekans, kriyoterapi veya elektrokoagülasyon gibi metodlar da uygulanabilir. Bu konuda hekiminiz sizi aydinlatacak ve sizin için en uygun yöntemi size önerecektir.

Vücudumuzu tüm dis etkilerden koruyan derimizi yakindan tanimak ve korumak; ve üzerinde meydana gelen degisiklikleri en kisa zamanda tespit ederek ilgili hekimlere danismak için özen göstermek gerekir.