Gebelikte Ağrı Kesici Kullanımı

[eg24]

Gebelikte, baş ağrısı, diş ağrısı, migren ağrısı, gribal enfeksiyon, yüksek ateş gibi durumlarda analjezik ihtiyacı doğabilmektedir.

Yard. Doç. Dr. İlker Günyeli
Jinekolojik Onkoloji

Bu nedenle gebelikte analjezik kullanımı da önem arz etmektedir. Bilindiği üzere, ilaçların genel sistemik yan etkileri haricinde insan fetüsüne de çeşitli derecelerde zararlı etkileri olabilmektedir.

İnsanlarda teratogenite yani fetüse zarar verici , sakatlık yapıcı etkileri değerlendirmek için, etik nedenlerle yeterli sayıda çalışma yapılamaması nedeniyle, elimizde çok az bilgi mevcuttur. Hekimin, ilaçları, teratojenite açısından değerlendirebilmesi amacıyla her ilaç, risk derecelerine göre kategorize edilmiştir.

Bu bağlamda ilaçlar, kategori A, B, C, D, X olmak üzere 5 gruba ayrılmışlardır. Amaç bir ilacın gebelikte kullanılırken hızlı bir şekilde sınıflandırılabilmesidir. İlaç, kendi üreticisi tarafından literatürde tanımlanmışsa, mevcut riskinin yanına “M” ibaresi eklenmektedir (CM gibi).


A grubu ilaçlardan bahsedilirken, gebeliğin ilk 3 ayında kullanılmaları halinde insan fetüsü üzerinde bir risk oluşturmadıkları, daha sonrasında ise riskin uzak bir ihtimal olduğu anlaşılmalıdır. B grubu ilaçlarda ise, insan fetüsü üzerinde yapılmış bir çalışma olmayıp, hayvansal çalışmalarda fetal risk saptanmamıştır. Bu grupta, 3. aydan sonra risk söz konusu değildir, ilk 3 aydaki etkiler ise kanıtlanmamıştır yani belirsizdir.

C grubu ilaçlarda kar / zarar dengesi işletilmelidir. Yani ilacın hasta açısından beklenen faydaları, fetüse verebileceği zararı aşan durumlarda kullanılması gereken ilaçlardır. Bunlarda, hayvan çalışmalarında fetüse zararlı etkiler bulunmuştur, ancak insanlar üzerinde yapılmış çalışma yoktur.

Sonuç olarak, risk gruplarından bahsederken kısaca D grubu ve X grubu ilaçlardan da bahsetmeliyiz; D grubu ilaçlar için, insanda fetüse zararlı etkilerine dair verilerimiz vardır, gebelerde kullanımlarındaki riskler, yararlarına göre daha ağır basmakta olup gebe kadında ya da gebelik riski olan kadında kesinlikle kullanılmamalıdır. X grubu ilaçlar ise, ilacın riski kesinlikle faydasından fazla olan, insan fetüsünde zararları kesinlikle tespit edilmiş ilaçlardır, bu nedenle gebelerde kesinlikle kullanılmazlar.