Meme kanserine yenilmemek elimizde

[eg24]

Meme kanseri kadinlarda en sik görülen kanser tipleri arasinda yer aliyor. Yasla birlikte kanser riski de artiyor. 25 yasinda bu oran yüz binde 5 iken, 75 yasinda yüz binde 200’e kadar çikiyor. Kadinlarda görülen kanser hastaliklarin %30’u, yine kadinlarda kansere bagli ölümlerin %16’si meme kanseri nedeniyle meydana geliyor. Tüm meme kanserlerinin %1’inden azi ise, erkeklerde olusuyor. Sagligimizi ciddi biçimde tehdit eden bu kanser türü genetik faktörlerle iliskili de olsa, dogru beslenme ve yasam sekliyle de önemli ölçüde hayatimizdan uzak tutulabiliyor, hastalarin tedavisi de daha kolay hale gelebiliyor. Prof. Dr. Erkan Topuz, kadinlarda çok yaygin bir hastalik olan ve kesin nedeni halen bilinmeyen meme kanseriyle ilgili görüslerini paylasiyor.

Rakamlarla meme kanserine genel bakis

Kanserin bu türüne gelismis ülkelerde, az gelismis ülkeler ve Asya ülkelerine göre 5-6 kat daha fazla rastlanir. ABD’de 1950’lerde 20 kadindan biri meme kanserine yakalanirken, 1970’lerde 13 kadindan birinin meme kanserine yakalandigi, 2002 yilinda ise her 8 kadindan birinde meme kanseri görüldügü bilinmektedir. Tarama mamografisinin uygulanmasi, ele gelmeyen lezyonlarin meme kanseri teshisini %50’lerin üzerine çikarirken, 50 yas üzerindeki kadinlarda ölüm oraninin da %32 oraninda azalmasini saglar.

Meme kanserinde yüksek risk faktörleri nelerdir?

 40 yas üzerinde olmasi,

 Ailede genetik meme kanseri olmasi,

 Geçmiste meme kanseri varligi,

 Memede atipik anormal hücre çogalmasi,

 31 yasindan sonra dogum yapilmasidir.

Orta derecede risk faktörleri nelerdir?

 Dogum kontrol hapi, dogumdan sonra östrojen veya östrojen-progestron kullanilmasi,

 Erken adet görülmesi, geç menopoza girilmesi,

 Yumurtalik kanseri, bagirsak kanseri ve rahim kanseri olusmasi,

 Diyabetli olunmasidir.

Riski azaltan faktörler nelerdir?

 Asya kökenli olmak,

 Erken menopoza girmek,

 18 yasindan önce dogum yapmak,

 37 yasindan önce yumurtaliklarin alinmasidir.

Risk üzerinde etkisi olmayan faktörler nelerdir?

 Birden çok fazla çocuk dogurma,

 Bebek emzirmedir (laktasyon).

Risk degerlendirme nasil yapilir?

Risk degerlendirmede iki model kullanilir. Gail modeli; adet görme yasi, meme biyopsisi sayisi, ilk dogumdaki yas, birinci derecedeki akraba, meme kanseri riskinin hesaplanmasinda kullanilir. Gilaus modeli; aile anemnezi, meme kanserinde duyarli genlerin arastirmasini gösteren bir modeldir, fakat bunlar tam anlamiyla geçerli modeller degildir ve hata paylari vardir.

Diyet meme kanserinin ortaya çikmasinda rol oynuyor

Meme kanserinin ortaya çikmasinda rol oynayan diger faktörler, radyasyon, hormonlar ve diyettir. Diyette yag ve kalorinin alinmasi, meme kanseri sikligini artirmistir. Diyetin çocukluk ve gelisme çaginda önemli oldugu düsünülmektedir. Ileri yaslarda ise, diyetin rolü çok daha düsüktür. Hormonlar ile meme kanseri arasindaki iliski pek çok çalismada gösterilmistir. Bir çalismaya göre, dogum kontrol hapi kullanimi veya menopoz semptomlarin önlenmesi için hormon kullanimi meme kanseri riskini artirmaktadir. Yüksek kalori ve yagli diyette hormon sekresyonu artis göstererek, menopozdaki kadinlarda yag dokusunda en önemli östrojen kaynagi olarak ortaya çikmaktadir. Tümörü büyütebilen hormonlar yagda eridikleri için memede toplanma olasiliklari artmaktadir. Beyaz seker, esmer seker, beyaz un gibi rafine olan bu gidalar kanserin beslenmesinde çok büyük rol oynamakta ve bu maddelerin kullanilmasi kanser riskinin artmasina sebep olmaktadir.

Genetik yatkinligi olanlarda meme kanseri riski daha yüksek

Genetik meme kanserinde oran %5-7’dir. Ailesel meme kanseri, anneden ya da babadan geçebilir. Kuvvetli aile hikayesi veya genetik yatkinligi olanlarda takip kriterleri farklidir, bu gruptaki kisiler meme ve yumurtalik kanseri riski yüksek olan kisilerdir. Bunlarda takip, mamografi, ultrasonografi ve jinekolojik takip çok daha ön yaslara alinmalidir. Genetik test yaptirilabilirse, dogrulama mümkün olabilir. Bu kisilerde mamografi çekilme yasi, ABD’de 25 yasina kadar indirilmistir. Jinekolojik muayene ise, 6 ayda bir yapilmalidir.

Meme kanserinin belirtileri

Memede kitle, meme kanseri olan kadinlarin en sik yakinmasidir. Diger belirtiler; memede büyüme ve asimetri, meme basi degisikligi, meme basinin içeri çekilmesi veya meme basindan kanli veya renksiz bir akintinin gelmesi, deride ülserasyon, kirmizilik, ödem ve koltuk altinda kitledir.

Meme muayenesi nasil yapilir?

Meme muayenesinde, kollar yanda ve yukarida iken yapilan muayenede memenin volümü, büyüklügü, simetrisi, gögüs kaslari üzerindeki hareketleri, renk degisikligi, çekinti olup olmadigi izlenir. Hasta oturur durumda koltukaltlari hasta yatar durumda ise, memelerdeki kitle veya lenf bezi olup olmadigi arastirilir. Riski olmayan kadinlarda 20 yasindan itibaren, 2-3 yilda bir kez, 40 yasindan sonra ise yilda bir kez meme muayenesi gereklidir.

Kanser nasil saptanir?

Mamografi 1960’li yillardan itibaren memenin görüntülenmesi için kullanilir. Tani olarak yapilan mamografi, üç yönlü olarak çekilmekte, verilen dozun meme kanseri riskini artirmadigi simdilik kabul görmektedir. Tarama mamografisi genellikle iki yönlü yapilir, memedeki süpheli alan veya mikrokalsifikasyonlar 1,5 kat büyütülerek taniya gidilmelidir. Ultrasonografi, mamografiden sonra en sik kullanilan tani yöntemidir. Özellikle genç kadinlarda tercih edilir. Kistik ve solid kitle ayriminda önem kazanir. Genç kadinlarda, meme dansitesi artmis oldugundan mamografiye büyük oranda yardimci olur.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) memenin çok yogun oldugu genç kadinlarda, lokal ileri meme kanseri olanlarda tedaviye cevabin degerlendirilmesinde, meme koruyucu cerrahi uygulanan hastalarda ve meme protezi uygulanan kadinlarda kullanilmalidir. Duktografi kanli seröz meme basi akintisi olan kadinlarda, akinti gelen kanala kontrast madde verilerek bu kanalin görüntülenmesidir.

Biyopsi nasil yapilir?

Biyopsi amaciyla degisik tetkikler kullanilir. Trucut biyopsi, öncelikle tercih ettigimiz bir sekildir. Gerekirse tümör kitlesinin belli bir parçasi da çikarilabilir. Trucut biyopside ve cerrahi biyopside dikkatli olunmalidir, çünkü bu esnada hematon tümörün yayilmasini hizlandirabilir.

Önemli tedavi sekillerinden biri; kemoterapi

Tümörün lenf bezlerini tutmasi, tümörün büyüklügü, hastanin yasi, memenin büyüklügü ve meme koruyucu cerrahi için doktorun dikkat edecegi hususlardir. Koltukalti pozitif (+) tümör büyükse, yani meme koruyucu sartlara uygun degilse, hasta da arzu ederse memesinin korunmasi için neoadjuvan dedigimiz kemoterapi ile üç kür, kemoterapi sonrasi tümör küçültülerek, cevaba göre meme koruyucu yapilabilir. Sentinal lenf nodu biyopsisisi, klinik olarak koltukalti negatif olan erken evre meme kanserli hastalarda deneyimli merkezlerde standart olarak uygulanir. Sentinal lenf nodu negatifse, biyopsisinde koltukalti lenf bezi diseksiyonu gerekmez. Pozitif ise; lenf bezi diseksiyonu gerekebilir. Bir de tedavi yaklasiminda histolojik grat dedigimiz, tümörün atipik hücre bakimindan zengin olmasini degerlendirdigimiz hastalarda kemoterapi sarttir. Çünkü grat yüksek olan hastalarda, metastaz olayi daha yüksektir. Kanser tedavisinde en önemli rol oynayan faktörler; östrojen -progestron durumu ve HER-2 durumudur.

Meme kanserinden korunmanin yollari

 Soya türevleri tüketmek,

 Keten tohumu kullanmak,

 Indol-3 Carbinol türevlerinden destek almak,

 Sütü azaltmak,

 Yogurt, çökelek, yagsiz peynir ve türevlerini bol tüketmek,

 D-Limonen, biberiye ve enginar tüketmek,

 Arpa tüketmek,

 Yesil çay tüketmek,

 Nar tüketmek,

 Retinoic Asid kullanmak,

 Citrus Pectin, yer fistigi tüketmek,

 Elma kabugu kuarsetin ihtiva ettiginden pirasa ve sogan ile bol tüketmek,

 En az günde 5 fincan kahve içmek,

 Kilo almamak, yagli ve hayvansal gidalardan kaçinmak,

 Hormonlu, turfanda gidalardan uzak durmak,

 Nitrit ihtiva eden korumali gidalardan kaçinmak,

 1-5 porsiyon sebze, meyve ve gökkusagi renkleri tüketmek,

 Hormon tedavisi ve koruyucu ilaçlardan kaçinmak,

 Alkol ve sigaradan kaçinmak,

 Parafen içeren ürünler kullanmamak (Kozmetik koruyucu içeren sprey, günes yagi, kadin makyaj malzemelerindeki parafenler östrojeni taklit etmektedir ve meme dokusunda birikmektedir.),

 Stresten uzak durmak,

 Karanlikta uyumak,

 Iyonizan radyasyondan kaçmak,

 Pestisidler, yakitlar, plastikler, deterjanlar ve östrojen taklit eden endokrin bozuculardan uzak durmak,

 Dietilstilbestrol kullanmamak,

 Elektronikler, metaller, mobilya basim, kimyasal, tekstil endüstrisinde çalisanlar için; benzen ve digerlerinden sakinmaktir.

Kemoterapi - Hormonoterapi esnasinda neler yapilmalidir?

 Greyfurt, St. Johns Wort, kantoron tamamen yasaklanmalidir.

 Kizil yonca, serbetçiotu, keten tohumu, soya yagi, östrojen (+) olanlardan da uzak durulmalidir.

 Melekotu, yer elmasi, meyan kökü, zencefil, sarimsak, ginseng, kasimpati az tüketilmelidir (Kumarin antitrombositte eki).

 Yüksek doz maydonoz (apio), hodan (borage), karakafes (comfrey), öksürük otu (colt foot) ekinesia alinmalidir.

 Kaplanbogan otu (dijital ihtiva eder), ginseng, akdiken meyan kökü, kardiotoksik az tüketilmelidir.

 L-karnitin, Koenzim, Q10, Omega-3, Maitace, Sharkliver-oil kullanilabilir.

 Zencefil düsük doz alinabilir, akupunktur bulantilara yardimci olur.

Kemoterapi -Hormonoterapi esnasinda (Meme Ca) neler yapilmalidir?

 Taksan tedavisinde, nöropatiye karsi L-glutamin günde 10 gr üstü nörotoksisiteyi azaltir.

 Mukozitte agiz bakimi, buz tabletler, diabet dondurma, karbonatli su, papatya özü, karadut surubu, TRUMMEEL (bitki özleri) tercih edilmelidir.

 Radyasyon esnasinda maydonoz, bergamut, patlican, incir, asitli gidalar az tüketilmelidir.

 Aloe vera sabunundan daha iyi koruyucu sabun (zeytinyagli, defne yaprakli sabunlar) kullanilmalidir.

 Çamasirlar zeytinyagli, defne yapragi gibi sabunla yikanmali, bulasik makinalarina dikkat edilmelidir.

 Marigod (Clendela) çiçegi dermatitten koruyucu ve tedavi edicidir.

 Kaseksi de Omega-3 (fish oil) 2-3 gr alinmalidir.

 Maitace, Lycopen, bitter çikolata takviye edilmelidir.

 Kati yaglar, katki maddeli gidalar, beyaz un, asiri seker tüketiminden kaçinilmalidir.

 Balik, kirmiz et (haftada 2 kere), hindi, av hayvanlari, yumurtanin beyazi, avokado, ananas, limon kabugu, yesil çay, bögürtlen, domates, kara erik, kara üzüm, kara kayisi, karadut, havuç, biberiye, karahindiba, feslegen, kuskonmaz, isirgan yapragi, probiyotik yogurt, yagsiz beyaz peynir, çökelek yenmelidir.

 Her türlü sebze ve meyve, elma sirkesi veya zeytinyagli sabun ile dezenfekte edilmelidir.

 Hormon tedavisi görüyorsa; Tamoxifen esnasinda bir bebek aspirini, yesil çay, bögürtlen çayi kullanmali, soya maddelerinden, keten tohumu yagindan kaçinmalidir.

 Aromatoz inhibitörü, Ca, omega-3, D vit., Garlic, Boswelion kullanmalidir.

Kemoterapi sonrasi (Meme Ca) neler yapilmalidir?

 Aromataz inhibitörü, Tamoxifen (reseptör (+) olanlarda)

 Kilo almamasi ve zayiflatici ilaçlar kesinlikle yasaklanmali, kilo kaybi için yesil çay (kapsül ve çay), lahana, Bromalein, Boswelian

 Kilo vermesi her ay 1-1,5 kiloyu geçmemelidir. Kilo için, Metformin kullanilabilir.

 1’e 5 yesil tüketilmelidir.

 Spor, müzik, dans, hobiler, yoga önem kazanmalidir.

 Kol ödemi (ödem azaltan cihazlar, at kestanesi ekstresi, yaban mersini, selenium, bromalein)