Çocugunuz, televizyon izlerken dahi hareket halinde mi?
 

Dikkat eksikligi ve hiperaktivite bozuklugu (DEHB); kendini dikkat eksikligi, asiri hareketlilik ve dürtüsellikle gösteren, çocukluk çaginda en sik görülen psikiyatrik bozukluklardan biri... Bir kiside Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu’ndan söz edebilmek için, bu belirtilerin 7 yasindan önce baslamis olmasi gerekirken, birden fazla ortamda görülüyor olmasi, sürekli olmasi ve kisinin günlük yasamini etkileyecek boyutta olmasi gerekiyor.

Kibris Yakin Dogu Üniversitesi Hastanesi’nden Çocuk Psikologu Uzm. Psk. Damla Alkan, çocuklarda Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu’nu anlatirken; bazi çocuklarda asiri hareketliligin (hiperaktivite), bazilarinda da dikkat eksikliginin önde oldugu belirtilerin, bazi çocuklarda ise hem dikkat eksikligi, hem de asiri hareketlilik belirtilerinin birlikte görüldügünü dile getirdi.

Dikkat eksikligi, dikkat süresinin ve yogunlugunun, kisinin yasina ve gelisim düzeyine göre olmasi gerekenden daha az olmasidir. Bu nedenle, dikkat eksikliginden dolayi uzmanlara basvuran aileler genelde; “Söylediklerim bir kulagindan girip digerinden çikiyor”, “Sanki akli baska yerde, çok dalgin...”, “Bilgisayar basinda saatlerce oturabiliyor ama ödev basinda en çok 10 dakika...”, “Çok sik esya kaybediyor”, “Dersi dinlemiyor, sürekli etrafi ile ilgili ya da hayal kuruyor”, “Basladigi isi bitiremiyor”, “Sinavlarda dikkatsizce hatalar yapiyor”, “Sorulari sonuna kadar okumadan yanitliyor”, “Ödev basinda ya da okuldaki tahtadan, yazilari geçirirken çok yavas, 10 dakikalik isi 3-4 saatte bitirebiliyor.” gibi sikayetleri dile getiriyorlar.

Asiri hareketlilik (hiperaktivite) ise, bireyin yasina ve gelisim düzeyine uygun olmayacak biçimde hareketli olmasidir. Asiri hareketlilik nedeniyle Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Poliklinigi’ne basvuran ailelerin sikayetleri ise genellikle söyle siralaniyor: “Uzun süre yerinde oturamiyor”, “Otururken eli ayagi kipir kipir”, “Televizyon izlerken bile hareket halinde”, “Çok konusuyor”, “Uygunsuz ortamlarda uygunsuz sesler çikariyor”, “Motor takilmis gibi sürekli hareket halinde, yorulmak nedir bilmiyor”, “Uygun olmayan durumlarda saga sola kosturuyor”...

Genel olarak, bireyin davranislarini kontrol edebilmesinde sorun olmasi anlamina gelen “dürtüsellik” yakinmalariyla uzman yardimina basvuran ailelerin sikayetleri arasinda; “Kaç yasina geldi hala söz kesmeyi ögrenemedi”, “Düsünmeden hareket ediyor”, “Sabirsizdir, istekleri hemen olsun ister”, “Asla sira bekleyemez”, “Aklina geleni hemen yapar”, “Birçok kez ceza almasina karsin ayni davranislari tekrar tekrar yapiyor”, “Daha soruyu tamamlamadan cevabini vermeye kalkiyor”, “Sürekli herkesin sözünü kesiyor” gibi sorunlar bulunuyor.

Günümüzde ilaç tedavisi, DEHB belirtilerinin düzelmesinde çocuklarda %70-80 oraninda etkili olurken; ilaçlar kisiye DEHB ile bas etmek için gerekli beceri ve stratejileri kazandirmadigindan, tek basina yeterli olmuyor. Bu nedenle, çocugun davranislarini düzenlemeye, DEHB ile bas etmesi için gerekli beceri ve stratejileri kazanmasini saglamaya yönelik uygulanan yaklasimlar ve psikoterapiler çözümde çok daha etkili olmaktadir.

Çocuklarinda DEHB süphesi bulunan ailelerin, mutlaka çocuklarla çalisan uzman bir psikologa veya çocuk ve ergen psikiyatristine basvurmalari gerektigini vurgulayan Uzm. Psk. Damla Alkan; DEHB’li çocuklar için, okula iliskin sorunlar ve evde yasanan güçlüklerle ilgili olarak ailenin, çocugu izleyen uzmanin ve okulun isbirligi içinde çalismasi gerektiginin altini çizdi.