Obezite ruh sagligina da zarar veriyor
 

Vücudun asiri yaglanmasi ile olusan “obezite”, vücutta kalp damar hastaliklari basta olmak üzere birçok rahatsizliga yol açmaktadir. Obezite fiziksel zararlarin yani sira insan psikolojisine de zarar vermektedir. Memorial Atasehir Hastanesi ve Suadiye Tip Merkezi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psk. Ugurkan Ulutürk, obezitenin yol açtigi psikolojik sorunlar ve tedavi yollari hakkinda bilgi verdi.

Ülkemizde yeme bozuklugu sikligi artiyor

Obezite, fizyolojik sagligi birçok açidan tehdit ettigi gibi kisinin ruh sagligini da olumsuz olarak etkilemektedir. Obezite siklikla depresyona ve diger psikiyatrik bozukluklara yol açmaktadir. Günümüzde sosyokültürel ve teknolojik hizli degisimlerin yasanmasi, kültürel çatismalarin artmasi, moda ve egilimlerin farklilasmasi ile yeme bozuklugu orani ve obezite artis göstermektedir. Özellikle beden imgesine yönelik sosyokültürel tutumlardaki degisim ülkemizde de yeme bozuklugu sikligini artirmaktadir.

Obezite artiyor ve benlik degeri azaliyor

Obezite ile psikopatoloji arasindaki iliskiyi inceleyen arastirmalarda normal vücut agirligina sahip olanlara göre obez hastalarda daha düsük benlik degeri, özellikle depresyon, kaygi bozukluklari, cinsel islev bozukluklari, uyku bozukluklari ve kisilik bozukluklari oldugu saptanmistir. Obezite ile benlik degerinin azalmasi arasinda dogrusal bir iliski olduguna dair arastirmalar vardir. Baglanma kurami bireylerin kisilerarasi iliskilerini açiklayan bir kuramdir ve bu kurama göre baglanma sekli kendine güvenle iliskilidir. Obezite rahatsizligi olan bireylerle yapilan arastirmalarda güvensiz baglanma puanlari daha yüksek çikmistir. Bu kisiler arasinda güvensiz baglananlar ise güvenli baglananlara göre daha çok kilo ile ugrasi olan, düsük kendilik degerine sahip, yetersizlik ve ise yaramazlik duygularini yogun sekilde yasayan ve digerleri tarafindan reddedilmeye duyarli kisilerdir. Güvensiz baglanmanin sonucu olarak çocuk ya da yetiskin, bireysellesmesi gerektiginin farkina varamaz ve kendi kisisel degerini ve sevilebilirligini sorgular. Kisisel yetersizlikle basa çikma istegi, yeme davranisiyla ilgili kati bir tutuma dönüsebilir. Bu açidan “diyet yapmak ve kilo vermek” gücü ve kontrolü yeniden kazanmaya, kisinin kendisini en azindan dis görünüs olarak yeniden tanimlamasina olanak saglama islevini görebilir.

Obeziteye sebep olan psikolojik sikinti çözülmeli

Obezitenin tedavisinde birçok yöntem (cerrahi, diyet vb.) uygulanmaktadir. Son yillarda ise bu tedavilere ek olarak “psikolojik destek yönelimli obezite tedavisi” ve “psikoterapi tedavisi” gibi yeni tedavi modelleri öne çikmaya baslamistir. Yapilan arastirmalar obez bireylerde psikolojik rahatsizliklar saptandigini açiklamakta ve obezitenin diger psikopatolojik rahatsizliklarla birlikte görülme sikliginin oldugunu ortaya koymaktadir. Bu yüzden obezite tedavisinde, obeziteden kaynaklanan psikolojik rahatsizliklarin tedavisi önem kazanmaktadir. Bir diger açidan obeziteyi tetikleyen ve kisinin yemek yeme davranisinda bulunmasina neden olan psikolojik sikintilarin tedavi edilmesiyle kisinin kilolarindan kalici olarak kurtulabilecegini gösteren arastirmalar da mevcuttur.

Diyete ek olarak bireysel terapi ve grup terapisi yapilabilir

Obezite ile psikopatoloji arasindaki iliskiyi inceleyen arastirmalarda normal vücut agirligina sahip olanlara göre obez hastalarda; daha düsük benlik degeri, özellikle depresyon, psikososyal yetersizlik, kaygi bozukluklari (sosyal fobi, obsesif kompulsif bozukluk), cinsel islev bozukluklari, uyku bozukluklari ve kisilik bozukluklari oldugu saptanmistir. Farmakolojik ya da davranis tedaviler olsun hemen tüm tedavi yöntemlerinde kilo kaybindan sonra hastanin siddetli stres altinda tekrar eski yeme aliskanligina döndügü görülmüstür. Her basarisiz diyet yapma davranisinin yeme bozuklugunun gelisimine yol açtigini ve kilo alimina neden oldugunu ele alirsak obezitenin tedavisinde diyet programina ek olarak bireysel terapi ve grup terapisi destekli tedavi modelleri ile kisinin “iyi hissederek zayiflamasi” ve böylece kalici kilo vermesi saglanabilmektedir.

Bilissel davranisçi tedavi ile psikolojik rahatsizliklar tedavi edilebilir

Obezite tedavisi üzerinde etkili olan terapi yaklasimlarindan biri “bilissel-davranisçi terapi”dir. Bu terapide, hastalarin çevresel uyarilari ve açlik duyumlarini hatali yorumladiklari ve bunun rahatsiz edici duygulara ve ardindan yeme davranisina yol açtigi düsünülür. Bilissel yeniden yapilandirma yöntemleri kullanilarak yemek ve diyetle ilgili islevsel olmayan düsünceler, negatif duygular, motivasyon bozucu tutumlar ve bunlarla iliskili mantik hatalari tanimlanabilir. Böylece kisiye daha saglikli ve akilci düsünme, daha iyi hissetme ve daha saglikli basa çikma davranisi kazandirilmis olur. Bu yaklasimin uygulandigi, obezite tedavisinde bireysel psikoterapiler ve grup terapilerinde etkililigin yüksek oldugu saptanmistir. Bilissel davranisçi terapi ile obezitenin yol açtigi psikolojik rahatsizliklarin tedavi edilmesi mümkündür.