Kanser çocuk ve ergen psikolojisini nasil etkiliyor?

[eg24]

Sosyal çevre ile uyum tedaviyi destekliyor

Kanser, yetiskinler kadar çocuk ve ergenlerin de psikolojilerini olumsuz yönde etkiliyor. Kanser tanisi ile birlikte psikolojik ve fiziksel bir degisim sürecine giren çocuklar, bu uzun ve zorlayici tedavi sürecinde bir takim zorluklarla karsilasiyor. Süphesiz, her yasta oldugu gibi çocuklarin kanser tedavisinde de psikolojik destek tedaviyi bütünlüyor ve basariyi artiriyor.

Türkiye’de her yil yaklasik 2500 çocukluk dönemi kanseri görülüyor. Günümüzde tedavi basarisinin yüzde 80’lere ulastigini belirten Neolife Tip Merkezi Psikoonkoloji Uzmani Elçin Biçer çocukluk çagi ve ergenlik dönemi kanser tedavilerinde, tedavinin ilk günlerinden itibaren psikiyatrist, psikolog, pedagog ve aile terapistini içeren bir ekip tarafindan hem çocugun hem de ailesinin takip edilmesini öneriyor ve “Tedavi süresince hastaligin tipi, uygulanan tedaviler ve yan etkiler gibi hastalikla iliskili faktörlerin yani sira; çocugun gelisim süreçleri, geçmis yasam öyküsü, potansiyel psikopatolojisi, ebeveynleri arasindaki iliski ve diger psikososyal faktörlere verdigi tepkilerin degerlendirilmesi gerekiyor. Kendini stres altinda hisseden çocukta, genellikle gerileme problemi yasaniyor ve çocukta; parmak emme, ebeveynine yapisma gibi bir önceki gelisimsel sürecin özellikleri gözlemlenebiliyor. Çocuklar, yasam ve ölüm konusunda yetiskinler gibi uzun vadeli neden-sonuç iliskisi kuramiyor. Dolayisiyla uzun ve zorlayici kanser tedavisiyle karsi karsiya kalindiginda, çocuk ve ailesinin uyum içinde olmasi tedavide önemli bir gündem haline geliyor.” diyor.

Daha önce tedavi görmüs birine taniklik eden ya da bir kayip yasayan çocugun hastalikla ilgili algisi ve psikolojik tepkileri daha farkli olabiliyor. Hastaligin yani sira kemoterapi ve radyoterapinin bedeninde yaptigi degisiklikleri anlamakta güçlük çeken çocuk; tedavi olmayi istememe, hastaneye gitmeyi reddetme, tedavi ekibine öfkelenme gibi tepkiler gösterebiliyor. Kanser tedavisi gören çocuklarin okul ve sosyal hayatlarinda farkli görüntülerinden dolayi yasadiklari problemleri sert bir disa vurumla gösterebilecegini vurgulayan Biçer sözlerine su sekilde devam ediyor:“Çocuk, tedavi sürecinde dis görünüsünde meydana gelen degisiklikler nedeniyle kendini diger çocuklardan farkli görüyor ve görüntüsünden utaniyor. Bu süreçte çocuk, hem hastane hem de sosyal çevresindeki aile, akraba, arkadas ve tanidiklar ile iletisim kurmakta zorlaniyor. Tedaviden kaynaklanan bulanti, halsizlik, agri, aci, güçsüzlük gibi fiziksel sikintilarla beraber sik aglama, hirçinlasma, agresif tutum, davranis problemleri ya da bozukluklarina da siklikla rastlaniyor. Ayni zamanda uzun süre kanser tedavisi gören çocuklarda, saglikli çocuklara kiyasla anksiyete ve depresyon daha sik görülüyor. Ayrica psikolojik iyilik halleri ve fiziksel olarak özgüvenleri de daha düsük olabiliyor. Bu tür durumlarda ailenin ve sosyal hayatta sürekli vakit geçirdigi kisilerin yaklasimi ve destekleri tedavi sürecinde çocugun psikolojisi için oldukça önem tasiyor.”

“Neden ben?” sorusu öfke ve depresyonu tetikliyor

Soyut temalarin anlasilir hale geldigi ergenlik döneminde ise kronik bir hastalik olarak kanserle yasamaya, tedavinin uzun vadeli yan etkilerine ve gelecege dair kaygilar ortaya çikiyor. Arkadas iliskileri ve bireyselligin önemli oldugu bu dönemde çocuk, tedavi sebebiyle aileye ve tedavi ekibine daha bagimli hale geliyor. Okul hayati gibi sosyal yasamin tüm alanlarinda yaptigi etkilere “neden ben?” sorusu da eklendiginde, kaygilara öfke ve depresyon eslik edebiliyor. Çogunlukla günlük hayatlarinin sekteye ugradigi hissini yasayan ergenler, bu durumla basa çikabilmek için internet ve sosyal medyaya odaklanmayi tercih ediyor.

Hastaligin psikolojik etkilerini, ebeveynler ve diger aile bireyleri de yasadigi için tedavi sürecinde çocugun ve ergenin yakinlariyla kurdugu iliskilerden ev yasantisi da etkilenebiliyor. Bu tür zamanlarda hem çocuk/ergen, hem de ailesi için tani ve tedavi sürecinde depresyon ve kaygi disinda acil psikiyatrik müdahale gerektiren durumlar da yasanabiliyor. Bu süreçte tedaviye uyum, tedavi sürecindeki yasam kalitesi ve tedavinin uzun vadeli psikolojik etkileri bakimindan uygun destek ve danismanlik almak oldukça önem tasiyor.