Çocuklarda empati nasil gelistirilir?

[eg24]

Empati kurmak nedir? Bir çocuga empati kurmasini ögretmek neden önemlidir? Empati kurmayi çocuklarimiza nasil ögretebiliriz. KadiköySifa Saglik Grubu'ndan Uzman Psikolojik Danisman ve Psikolog Yaprak Veziroglu, empati kurmak ile ilgili en önemli sorulari yanitladi.

Empati nedir?

Baskasinin benden farkli oldugunu bilmek

Baskasinin benden farkli düsünebilecegini ve hissedebilecegini anlamak

Mutluluk, saskinlik, öfke, hayal kirikligi, üzüntü gibi duygularin farkinda olmak

Birinin yasadigi olay sirasinda kendini onun yerine koyup ne hissederdi diye düsünebilmek, böylece diger kisinin ne hissedebilecegini anlamak

Karsisindaki kisiyi rahatlatabilmek için onun neye ihtiyaci oldugunu tahmin edip buna uygun davranista bulunabilmek

Nasil gelisir?

Empatinin temeli hayatin ilk yillarinda atilir. Annenin çocuguna gösterdigi sefkatli ve sevgi dolu ilgi, çocugun da çevresine sefkat ve ilgi göstermesini saglar. Bebegini düsünen, ihtiyaçlarini karsilayan anne onun sadece ruhen degil, zihinsel olarak da gelismesini saglar. “Sag beyin” olarak adlandirilan beyin bölgemiz, empatiden sorumludur. Bebegin yasaminin ilk yili, sag beynin gelisimi için kritik zamandir. Ilk yilda degerli oldugunu hisseden, annesinin onu hep sevecegine ve koruyacagina güvenen bebekler, bu sevgiyi ve degeri çevresindekilere de gösterir. Acima, vicdan, merhamet duygularinin temeli böylece atilir.

18-24 ay arasinda “ben” kavrami gelisir. Ancak “ben” diyebilen çocuklar “ben-sen” ayrimini yapabilir. Bu nedenle 2 yastan önce kendinden baskasini düsünüp anlayabilmesi çok zordur.

Siz nasil yardimci olabilirsiniz?

1. Çocugunuza empati gösterin. “Bu salincaga binmekten korkuyor musun? Eglenceli görünüyor olsa da oldukça hizlanabiliyor. Bu korkutucu olabilir. Istersen suradaki küçük kaydiraga gidelim”

2. Baskalarinin ne hissettigini ona söyleyin. “Ablan, onun oyuncagini elinden çektigin için kizdi. Lütfen simdi oyuncagini ona geri ver ve sana baska bir tane seçelim”

3. Empati nasil gösterilir, öncülük edin. “Gel arkadasinin yarasina ilaç sürelim”

4. Duygularla ilgili farkindaligini gelistirin. Ona farkli duygularin anlatan yüz ifadeleri gösterin, hikayeler okuyun.

5. Kendi iliskilerinizde çevrenizdekilere empati göstererek örnek olun.

6. Kendinin farkina varmasina yardimci olun. Örnegin aynada kendini tanisin.

7. “Ben” dilini kullanarak kendini sizden ayirt etmesine yardimci olabilirsiniz. “Bana vurmani istemiyorum. Vurdugun zaman canim aciyor”

8. Kizginlik, üzüntü gibi kötü duygulari yasamasina izin verin. Çünkü bu duygular da hayatin bir parçasidir ve onlarla bas etmeyi de çocugunuza ögretmeniz gerekir. Onu hep mutlu etmeye çalisirsaniz zor duygulari kontrol etmeyi ögrenemez. Kizgin bir arkadasinin ne hissettigini anlayamaz. Sevdigi bir çizgi filmi izlemesini istemiyorsaniz televizyonu kapattiginiz zaman ne hissettigini anladiginizi ona söyleyin. “Biliyorum ki filmi kapatmama kizdin. Seni anliyorum ama bunu izlemeni de istemiyorum. Sakinlesince seninle birlikte sevdigin lego oyununu oynayabiliriz.”

9. Gün içinde arkadaslariyla yasadigi paylasamama sorunlarini sonradan oyunlarda konu edin. Örnegin o gün arkadasinin elinden oyuncagi çekip onu aglattiysa, oyunda rol degistirerek onu aglayan çocugun yerine koyun. Oyunda olayi tekrar canlandirip ne hissettigini anlattirin. Dogru davranisi bulmasini saglayin.

10. “Özür dilerim” demesi için çocugunuzu zorlamayin. Önemli olan bu sözleri kullanmasi degil, yanlis yaptigini anlamasidir. “Görüyor musun, onun yerini kaptigin için Ece nasil da agliyor. Çok üzülmüs.” Böylece davranisinin sonuçlarini anlamasini saglarsiniz.

11. Empatinin gelismesi zamanla ve yavas yavas olur. Üstelik unutmayin ki bencillik çocuk olmanin bir parçasidir. 3 yasina kadar beklentinizi sinirli tutun. Yetiskin olup da bencilligi birakamamis nice kisi mutlaka tanirsiniz.