Çocuklar siddeti unutmaz

[eg24]

Ülkemizde birçok çocuga ebeveynleri ya da yakin akrabalari tarafindan fiziksel siddet uygulandigi tahmin ediliyor. Fiziksel siddetin neden oldugu duygusal travmanin, fiziksel yaralar kadar çabuk iyilesmedigi de biliniyor. Central Hospital’dan Uzm. Psikolog Aycan Bulut uyariyor: “ Çocuklardaki duygusal zararin etkisi genellikle ergenlikte ya da ebeveyn olduklarinda ortaya çikar.”

Siddetin Yol Açtigi Psikolojik Sorunlar Kalicidir

Aile içi siddet; aile üyelerinden birinin digerini duygusal, fiziksel ve cinsel istismara maruz birakmasi, sosyal olarak izole etmesi ve maddi açidan kontrol etmesi ya da yoksun birakmasi gibi davranislari içerir.

Siddete tanik olmak bile çocuklari etkiler

Ev içindeki siddete tanik olmak çocuklari ve çocuklarin geleceklerini ciddi bir biçimde etkiler. Saldirganlik ve siddet gibi davranislar disaridan ögrenilir. Çocuk siddete maruz kaldigi zaman ayni siddeti hatta fazlasini etrafindaki kisilere uygular. Çogu ebeveyn çocugun siddetten etkilenmeyecegini ya da çocugun yasadiklarini unutacagini düsünür. Ancak çocuklar unutmazlar. Aile içinde siddet gören çocuklarin, diger çocuklara nazaran daha yüksek düzeyde duygusal ve davranissal sorunlarinin oldugu bilinir. Siddet ve saldirganlik, ebeveyni model alarak ögrenilir. Siddet, çocuklarin korku ve kaygi yasamasina, asabi olmasina, uyku bozukluklarina, davranissal ve gelisimsel gerilemelere, fiziksel sikayetlere, düsük benlik saygisina, kendine ve baskalarina karsi güven eksikligine, uyum sorunlarina, ders basarisizliklarina, dikkat eksikligine, iletisim problemlerine, asosyal kisiligin gelismesine ve depresyona neden olur.

Saldirgan ve öfkeli kisiler fiziksel siddet uygulamaya ihtiyaç duyarlar. Öfkeli kisiler ayni zamanda yüksek sesle bagirarak karsisindaki kisiyi sindirmeye çalisirlar. Böyle kisilerin iletisim ile ilgili sorunlari vardir. Bu kisiler, bagirarak ve siddet uygulayarak kendilerini ifade ederler. Özellikle kendilerinden küçük ve güçsüz kisilere karsi siddet kullanarak karsisindakini sindirirler. Bu durum ebeveyn ile çocuk arasinda siklikla yasanir. Halbuki çocuklar bakima ve korunmaya ihtiyaç duyarlar.

Çocuk siddeti ebeveynlerinden ögrenir

Çocuk ne yaparsa yapsin, ders vermek ya da disiplin ögretmek için çocuga siddet uygulanmamalidir. Bu durumda çocugun ögrenecegi tek sey siddet uygulamaktir. Çocuklar, hayati ebeveynleriyle kurduklari iliskiden ögrenir. Siddet olan bir evde çocuk da ev disinda siddet uygulamaya baslar ve bu onun için dogaldir. Ebeveynler, çocuklari dogdugu andan itibaren onlara karsi sabirli ve ilgili davranmalidir. Bu durum, özellikle sikintili, stresli, yorgun ya da üzgün hissedilen zamanlarda ya da çocugun bakiminda anne babaya yardim edecek bir aile büyügü olmadiginda zorlasabilir. Her ebeveyn bazen zor günler geçirebilir ya da olan bitenin acisini çocuklardan çikardiklari zamanlar olabilir. Bu, onlarin iyi ebeveynler olmadiklarinin göstergesi degildir. Sorun odakli olmak yerine çözüm odakli olmak gerekir. Onlar, sadece zorlu kosullarda uygun sorun çözme becerilerini kullanamayabilirler. Yapilmasi gereken daha sakin olan ebeveyni aktif hale getirmek ve asiri tepki vermeden uygun sorun çözme becerilerini gelistirmektir.

Ebeveynler çocuklarina nasil davranmali?

Çocugunuza zaman ayirin. Çocugunuza sarilin, kucaklayin, öpün, dokunun, ona olumlu geri bildirimlerde bulunun, sevdiginizi söyleyin. Çocugunuzdan kaçmayin, uzak durmayin. Söylediklerine ve düsüncelerine saygi gösterin. Ceza vermeyin. Olmasini istediginiz kisi gibi çocugunuza davranin. Fiziksel siddet uygulamayin. Asagilayici sekilde konusmayin. Çocugunuza saygi gösterin. Hata yaptiginda bile onun yaninda olacaginizi hissettirin. Eger kontrolünüzü kaybedip istemediginiz bir seyi öfkeyle çocugunuza söylerseniz asla özür dilemekten utanmayin. Bu sekilde çocugunuz yetiskinlerin de hata yapabilecegini ve bunu açiklayabileceklerini görür. Olumlu davranislari pekistirici sekilde davranin. Çocugunuzu takdir edin. Çocuklar için ilginin iyisi kötüsü yoktur. Ilgi ilgidir. Bu nedenle siz olumlu davranisi destekledikçe bu davranislar çogalacaktir.

Çocuklarda siddete bagli depresyon olabilir

Ailenin, çocugun depresyona girmesinde büyük etkisi vardir. Aile içi çatismalarin, özellikle de okuldaki basarisizligin çocuklardaki depresyon riskini artiriyor. Aile içi çatismalar, çocuk ve ergenlerde depresyon riskini arttiran etkenlerin basinda geliyor. Çözüm zorlastikça depresyon artiyor. Anne ya da babasi depresyonda olan çocuklar, digerlerine göre daha fazla risk altinda. Okul basarisizligi da, depresyonu etkiliyor. Genellikle okulda basari yakalayamayan çocuk çöküntü yasayarak depresyona giriyor. Günümüzde kendine güveni az olan, kendini begenmeyip basarisiz bulan çocuklarin da depresyona yakalanma oranlari yüksek. Psikiyatride benlik saygisinin düsüklügü olarak tanimlanan bu durum, çocugun depresyona yatkinligini arttiriyor. Çocugun yasamini olumsuz etkileyen her türlü olay birer risk etmenidir: siddet, bosanma, ölüm, hastalik, agir ekonomik sikintilar gibi.

Çocuklar bebeklikten itibaren her yasta depresyona girebilir. Bebeklerde depresyonun belirtilerini farklidir. Siddetin tetikledigi depresyon okul öncesi dönemde ilgisizlik, uykusuzluk ve kilo kaybi olarak kendini gösterir. Bebeklik depresyonu ise farklidir. Özellikle anneden ayri kalarak cezalandirilan çocukta huzursuzluk, aglamayi takiben beslenme bozuklugu, mide bagirsak sisteminde sorunlar ve son olarak içe kapanmaya varan bir sorun seklinde depresyon belirtileri ortaya çikiyor. Bu durumda bebek çevre ile iliskiyi tamamen keser. Durusu, bakisi dikkat çekicidir. Anne bebege ilgi göstermezse bebeklik depresyonu kalici olur.

Çocuklarda depresyon farklidir

Eriskin depresyonuyla çocuklarda görülen depresyon farklidir. Eriskinlerdeki depresif duygu durumu, içe kapanma, konusmama gibi belirtiler görülürken, çocuklarda ise kolay kizma, bagirma seklinde kendini gösterir. Eriskinlerde görülen asiri istah açilmasi çocuklarda da olabilir. Ancak eriskinlerde izlenen bulgulardan asiri kilo kaybi yerine çocuklukta, gelisim dönemine göre beklenen kilo artisinin olmayisi tani için yeterlidir, çocuklarda kilo kaybetmesi kosulu aranmaz. Küçük çocuklarda üzgün yüz ifadesi, halüsinasyonlar, içine kapanma ve somatik belirtiler yani bedensel yakinmalar daha sik görülür. Depresyonda yasla degismeyen en önemli bulgular konsantrasyon bulgulari, uykusuzluk ve intihar düsünceleridir. Her ne kadar intihar riski yasla birlikte artsa da çok küçük çocuklarda bile olabilen bir risktir.

Kontrolünüzü kaybedeceginizi anladiginizda ortamdan uzaklasin

Çocugunuza karsi kontrolünüzü kaybedeceginizi hissettiginiz zamanlarda derin bir nefes alin ve içinizden 10'a kadar sayin. Nefesinize odaklanin. Kendinize sizi sakinlestiren seyler söyleyin. Imkaniniz varsa ortamdan uzaklasin ve sakinlesene kadar bekleyin. Çocugunuza mutlaka açiklama yapin. Neye kizdiginizi, ne hissettiginizi, ne düsündügünüzü söyleyin. Sorundan kaçmayin birlikte çözüm bulun. Tüm bunlari yaparken, bir yandan onu ve kendinizi incitmekten kaçinirsiniz, diger yandan da ona öfkenin nasil kontrol edilebilecegini ögretmis olursunuz. Son olarak çocugunuza ve çevrenize karsi öfkenizi azaltamiyorsaniz ve siddet kullanmaya devam ediyorsaniz bir uzmandan yardim alabilirsiniz.