Kalitsal meme kanseri önlenebilir mi?

[eg24]

Günümüzde genetik alaninda yasanan gelismeler, meme kanserine yatkinligi belirleyen genlerdeki degisimlerin tespit edilmesine ve risk altindaki bireylerde kanser ortaya çikmadan önlem alinmasina olanak sagliyor. KadiköySifa Atasehir Hastanesi Meme Cerrahisi Uzmani Op. Dr. Münire Kayahan kalitsal meme kanseri teshis ve tedavisi ile ilgili en önemli sorulari yanitladi!

Kalitsal meme kanseri sik midir?

Zannedildigi kadar sik degildir. Kalitsal meme kanserleri tüm meme kanserlerinin yaklasik %10’unu olusturur. Geri kalan grupta ise kanser gelisiminde çevresel ve kisiye özel faktörler rol oynar.

Kalitsal meme kanserlerinin özellikleri daha mi farklidir?

Meme kanseri sikligi yasla artar ancak kalitsal kanserler genellikle erken yasta ortaya çikar. Kanserin genç yasta görülmesi, iki memede birden olmasi, her iki yumurtalikta ortaya çikmasi, diger kanser tipleri ile birlikte olmasi gibi durumlarda kalitsal kanserler düsünülmelidir.

Kalitsal meme kanseri gelisimi için kimler risk altindadir?

Yakin akrabalarda meme ya da yumurtalik kanseri tespit edilmesi, yakalanma yasinin 35 yas altinda olmasi, ailede erkek akrabada meme kanseri bulunmasi gibi durumlarda meme kanseri görülme riski artar.

Kalitsal meme kanseri gelisme riskini belirlemede kullanilan genetik testi herkes yaptirmali midir?

Hayir. Belirli risk faktörleri varliginda, test sonucuna göre doktor tarafindan önerilecek koruyucu girisimleri kabul eden kisilerde uygulanmasi önerilir. Test sonuçlarinin kisinin psikolojisi üzerine olan etkileri hafife alinmamalidir.

Risk belirlemede en sik kullanilan genetik testler hangileridir?

BRCA1 ve BRCA2 genlerindeki mutasyonlarin meme ve yumurtalik kanseri gelisimi ile ilintili oldugu bilinmektedir. Kan örnegi alinarak bu genler degerlendirilir. BRCA1 geninde mutasyon saptanmasi halinde bir kadinin meme kanserine yakalanma riski %85, yumurtalik kanserine yakalanma riski ise %45-50 civarindadir. BRCA2 geninde saptanan mutasyonlarda ise meme kanserine yakalanma riski %40-45, yumurtalik kanserine yakalanma riski ise %15 olarak bildirilir. Ancak bu rakamlar hayat boyu riski belirler, kimse kanserin kaç yasinda ortaya çikacagini öngöremez.

Meme kanseri gelisimine neden olan baska genlere ait mutasyonlar var midir?

BRCA1 ve BRCA2 disinda TP53, PTEN gibi baska genlerde olusan mutasyonlar da meme kanseri gelisimine neden olabilir, ancak daha az siklikta. Çok sayida geni analiz eden testler de vardir.

Genetik testlerde risk olmadigi görülürse meme kanserine kesin yakalanmayacagimiz söylenebilir mi?

Genetik testlerin negatif çikmasi halinde sadece kalitsal meme kanserine yakalanma olasiligi büyük ölçüde ortadan kalkar. Kisi bu durumda genetik disi nedenlerle edinilen meme kanseri için toplumdaki bireylerle ayni riske sahiptir.

Genetik test kimlere önerilir?

Ailede bir kiside BRCA1/BRCA2 gen mutasyonunun tespit edilmesi halinde diger aile fertlerine test yaptirmasi önerilebilir. Bunun disinda kabaca söylemek gerekirse, erkek aile ferdinde meme kanseri olmasi, 45 yas altinda meme kanseri tanisi alan bir kisinin yakin akrabalarinda meme, yumurtalik ya da karin zari kanseri hikayesinin olmasi, meme kanserinin yumurtalik, karin zari kanserleri ile birlikte görülmesi ve birbirinden bagimsiz iki meme kanserinin ayni kiside tespit edilmesi gibi durumlarda belirli kriterler gözetilerek hekim tarafindan genetik test önerilebilir.

Genetik meme kanseri gelisme riski belirlenen kisilerde nasil bir yol izlenir?

Genetik testlerle risk belirlenmesi halinde cerrahi girisim önerilir. Bu amaçla her iki memenin çikartilmasi (mastektomi) ve hastanin kendi dokulari ya da protez kullanilarak yeni meme yapilmasi (rekonstrüksiyon) islemleri uygulanir. Protez kullanilacaksa mastektomi islemi, meme cildi ve meme basi korunarak yapilabilir. Ancak bu durumda birakilan dokularda gelisebilecek kanser nedeniyle risk sifirlanamaz. Yumurtalik kanseri gelisimine karsi her iki yumurtaligin laparoskopik yani kapali ameliyatla çikartildigi ooforektomi islemi uygulanir.

Risk varliginda uygulanacak önlemler test öncesi konusulmalidir. Ameliyat istemeyen kisilerde test karari alinirken, test sonuçlarinin hastada yaratabilecegi psikolojik sonuçlar iyi degerlendirilmelidir. Test yapilmamis fakat ailevi kanserler nedeniyle yüksek risk altinda oldugu tespit edilen kisilerde yakin takip önerilir.

Test yerine yakin takibi tercih eden yüksek risk altindaki kisilerde nasil bir yol izlenir?

Meme kanseri taramalarina normalde 40 yasinda baslanirken, genetik meme kanseri için yüksek risk altinda oldugu belirlenen kisilerde uygun yöntem belirlenerek taramaya daha erken yasta baslanir. Yakin akrabalarinda meme, yumurtalik, erkek meme kanseri gibi kanserler varsa kadinlarin, yas gözetmeksizin, bir meme cerrahina basvurarak risk analizi yaptirmasi ve takipte nasil bir yol izleneceginin belirlenmesi uygundur.