Kanser sonrasi sosyal yasama dönüs

[eg24]

Kanser duygusal ve sosyal yasami etkiliyor

Kanseri yenmis kisilerde fiziksel etkilerle birlikte psikolojik ve sosyal yasamda da etkiler görülüyor. Uzmanlar tarafindan normal olarak kabul edilen bu durum, kisinin yasam kalitesini etkiliyor ve travmatik etkiler söz konusu oldugunda tedaviden yillar sonra dahi ortaya çikabiliyor. Kanser, tedavi sonrasi kisiye zorluklarla daha rahat bas etmesini, hayattan doyum almasini saglamasi bakimindan çogunlukla olumlu katkilar saglasa da, bu uyum sürecinde psikososyal destek almak iyi bir bas etme yöntemi olabiliyor.

Neolife Tip Merkezi’nden Uzman Psikolog Elçin Biçer “Kanser deneyimi, çogu zaman tedavi sonrasinda kisinin hayata bakis açisinda ve yasam biçiminde degisimlere neden oluyor. Hastaligin tekrarindan korunmak ve saglikli bir yasam sürmek amaciyla eski aliskanliklar, beslenme biçimi ve aktiviteler gibi günlük yasantida yeni düzenlemeler gerektiriyor. Bu degisimlerin yani sira, tedavi sebebiyle kisinin bedeninde meydana gelen kalici ya da kisa süreli degisimler de hem kisinin kendini algilayisina hem de iliskilerine farkli miktarlarda yansiyabiliyor. Hastalik sonrasi normal yasama dönüs ya da diger bir ifadeyle yeni yasama uyum sürecinde ruhsal olarak adapte olmak için de zaman gerekiyor. Tedavi boyunca bazen disariya dogrudan yansimayan büyük ölçekli zorlayici duygularla bas etmek, kronik bir hastalik olarak kanserle yasama fikri, nüks endisesi, kayip duygulari gibi durumlar yasanabiliyor.” diyor.

Kanser tedavisi sonrasinda kisinin yeni yasaminda bas etmesi gereken bir takim sorunlar gözlemlenebiliyor.

Nüks etme korkusu

Tedavi sonrasinda önce 3 aylik araliklarla yapilan kontrol günleri yaklastikça hastaligin tekrarlamasina dair endiseler artabiliyor. Kontrol günlerine yaklasik bir hafta kala, kiside endise ve sinirlilik hali, dalginlik, uyku bozukluklarina rastlanabiliyor. 5 yil süresince yapilan periyodik kontrollerde olumlu sonuçlar alindikça giderek bu kaygi azalabiliyor. Bunun yani sira, kisinin tani aldigi günleri çagristiran durumlarda kaygi tetiklenebiliyor. Özellikle, tedavi bittikten sonraki ilk aylarda, kisi bedenini sik sik dinleyip herhangi bir küçük degisiklikte büyük kaygilara kapilabiliyor. Günlük yasami aksatacak düzeyde ve sürekli olarak yasanan nüks endisesi durumlarinda psikolojik destek almak fayda sagliyor.

Yas

Kanser ve tedavisi, kisinin bedeninde birtakim kayiplara yol açabiliyor. Bu kayiplar bir islevi veya bir organi kismen veya tamamen kaybetmek seklinde olabildigi gibi dogurganlikta, kisa süreli ya da kalici olarak cinsel yasantida da meydana gelebiliyor. Yas, kaybin dogal bir sonucu olarak görülüyor. Uzmanlar, alti ayi asan yas tutma durumlarinda psikoterapiden ya da çesitli destek gruplarindan destek alinmasini öneriyor.

Depresyon

Kanser tedavisi gören kisilerin büyük çogunlugu bu süreçte depresif bir dönem yasiyor. Ancak bu kisilerin yaklasik yüzde 25’i depresyon tanisini karsiliyor. Tedavi sürecinde ya da sonrasinda hastalik ya da yan etkiler sebebiyle ortaya çikan asiri halsizlik, kilo kaybi, islevlerde azalma ve uyku problemleri gibi sikintilar siklikla depresyon ile karisabiliyor. Hastalikla yasama konusunda kalici bas etme yöntemleri gelistirebilmek, gereksiz ilaç kullanimindan kaçinmak ve dogru tani için öncelikle bir psikiyatri uzmandan yardim alinmasi kaçinilmaz oluyor.

Vücut sekli ve kendine güven

Tedavi amaçli yapilan müdahaleler ve yan etkiler sebebiyle kisinin bedeninde degisimler meydana gelebiliyor. Kemoterapi sürecinde yasanan geçici saç kaybi da dahil olmak üzere, bedendeki degisimler kisinin bedenini algisinda, kendini algisinda, kadinlar için kadinlik imajinda bozulmalara sebep oluyor. Hatta bu bozulmalar sosyal yasama da yansiyabiliyor. Sosyal ortamlara girmekten kaçinmaya, partneriyle iliskisine dair kaygilar da eslik edebiliyor. Tedaviyle birlikte psikososyal destek almak, tüm bu yansimalarla daha kolay bas edilmesine yardimci oluyor.

Maneviyat

Kanseri atlatan birçok kiside, kanser sonrasi hayat daha farkli bir anlam kazaniyor. Bu kisiler dini bagliliklari ile manevi yasamlarini yeniden gözden geçiriyorlar. Arastirmalar, maneviyata yönelme ile gelen sosyal dayanisma ve adaptasyonun depresyonu azalttigini ve kisinin daha iyi bir psikolojiye ve hatta fiziksel duruma sahip oldugunu gösteriyor.


Sosyal yasam ve iliskiler

Tani aldiktan sonra, aile ve çevrenin verecegi tepkiler ve bu tepkilerle bas etmek siklikla gündeme geliyor. Bazi kisiler, bu tepkilerden kaçinmak için hastaligini saklamayi seçerken; hastaligini çevresiyle paylasan kisilerin bazilari da bu tepkileri yönetmek konusunda zorluklar yasayabiliyor. Telefon ve ziyaretçi trafigini yönetmek, tekrar tekrar ayni sorulara cevap vermek, hatta bazen arkadaslarini teselli etmek durumda kalabiliyorlar. Hastanin sosyal çevresi, hastaya nasil davranacagi konusunda dogal olarak kararsiz kalabiliyor. Çünkü her kisinin bu süreçte ihtiyaci, savunma ve bas etme yöntemleri farkli oluyor. Sikintili diyaloglara mizah katmak, sikinti içerikli diyaloglara hiç girmeyerek hiçbir sey olmamis gibi davranmak ya da sürekli hastaliktan bahsetmek gibi çesitli tutumlar bazi hastalara iyi gelirken bazilarina iyi gelmeyebiliyor. Bu yüzden, hastanin ihtiyacini anlamak için iyi bir gözlemci ve dinleyici olmak gerekiyor. Öte yandan, kanser deneyimi yasayan kisiler günlük yasamda farkina varmadigimiz yasama dair pek çok temayi zihinlerinde isleyebiliyor ve benzer deneyimi yasamis kisilerle iliski kurmayi tercih edebiliyor. Bu açidan destek ve paylasim gruplari bu ihtiyaci karsilayabiliyor.

Es iliskilerinde ise, kanser, iliskinin daha duygusal ve manevi temalarini öne çikarirken, cinsel ve romantik temalari tedavi sürecinde geride birakabiliyor. Tedavi sonrasinda, paylasilan güzel anlamli katkilarla beraber bu arka planda kalmis alanlar yaklasik bir yillik bir süre içinde tekrar normale dönebiliyor.