Kisilik tiplerine gÖre beslenme
 

Diyetisyen ve Yasam Koçu Gizem SEBER

Bu güne kadar yapilan birçok bilimsel arastirmanin sonucuna göre; kisilerin genel karakteristik özelliklerine göre çesitli kisilik tipleri olusturulmustur. Aslinda kisinin beslenmesi, diyete uyumu ve zayiflama konusundaki fikirleri de bu kisilik özelliklerine göre farklilik göstermektedir. Peki kisilik tiplerine göre saglikli beslenme aliskanliklari gelistirme ve diyete uyum nasil farklilik gösterebilir?

En çok yapilan kisilik siniflandirmasi A ve B tipi kisiliktir.

A tipi kisilik; genelde hirsli, sabirsiz özellikler sergilemek ile birlikte basariyi sayi ile ölçümleme özelligine sahiptirler. Rekabetçi ve kendilerini sürekli baski altinda hisseden kisilerdir. Bu tip kisilik özellikleri sergileyen kisilerin zayiflama ve diyet yolculugunda karsilasabilecekleri engeller ise sunlardir:

- Hirsli ve sabirsiz olduklarindan ötürü hizli kilo verme telasi yasayabilir, buna bagli olarak olumsuz saglik sonucu dogurabilecek yanlis diyetler uygulayabilirler. Dünya Saglik Örgütü’nün saglikli kilo kaybini haftalik 0.5-1 kg arasinda tanimladigi unutulmamalidir.

- Rekabeti sevdiklerinden ötürü, arkadas grubu veya aile fertleri ile diyet yapmalari uygun olmayabilir. Basarisiz olduklari haftalarda rekabetçi özelliklerinden ötürü motivasyonlarini yitirebilirler.

- Basariyi sayiyla ölçtüklerinden ötürü, kilo vermeleri yavasladiginda sikilabilir ve pes edebilirler. Bu nedenle gerçekçi ve ulasilabilir kilo kayip hedefleri belirlemeleri gerekir.

B tipi kisilik; sakin, sabirli ve rekabetçi yapida olmayan özelliklere sahiptir. Telasli degillerdir ve kendilerini baski altinda hissetmezler. Bu kisilik özellikleri sebebi ile; kilo vermelerinin yavasladigi dönemlerde çözüm üretmeye yönelik hareket edebilir, zayiflamanin bir süreç oldugunu kabul ederek, A tipi kisilik özelliklerine sahip kisilere göre uzun zamanda daha büyük basarilar elde edebilirler.

Littauer ve Littauer’in 1998’de yaptiklari siniflandirmaya göre, 4 çesit kisilik tipi vardir.


Popüler optimistler; genelde göz önünde bulunan, bulunduklari ortamda dikkat çeken, genelde yüksek sesle konusan ve beden dilini iyi kullanan kisilerdir. Sohbeti çok severler. Bu tip kisilik özelliklerine sahip kisilerin, zayiflama yolculugunda veya diyet yaparken en çok zorlanacaklari alan, sosyal çevreleri ile yemege çiktiklari zamanlar olabilir. Genelde disarida olmayi sevdiklerinden, diyetlerini dis çevrede yenen yemeklere adapte etmekte güçlük çekebilirler. Bu nedenle popüler optimistler diyet yaparken, mutlaka sosyal yasamlarini bu sürece adapte etmeye çalismalidir. Gidecekleri restoranin menüsünü önceden inceleme, alkollü içecek tüketilecek organizasyonlarin bir süre için sayisini azaltma veya kaçamak yapilan günlere göre düzenli egzersiz yapmaya baslamak gibi çözümler üretmeleri uygun olacaktir.

Mükemmelliyetçi melankolikler; tertipli, düzenli, her seyin mükemmel olmasini isteyen, zarif ve kusursuz olmaya çalisan kisilerdir. Diyet sürecinde ya hep ya hiç gibi bir yaklasim izleyebileceklerinden ötürü diyet uygularken yapabilecekleri en ufak bir hata veya diyetten sapma durumu, uyguladiklari programin tamamini birakmalarina sebep olarak zayiflama sürecini sekteye ugratabilir. Mükemmelliyetçi melankolikler; diyet sürecinin içinde olusabilecek kaçamaklara veya bozulmalara karsi motivasyonlarini yüksek tutmali, ve kaçamaklar ile moral bozmak yerine kaldiklari yerden diyet süreçlerine devam etmeyi ögrenmelidirler.

Baska bir siniflandirma da; içe dönüklük ve disa dönüklük olarak tanimlanir.

Içe dönük kisilerin kilo verme sürecinde iç motivasyonlarini sürekli yüksek tutmalari gerekir. Amaç, basamaklara ayrilmalidir ve her basamak çikildiginda kisi kendisine ödül vermelidir.

Disa dönük kisilerde ise dis motivasyon daha çok önem tasir. Bu kisiler, kilo vermeye basladiktan sonra en çok motivasyonlarini yitirdikleri zaman, çevresindeki kisilerin “çok güzel olmussun” “bu kadar yeter, daha kilo verme” gibi tepkileridir. Bu tepkiler, disa dönük kiside her seyin yoluna girdigi düsüncesini olusturur ve bu da nihai amaca ulasilmasini engelleyebilir. Bu nedenle disa dönük kisilerin, gerekirse yakin çevrelerini olumlu veya olumsuz yorumlarda bulunmamalari konusunda uyarmalari gerekebilir.