Yutma gÜÇlÜgÜ istahsizlikla karistiriliyor
 

Çocuklar pek çok yemegi reddediyor ya da yemek seçiyor olabilir. Çocugun yemek yememesinin nedeni sirf tadini begenmemesi olabilecegi gibi altinda çok ciddi problemler de yatiyor olabilir. Çogu zaman fark edilmeyen yutma bozukluklarinin akciger enfeksiyonuna kadar gidebilen çok ciddi sorunlara neden olabilecegini söyleyen Liv HOSPITAL Dil-Konusma Patologu ve Yutma Bozukluklari Uzmani Gayem Köprücü, “Yemek seçtigini sandiginiz çocuk aslinda gerçekten yemegi yiyemiyor yani yutma bozuklugu yasiyor olabilir. Derdini de anlatamaz, bu yüzden aileler çok dikkatli olmali” diyor.

Yutma bozuklugu olan çocuklarin belirtileri nelerdir?

Bebek çok sik kusuyor ve yediklerinin çok azini midesine gönderiyorsa o zaman birtakim seylerden süphelenilir. Çok küçük çocuklarin yemek yerken vücudu kasilir. Yutamadigi için degisik kivamdaki yiyecekleri reddeder. Örnegin çocuk, içinde pirinç olan çorbalar gibi iki farkli kivamin bir arada oldugu yiyeceklerle zorluk yasiyor olabilir, çigneme ve yutma süresi uzadigi için beslenme zamani uzayabilir, lokmalar agiz kenarindan dökülebilir, beslenirken öksürük ve ögürme olusabilir, dogru nefes alip vermekte zorlanabilir. Besleme sonrasinda çocugun çikardigi sesler islak ve hisirtili degil, temiz ve net olmalidir. Besleme sirasinda daha dik pozisyonda olan çocuk, beslemenin hemen ardindan yatay pozisyona getirilirse agizda birikenler nefes borusuna akabilir ve çocuk bunu hissedip öksürerek temizleyemeyen bir durumda ise akciger tehdit altina girer. Yani bizler öksürügün kuvvetli ve yerinde olmasini olumlu degerlendiririz ancak fazla sayida öksürük de sorunlara isaret edebilir. Bütün bunlarin sonucu olarak çocuk kilo alamaz, büyümesi yavaslar.

Tani nasil konuluyor?

Bir dil ve konusma patologu, çocugun beslenme ve yutmasini degerlendirmek üzere gerekli testleri yapar, mümkün olan tedaviyi planlayip uygular. Öncelikle çocugun medikal hikayesi, gelisimi ve semptomlari incelenir. Yutma isleminde kullanilan kaslarin kuvveti ve eklemlerin hareket kabiliyeti, çocugun yeme-içme sirasindaki durusu ve davranisi gözlenir. Yutmayi degerlendirebilmek için bazi özel testler uygulamak gerekebilir. Bu degerlendirmeyi Fiberoptik Endoskopik Yutma Testi seklinde poliklinikte yapmak, ihtiyaç halinde ise Modifiye Barumlu Yutma Testi – Videofloroskopi adi verilen radyolojik bir inceleme yöntemi ile yapmak mümkün. Biz kisinin saglikli yutup yutamadigini objektif test yöntemleriyle kesin olarak söyleyebiliyoruz, bunu “Hastayi yedirelim, bakalim yutabilecek mi?” yöntemiyle yapmiyoruz!”

Yutma testi nasil yapiliyor?

Fiber optik endoskopik yutma testinde, fleksible endoskoplarla normal anatomiyi izlemek, lokmanin nefes borusu ve yemek borusunun ortak oldugu bölgeyi atlayarak yemek borusuna saglikli sekilde geçip geçemedigi izlenebiliyor. Bu yöntemde hasta radyasyona maruz kalmiyor, islem son derece pratik sekilde poliklinikte uygulanabiliyor. Yutmanin bozuk olup olmadigini degerlendirmenin radyolojik bir yöntemi var: Modifiye Barumlu Yutma Testi – Videofloroskopi. Yutma dinamik bir islemdir, bazi vakalarda fleksible endoskoplarla yapilan muayenenin bir basamak ilerisine geçip yutmanin tüm asamalarini izlemek gereklidir. Videofloroskopide de hastaya agizdan radyolojik isik altinda görülebilen bir madde (örnegin baryum) karistirilmis yiyecek verilip yutmasi isteniyor ve tüm asamalar video seklinde izlenebiliyor. Bu yöntemle hastanin saglikli yutup yutamadiginin ötesinde neden yutamadigini, hangi fazda nasil bir zayiflik oldugunu tespit etmek mümkün oluyor. Tedavi de bunlar isiginda planlaniyor.

Yutma bozuklugunun tedavisi nasil yapiliyor?

Dil ve konusma patologu çocuga ve duruma özel olacak sekilde belli çalismalar planlar. Bunlar anne-baba araciligi ile yaptirilmasi gereken pozisyonlamalar ve egzersizleri içerir. Bu egzersizler beslenme ve yutma isleminde kullanilan kas kuvvetini, duyusunu ve koordinasyonunu gelistirir. Ayrica beslenme ve yutmayi gelistirecek yönde özel yiyecekler, araçlar ve teknikler ögretir.

Yutmayi gelistirecek özel yiyecekler nelerdir?

Yiyecek kivaminin seçimi yutmanin durumuna, problemin hangi fazda ve ne sekilde açiga çiktigina bagli olarak yapilacaktir. Ancak, kaygan yiyecekler, tamami ayni kivamda olan yani taneler içermeyen yiyecekler, hisleri uyandiracagi için soguk ve eksi tatlar tercih edilebilir. Örnegin en basit gözüken su bazen en korkulacak kivamdir, çünkü çok hizli hareket eder, kontrolü zordur ve tüm açikliklardan kolayca içeriye sizar. Ancak buna karsin kimyasal içerigi karisik olmadigi için bir enfeksiyona sebep olsa dahi bununla daha kolay basa çikilmasi beklenebilir.

Yutma bozuklugu yasayan çocugu olan aileler neler yapmali?

Çocugunuzda yutma bozuklugu oldugundan süphe ediyorsaniz ya da bu yönde bir tani konmussa yutmanin gelisimini degerlendirmesi ve egzersizleri planlamasi için bir dil ve konusma patologu ile görüsmelisiniz.

Bebek ve çocuklarda yutma bozuklugunun nedenleri

• Sinir sistemi problemleri (serebral palsy, menenjit, ensefalopati)

• Gastrointestinal problemler

• Prematüre/erken dogum

• Düsük dogum kilosu

• Kalp hastaligi

• Damak/dudak yarigi

• Solunum yolunu etkileyen durumlar

Yutma bozuklugu olan çocuklarda neler görülebilir?

• Sivi kaybi yasanabilir.

• Yeterli besin alinamayabilir.

• Lokma nefes yoluna kaçabilir. Bu durum nefessiz kalmaya ya da akciger enfeksiyonu gelisimine sebep olabilir.

• Solunum yolu enfeksiyonlarina bagli olarak kronik akciger hastaliklari gelisebilir

• Çocuk sosyallikten uzaklasabilir.