Uyku apnesi hastaliga davetiye Çikariyor

[eg24]

Canlilarin vazgeçilmez ihtiyaci olan uyku, beyin hücrelerinin vücut sisteminin düzenli çalismasini saglayabilmesi için gerekli olan yasamsal bir fazdir. Iyi bir uykunun baslica ölçüsü kisinin sabah dinç uyanmasi ve kendisini gün içinde zinde hissetmesidir. Uyku bozukluklarinin toplumda çok fazla görüldügünü belirten Liv HOSPITAL Gögüs Hastaliklari Bölümü’nden Prof. Dr. Ferah Ece uyku bozukluklarinin solunum düzensizliklerine yol açtigini, bu düzensizliklerin de kisinin gece boyunca bazen kismi bazen de tamamen uyanmasina sebep oldugunu söylüyor. Ece, “Bu yari ya da tam uyaniklik durumlari hastanin derin ve kesintisiz uyku uyumasini engeller ve uykunun kalitesini bozar. Uyku apnesi sendromunda ise uyku sirasinda solunum belli süre durur. Tedavi edilmezse yüksek tansiyon, kalp krizi, inme, depresyona neden olur” diyor.

Uyku-apne sendromu nedir?

Horlamanin solunum durmalari ile birlikte oldugu klinik tabloya obstrüktif uyku-apne sendromu denir. Uyku sirasinda üst solunum yolunu açik tutan ve kapatan kaslarda gevseme olur. Bu gevseme hava yollarinda uyku sirasinda hafif bir daralmaya sebep olur ve hafif bir horlama meydana gelir ki genellikle bunun bir önemi yoktur. Uyku apne sendromlu hastalarda uykuya bagli bu kas gevsemesi çok fazla olur ve nefes almak güçlesir. Beyin nefes almaktaki bu güçlügü fark eder ve solunum çabasini artirir. Artan solunum çabasi beyni hafifçe uyandirir ve hava yolu açilir. Uyandiktan sonra hava yolu tamamen açilir. Solunum çabasi normale döner ve yeniden uykuya dalinir, havayolu yine daralir, solunum çabasi yeniden artar, yeniden uykudan uyanma olur ve bu olaylar gece boyunca tekrarlar. Buna genellikle kan oksijen düzeyindeki düsmeler eslik eder. Hava yolu çesitli seviyelerde tikanir. Tikayan faktörler üst solunum yolunu çevreleyen dokulardaki siskinlikler, büyük bademcikler, büyük dil ve uykuda gevseyen üst solunum yolu kaslaridir. Diger bir tikanma noktasi burun olabilir. Çenenin küçük olmasi ve üst solunum yolunun yapisi da tikanma yapabilir. Ayrica bazi hastalarda tikanma olmaksizin solunum tembelligine bagli santral apne de görülür. Obstruktif Uyku Apne Sendromu’nda uyku sirasinda solunum belli süre durur. Obstruktif Uyku Apne Sendromu tedavi edilmezse yüksek tansiyon, kalp krizi, inme, depresyona neden olur.

Uyku apne sendromunun belirtileri

Çok gürültülü horlama

Uykudan bogulma hissi ile uyanma

Yorgunluk

Uygunsuz yerlerde uykuya dalma (Iste, sinema-tiyatroda ya da araba kullanirken)

Konsantrasyonda güçlük

Unutkanlik

Sabah görülen bas agrisi ve bulanti

Sinirlilik

Depresyon

Cinsel istekte azalma

Erkeklerde impotans (iktidarsizlik), kadinlarda adet düzensizlikleri

Gece boyunca sik idrara çikma ya da yatagi islatma gibi sikayetler ile kendini belli edebilir.

Siz uyurken tani konuluyor

Polisomnografi denen tüm gece boyunca devam eden uyku testi ile tani konur. Bu test süresince hasta evinde uyudugu gibi tüm gece uyku laboratuvarinda uyur. Inceleme sabah sonlandirilir ve hasta evine ya da isine gidebilir. Beynimizin farkli bölümleri uykuyu kontrol eder ve uykuya dalis, yüzeysel uyku, derin uyku ve rüya uykusu (REM uykusu) gibi degisik uyku evrelerinin olusmasini saglar. Beyin ve vücudun degisik aktivitelerini ölçerek kisilerin hangi uyku evresinde uyumakta oldugunu saptamak mümkündür. Uyku testi süresince vücutta uykuda devam eden aktiviteler (beyin dalgalari, kas hareketleri, göz hareketleri, agiz ve burundan solunum, horlama, kalp hizi ve bacak hareketleri) elektrot denilen, cilde yapistirilan küçük metal diskler ile kaydedilir. Gögüs duvarina ve karnin etrafina takilan kemerler solunum çabasi hakkinda bilgi verir. Kandaki oksijen düzeyi parmaga takilan bir alici ile sürekli ölçülür, bir video kamera araciligi ile de uyku süresince görüntü kaydedilir. Uyku testinden sonra gögüs hastaliklari doktoru kayitlari inceleyerek ve yorumlayarak herhangi bir hastaligin var olup olmadigini raporlar.

Önerilere uyun, rahat uyuyun

• Kilo verin: Kilo verince uyku sirasindaki solunum düzelecek ve uyku daha dinlendirici olacak, gündüz uykululuk hali azalacaktir.

• Alkol ve uyku ilaçlarindan kaçinin: Yatmadan en az dört saat önce alkol alimi kesilmelidir. Alkol solunumu baskilar ve uykuda solunum durmalarinin sikligini ve agirligini artirir. Alkol ve uyku ilaçlari, kas gevsetici, anksiyete önleyici, agri kesici gibi ilaçlar, üst solunum yolu kaslarinda gevsemeye yol açip hava yolu tikanmasina neden olabilirler.

• Sigarayi birakin: Sigaranin neden oldugu tahrisin, horlama ve apne agirligini arttirdigi düsünülür. Sigaranin birakilmasi uykuda solunumun düzelmesinde çok yardimcidir.

• Sirt üstü yatmayin: Sirt üstü yatma boyun ve bogazdaki yumusak dokularin arkaya dogru kaymasina ve bunun sonucu olarak hava yolunun daralmasina ya da tam tikanmasina yol açar. Hastanin sirtina yerlestirilecek yastikçiklar ya da pijamasinin arkasina dikilecek bir cebe yerlestirilen tenis topu hastanin sirt üstü yatmasini engelleyebilir.

Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Tedavisi

Devamli Pozitif Hava Yolu Basinci (CPAP) : Agiz ve burun etrafina silikondan yapilmis bir maske yerlestiriliyor. CPAP cihazindan çikan basinçli hava, uyku sirasinda burundan bogaza dogru iletiliyor. Böylece üst solunum yolu uyku boyunca açik kaliyor.

Cerrahi Müdahale: Uvulopalatofaringoplasti (UPPP) olarak bilinen cerrahi teknikle, bogaz arkasindaki hava yolunu tikayan fazla yapilar blok halinde çikariliyor.

Radyofrekans: Bu yolla yapilan operasyonlar, yeni bir teknik kullanilarak bogaz ve dil kökü yumusak dokularina alterne elektrik uygulanarak gerçeklestiriliyor.

Agiz Içi Cihazlar: Dili ya da alt çeneyi öne çeken cihazlarla uyku apne sendromlu hastalarda hava yolunun açik tutulmasi saglaniyor.

Kadinlarda menopozdan sonra horlama görülebilir

Horlama, uykuda baslica nefes alimi sirasinda yumusak damak ve dil kökü kaynakli titresimler sonucunda olusan sestir. Her 100 kisiden 42’si horlar. Yas ilerledikçe horlamanin görülme sikligi da artar. Ortalama 60 yasindaki erkeklerin yüzde 60’i, kadinlarin ise yüzde 40’inda horlama görülür. Erkeklerde yaglanmanin boyun ve karinda yogunlasmasi nedeniyle horlama kadinlara göre daha fazla görülür. Ancak menopoz dönemi sonrasinda kadinlar, hormonal dengelerin degismesi sonucu, özellikle kas yapilarinin erkeklerinkine benzemesi ile erkeklere benzer sekil ve siklikta horlamaya baslarlar.

Uyku testi yapilmali

Nefes durmasinin eslik etmedigi düzenli horlamanin, hastaya herhangi bir zarar vermedigi düsünülür. Bu tür horlama sadece hastanin çevresini ve özellikle de esini rahatsiz eder. Horlama hastalari öncelikle beraberinde uyku apne sendromu varligi açisindan dikkatlice arastirilmali ve gerekiyorsa hasta uyku testinden geçirilmelidir. Hastada uyku apne sendromu saptanmazsa horlama genellikle Kulak Burun Bogaz uzmanlari tarafindan uygulanan bazi cerrahi girisimler, radyofrekans gibi yöntemler ve dis hekimleri tarafindan uygulanan agiz içi aparatlar ile tedavi edilebilirler.