Modern hayatin yeni sorunu: Erken ergenlik

[eg24]

Ilk kesfedildigi yillarda çok önemsenmeyen ‘erken ergenlik’ simdilerde modern çagin en büyük problemleri arasinda yer aliyor. Pek çok ailenin mücadele ettigi erken ergenlik tedavi edilmediginde hastaliklara davetiye çikariyor. Özellikle erken ergenlik problemine kiz çocuklarda daha sik rastlaniyor, kisa boylu kalma ve psikolojik problemler gibi sorunlara neden oluyor. Liv HOSPITAL Kadin Sagligi Klinigi’nden Op. Dr. Evrim Aksoy anlatti.

Ergenlik, çocukluktan eriskinlige adim atilan dönemdir. Çocugun fizyolojik, psikolojik ve sosyal açidan bir dizi degisimlerin yasadigi zamansal bir süreçtir. Hepsinden önemlisi bu dönemin sonunda üreme yetenegi kazanilmis olur. Ergenlik yasi normalde kiz çocuklarinda 8-13, erkek çocuklarinda ise 9-14 yas arasidir. Eger ergenlige ait belirtiler kizlarda 8, erkeklerde ise 9 yasindan önce görülüyorsa çocuk erken ergenlige girmis demektir. Normalde ergenligin kizlardaki ilk belirtisi meme dokusunun büyümesidir. Bunu takiben genital bölge ve koltuk alti tüylenmesi görülür. Nihayetinde ilk adet kanamasinin baslamasiyla da tamamlanmaya dogru gider. Erkeklerde ise ilk belirti testislerin büyümesidir. Daha sonra bunu penis büyümesi, genital bölge ve koltuk alti tüylenmesi, seste kalinlasma, vücut kas kitlesinin artisi ve eriskin görünüme ulasilmasi izler. Tüm belirtilerin biri veya birden fazlasinin kizlarda 8, erkeklerde 9 yasindan önce ortaya çikmasi erken ergenlik problemine isaret eder.

Erken ergenlige kizlarda mi erkeklerde mi daha sik rastlaniyor?

Erken ergenlik kizlarda erkeklerden daha siktir ve çogu zaman nedeni ortaya konulamaz. Ancak bazen altta yatan çok önemli bir tibbi problem olabilir. Özellikle de erkek çocuklarda görülüyorsa daha da süpheli yaklasmak gerekir.

Altta yatan ciddi bir problem de olabilir!

Erken ergenlige giren çocuklar akranlarindan önce büyümeye basladiklarindan kemiklerdeki büyüme noktalari da daha önce kapanir, akranlarindan daha kisa boylu olabilirler. Normalden erken dönemde yasamak zorunda kaldiklari adet kanamasi, eriskin görünüme ulasmak gibi durumlar çocugu psikolojik açidan olumsuz etkileyebilir. Eger altta yatan tibbi bir problem bulunuyorsa (beyin tümörleri gibi) ve tani konulmakta geç kalinirsa hayati tehdit edebilir.

GDO’lu ve hormon katkili besinler erken ergenlik sebebi!

Dünyada son 10 yilda, ülkemizde de son 5 yilda özellikle dikkati çeken oranda erken ergenlik problemine rastlaniyor. Yapilan arastirmalar aldigimiz gidalar içinde bulunan hormon ve katki maddelerinin çocuklarda bu duruma neden oldugunu gösteriyor. Büyüme hormonu eklenerek yetistirilen meyveler (çilek vs) sebzeler (domates, brokoli vs), yine hormon (özellikle östrojen) eklenerek hizli büyütülen tavuklar ve yumurtalar, etler ve sütler çocuklarda hormon uyarisina neden olabiliyor. Normal sartlarda çocukluk döneminde bu hormon uyari sistemi beyinde, ergenlige kadar sessiz bir bekleme sürecindeyken bu dis uyarilarin artisi ile aktif hale geliyor. Ayni zamanda katki maddeleri kadar olmasa da iklim degisiklikleri ve fiziksel kosullar, kullanilan plastik malzemeler, oyuncaklar içindeki hormon benzeri etki olusturan kimyasallar da erken ergenligi baslatabiliyor. Fast food tarzi ve yapay endüstri ürünleri ile beslenme aliskanliklari obeziteye neden olarak vücut yag oranini arttirmak kosuluyla erken ergenlige neden olabiliyor.

Erken ergenlik çocuklari nasil etkiliyor?

• Ruhsal ve beyin gelisimi açisindan henüz çocuk ancak vücut yapisi olarak eriskin görünümünde olan bu çocuklar kisa boylu kalabiliyor.

• Çocuklar kimlik çatismasi yasiyor.

• Arkadaslari, ailesi ve ögretmenleriyle iletisim problemi yasayan çocuk okulda basarisiz oluyor.

• Agresif, kendine güvensiz, degersizlik duygusuna sahip bu çocuklarda madde bagimliligi, intihar egilimi görülebiliyor.

Tedavisi nasil yapiliyor?

Iyi bir degerlendirme ve tani sonrasinda farmakolojik maddeler kullanilarak aktif olmus sistem baskilaniyor, erken ergenlik durduruluyor. Gerçek ergenlik yasi beklenip zamani gelince bu ilaçlar kesilerek ergenligin gelismesine izin veriliyor. Çocugun psikolojik problemleri için de mutlaka yardim alinmali. Erken ergenlik probleminde çözüm endokrinolog, jinekoloj, psikolog, psikiyatristin de içinde bulundugu multidisipliner bir yaklasimla mümkün olabiliyor. Modern hayatin getirdigi bu olumsuz etkileri önlemek simdilik ancak bireysel çaba ile mümkün. Beslenme aliskanliklari, kullanilan malzemeler açisindan dikkat etmek ve hepsinden önemlisi de erken ergenlige ait bir belirti varsa gözden kaçirmamak çok önemli. Bu yüzden ailelere büyük görev düsüyor.

Erkeklerde erken ergenlik hangi hastaliklarin belirtisi olabilir?

• Beyin tümörleri

• Beyin abseleri ve enfeksiyonlari

• Böbreküstü bezlerinin tümörleri

• Yumurtalik-testis tümörleri ve hastaliklari

Yapilan degerlendirmede bu durumlarin olmadigi belirlendikten sonra erken ergenlige neden olan dis faktörleri düsünmek gerekir. Özellikle GDO’lu (genetigi degistirilmis maddeler) besinlere maruz kalmama konusunda her bireyin daha bilinçli olmali. Kiz çocuklarinda problem olsun ya da olmasin ergenlikle ilgili ilk muayeneleri 13 ile 15 yas arasinda mutlaka yapilmali. Aileler de bu konuda daha dikkatli olmali.