Karnesi basarisiz diye Çocuga ceza vermeyin
 

Ögrenciler 25 Ocak’ta ilk dönemi bitirerek tatile giriyor. Karneleri alacak çocuklarin yani sira ebeveynler büyük bir heyecan yasiyor. Basarili olan ögrenciler ve ebeveynleri için karnelerin alindigi günler mutluluk vericiyken basarisiz olan ögrenciler ve aileleri için ne yazik ki durum hüsranla karsilanabiliyor. Basarisizliklarindan dolayi kizilacagini, cezalandirilacaklarini düsünen çocuklarda evden kaçma, karne notlarini düzeltmeye çalisma, yalan söyleme gibi davranislarin yani sira kaygi bozukluklari ve depresyon gibi birçok psikolojik sorun da görülebiliyor. ‘Karneler alindiginda basarisiz oldugu görülen ögrencilere nasil davranilmali, hangi davranislar çocuklarin motivasyonunu artirir ve basarisizliklarinin üstesinden gelmesine yardimci olur’ gibi sorularin yanitlarini Liv HOSPITAL Çocuk-Ergen Psikologu Zeren Kadioglu verdi.

Karnede zayif derslerin olmasi yalnizca çocugun zeka düzeyiyle ya da kisiligiyle ilgili bir durum degildir. Çocugun çevresinde bu basarisizligi etkileyen baska degiskenler de bulunabilir. Bunlar arasinda aileden kaynaklanan sebepler ve okulla ilgili nedenler de olabilecegi gibi, özel ögrenme bozuklugu, dikkat eksikligi ve hiperaktivite bozuklugu, depresyon gibi rahatsizliklar ya da görme-isitme zorluklari gibi organik birtakim sorunlar da yer alabilir. Zaman zaman çocugun ders çalisma tekniklerine yeteri kadar hakim olamamasi, çalisma disipliniyle ilgili birtakim eksiklikler de çocugun basarisizliginin altinda yatan nedenler olabiliyor.

Aile içi sorunlar çocugu basarisizliga sürükler

Aileler basarisizliklari için çocuklari suçlayip cezalandirirken çogu zaman kendi eksikliklerinin ve hatalarinin farkina varamazlar. Ders basarisizliklari olan bazi çocuklarin ailelerinde de sorunlara rastlanabiliyor. Örnegin çocukla dogru ve saglikli iletisimlerinin olmamasi, uygun ders çalisma ortaminin saglanamamasi, çocuga verilen disiplinde eksiklikler ve çocugun gelisimi sirasinda çevresinde yeteri kadar zengin uyaran bulunmamis olmasi gibi bazi durumlar da çocukta okul basarisizligina neden olabilir. Bu nedenle okul basarisizligi nedeniyle gelen çocuklarda mutlaka detayli bir aile degerlendirmesi de yapilmalidir. Sorunun ailenin tutumlarindan ya da aile içi bir sorundan kaynakladigi gözlemlenirse bireysel terapinin yönü çocuk odakli aile terapisine dogru degisebilir. Çocuk odakli aile terapisinde amaç çocugun okul basarisizliginin altinda yatan aile kaynakli yanlis tutumlarin fark edilmesi ve bu tutumlarin daha saglikli, çocugu basariya tasiyacak, potansiyelini ortaya koymasini saglayacak olanlarla degistirilmesidir. Ayrica aile sistemindeki bazi sorunlar da çocugun duygusal dünyasini olumsuz etkileyerek basarisiz olmasina neden olabilir.

Çocugunuzu kimseyle kiyaslamayin

Asla yapilmamasi gereken ancak siklikla yapilan hatalardan birisi ailelerin diger çocuklarla kendi çocuklarini kiyaslamalaridir. Sürekli baskalariyla kiyaslanan çocuklarin özgüveni düser ve motivasyonlari daha da azalir. Bu durum çözümün degil sorunun bir parçasi olunmasina neden olur. Yine çocugu korkutmak, cezalandirmak, kisiligine yönelik elestirilerde bulunmak çocugun akademik basarisizligini çözmeyecek aksine buna ek olarak baska bazi psikolojik rahatsizliklarin da ortaya çikis ihtimalini fazlalastiracaktir.

Ceza vermek sorunu çözmez

Ceza olarak tatilde ders çalistirmak, istediklerini yapmasina izin vermemek, yogun biçimde ders aldirmak gibi önlemler de bu sorunu çözmez. Bunun yerine kitap okumak gibi ya da çok bogucu olmayan genel bir tekrar yapmak ya da her güne bölünen belirli bir ders programi yaparak örnegin her gün bir saat çalismak gibi tutumlar daha faydali olur.

Asiri mükemmeliyetçilik çocugu depresyona sokabilir

Ders notlari hayattaki tek basari ya da olumlu özellik göstergesi degildir. Çocuklarin büyürken basarmak durumunda olduklari baska pek çok isi vardir. Örnegin; kendileriyle, bedenleriyle ve diger insanlarla barisik olmayi basarmak, hayal kirikligiyla nasil basa çikacaklarini ögrenmek, güçlü ve zayif yönlerini, ilgi alanlarini fark etmek, çocuklugun benmerkezci özelliginden çikip toplumda sorumluluk sahibi bir kisiye dönüsmek gibi. Tüm bunlarla ugras halindeyken çok stresli olduklari ve kafalarinin çok mesgul oldugu zamanlar olacaktir ve bu da varlarini yoklarini ders çalismaya vermelerini engelleyebilir. Bu normal bir süreçtir. Ders notlarina asiri önem vermek çocuklarin yetiskin olma yolundaki bu diger yapmalari gerekenleri aksatmalarina da neden olabilir. Ayrica, ‘Çitayi yüksek koymaliyim ki çocugum hep kendini gelistirmeye çalisan bir insan olsun, hep daha iyisi için ugrassin’, ‘4-5 almak varken neden 3 alsin’ seklindeki mükemmeliyetçi görüslerin ileriki dönemlerde depresyonu tetikleyecek düsünce kaliplari oldugu görülmüstür. Bilimsel çalismalar da depresyonun ve asiri mükemmeliyetçi tutumlarin bir arada ilerledigini gösteriyor.

Neler yapilmali?

• Fazla cezalandirici olmak ve sert tepki göstermek, kizmak, bagirmak çocugun okuldan sogumasina ve kendisini degersiz hissetmesine neden olabilir.

• Önceden söz verilen ödüller karne basarisizligi durumunda tamamen iptal edilmek yerine ertelenmelidir. Ertelenmesi çocugun motivasyonunu sürdüren bir etkendir.

• Ise yaramaz birisiymis gibi hissetmesi çocugun öfkelenmesine ve kaygilanmasina, ebeveynleriyle iliskilerinin ve iletisiminin zarar görmesine neden olabilir. Bu tip sert tutumlar yerine “Senin daha iyisini yapabilecegine inaniyorum” yaklasimi daha dogrudur.

• Nerelerde zorlandigini anlamaya çalismak, bunun için gerektiginde bir uzmandan destek almak gerekebilir. Sorunlarin kaynaginda okulun mu, ailenin mi ya da çocugun kendi zorlanmasinin mi oldugu tespit edilmelidir.

• Birçok okulda rehberlik servisleri aktif olarak görev yapiyor ve çocuklarin okul içindeki durumlarini takip ediyor. Çocugun akademik basarisizligi söz konusu oldugunda çocuk-ergen psikologu ve psikiyatristi ile okulun rehberlik servisi mutlaka koordineli hareket etmeliler. Isbirligi çocugun daha çabuk toparlanmasini sagliyor.

• Karnedeki notlarin basarisiz olmasi çocugunuzun hayati boyunca basarisiz olacaginin, düsük zekasi oldugunun bir göstergesi kesinlikle degildir. Basarisiz notlarin telafisi çogu zaman mümkündür.

• Çocugun kendilik degerinin basarili ya da basarisiz notlariyla anlam bulmadigi, anne-baba için onun her sartta degerli oldugu hissettirilmelidir.