Psikolojimiz kisa hazir mi?
 

Mevsimler, cografi sartlar arasindadir. Çok büyük uyum kapasitesine sahip olan insan; hem bedensel, hem ruhsal hem de sosyal olarak degisen kosullara hizla uyum saglar. Kosullarda önemli degisiklik olmazsa son yaptigi uyumu sürdürür. Anadolu Saglik Merkezi Çocuk ve Ergen Psikolojisi Uzmani Dr. Zafer Atasoy, hizli bir biçimde ortaya çikan degisikliklerin kisinin bedensel ve ruhsal dengesinde degisikliklere yol açabilecegini söylüyor ve ekliyor, “Yeniden olusacak uyum süresi içinde insan bedensel ve ruhsal olumsuzluklar yasayabilir. Göreceli olarak duygusal cevaplarda siddetlenme, kendini huzursuz hissetme, istahta oynamalar, uyku düzensizlikleri, çalisma ve verimde düsüsler sik olarak karsimiza çikabilir.”

Arastirmalar ne diyor?

Kisin içi sikilmayan var midir? Soguk günler, uzun geceler yüzünden, insan baharin gelmesine daha yüzyillar var diye düsünür. Zafer Atasoy, Massachusetts Üniversitesi’ndeki arastirmacilarin kisa süre önce yaptiklari bir çalismaya göre, depresyon, kizginlik, huzursuzluk ve kaygi, kis aylarinda en üst düzeye ulastigini belirterek söyle konusuyor:

“Ruh halimiz mutlaka mevsimlerden etkilenir. Özellikle günesin insana canlilik veren bir özelligi vardir. Günesin olmadigi zamanlarda biraz daha karamsar oluyoruz. Günes en önemli enerji kaynagimizdir. Onun eksikligi tüm canlilara oldugu gibi insanlar içinde olumsuz sonuçlar dogurur. Eski Misir’da oldugu gibi Günes bizim için tanri mertebesinde degil, tapinmiyoruz ancak onsuz olunmayacagini da biliyoruz. Kisla birlikte Günes yüzünü az göstermeye ve kimi günler boyunca hiç gözükmemeye baslar. Yaydigi enerji ve isidan mahrum kaliriz. Bu durumda olusan hava kosullari insan fizyolojisi için çok sert özellikler tasiyor. Bu nedenle diger mevsimlere göre kisin ruh halimiz üzerinde bazi farkliliklari olusur.”

Ciddi depresyon, motivasyon eksikligi, uykuya egilim ya da uyuyamama, can sikintisi, cinsel istekte azalma, zevk alamama, mutsuzluk, kimseyle görüsmek istememe gibi belirtilerle "mevsimsel duygusal bozukluk" ortaya çikiyor. Cosku kayboluyor. Verim düsüyor. Zafer Atasoy, bunu hafifletmenin günlük yasantimizda yapacagimiz bazi degisikliklerle mümkün olabilecegini söylüyor.

Hareket edin

Zafer Atasoy, kisin karamsarligindan kurtulmanin yollarini söyle anlatiyor: “Kisin getirdigi karamsar tabloya insanligin gelistirdigi bir refleks var o da çalismak. Insanlar günesten alamadigi enerjiyi bir anlamda kendi kendine üretir. Daha çok hareket etmek, isinmak ve isinmak için diger enerji kaynaklarina yönelmek zorunda kaliyoruz. Diger taraftan en az enerji harcayarak tasarruf etme egilimlerimizde de artma oluyor. Yazin fiziksel aktiviteler daha kolay ve fazlayken kis aylarinda zor ve azdir, ancak zihinsel aktivitelerde artis ortaya çikar.

Unutulmamalidir ki beden sagligi, ruh sagligini için gereklidir. Yazdan kisa geçerken bagisiklik sistemimiz yani vücudu dis etkenlere karsi koruyan yapi zayiflar. Bu nedenle bulasici hastaliklardan korunmak, beslenmeye dikkat etmek gerekir. Bu aylar nezle, grip, daha da ötesinde zatürre bronsit gibi solunum sistemi hastaliklarinin en sik yasandigi dönemlerdir. Havada dolasan virüsler, sicaklik degisiklikleri ve zayif düsen bagisiklik sistemi sayesinde hastaliga neden olurlar. Insanlar dogal olarak kis aylarinda biraz daha fazla uyku ister. Ayni saatte uyup uyanmaya dikkat edin, her gece 7-8 saat uyumaya çalisin. Firsat bulabilirseniz öglen aralarinda kisa bir uyku uyuyun.

Daha az hareketlilik ve enerji harcamada azalma ruhsal, duygusal yasamda da yavaslamaya yol açacaktir. Bu durumun sonuçlari öncelikle duygusal yasamda kendini gösterir. Sonbaharla baslayan dönem ilkbahara kadar duygusal tonusta azalma olarak ortaya çikacaktir. Diger yandan kis dönemi insanlari daha düzenli ve çaliskan, üretken bir döneme sokabilir. Gevsemenini yaygin ve kolay oldugu yaz aylarina göre kisin getirdigi çetin kosullar daha disiplinli, kontrollü, dikkatli ve özenli olmaya yöneltir.”

Dr. Zafer Atasoy önerilerini söyle siraliyor;

Egzersiz

Egzersiz sadece kiloyu korumak ve saglikli kalmak için degildir. Kis aylarinin stresinden korunmak için egzersiz vazgeçilmez bir yoldur. Iyi bir egzersizin etkisi gün boyunca sürer. Zihninizi açar daha olumlu düsünmenize neden olur. Bu nedenle yaz aylarinda eger bir spor yapiliyorsa, bu kisin da devam ettirilmelidir. Özellikle, siklikla yapilan yüzme enerji harcamak için son derece ideal bir spordur. Mümkünse kisin da bunu devam ettirmek gerekir. Eger hiç spor yapilamiyorsa, mutlaka günde 30 dakika düzenli olarak yürüyüs yapmak gerekir. Bu yürüyüs hem kilo kontrolüne hem de genel sagligi korumaya yardimci olur.

Saglikli beslenin

Saglikli ve dengeli beslenme hem ruh hem de beden sagligi üzerinde oldukça etkilidir. Kis aylarinda "karbonhidrat tutkusu" artar. Bu duygu durumu bozuklugu, hiç aliskanligi olmadigi halde kisinin yagli, sekerli ve hamurlu gidalara yönelmesine neden olur. Bunlar, beklenenden de daha çok kilo almaya neden olabilir. Kis aylarinda rafine edilmis ve islenmis gidalardan (beyaz ekmek, pirinç ve seker gibi) kaçinin. Daha kompleks karbonhidrat (kepekli ekmek, esmer pirinç, sebze, meyve) yiyin. Günde 8 bardak su için. Saglikli beslenerek kan sekerini ve enerji düzeylerinizi stabilize edebilirsiniz.

Günesli günleri kaçirmayin

Kis günleri diger aylara göre daha kisa, karanlik ve soguk günlerdir. Ancak günesli kis günlerinde biraz daha disarida zaman geçirmek gerekir. Restorana gittiginizde pencere kenarinda bir yer tercih edin. Evdeyseniz, evin günesten maksimum fayladalanmasini saglayin. Gün isigi etkisi yaratan ampülleri evde tercih edin.

Kendinizi simartin

Kis aylarinda kendinizi motive etmek için çesitle aktivitelerde bulunun. Dogada geçireceginiz haftasonu gezisi, bir gün veya SPA keyfi ruh halinize çok iyi gelecektir. Hiçbir sey yapmadan her gün bir kaç dakika geçirmeyi deneyin. Kitap ve dergi okumayi ihmal etmeyin, erken yataga girin, pozitif düsünme gibi zihinsel egzersizler, depresyondan korunmaya yardimci olabilir. Buz pateni, snowboard, buz hokeyi gibi kis sporlarini ögrenmeyi çalisin. Kis aylarinda sürekli aktif olmak enerjinizi artiracak, moralinizi yüksek tutmanisi saglayacak.

Sosyallesin

Arkadaslarinizi, ailerinizi, çalisma arkadaslarinizi ve komsularinizi asla hafife almayin. Onlarla keyifli vakit geçirmeye çalisin. Kis aylarinda özellikle ailemizle daha saglikli ve kuvvetli iliskiler kurabiliriz. Evde oynanabilecek oyunlarla uzun kis gecelerini eglenerek geçirebilirsiniz.