Her 8 bebekten biri erken doguyor
 

Her yil 15 milyon bebek prematüre dogup dünyaya erken merhaba derken, 1 milyonu da henüz 1 yasina bile girmeden hayatini kaybediyor. Anne karnindaki ve yeni dogan dönemindeki bebek ölümlerinin önemli nedeni ise “erken dogum”.

"Prematüre Farkindalik Ayi" ve "17 Kasim Prematüre Günü" dolayisiyla Memorial Atasehir Hastanesi Kadin Hastaliklari ve Dogum Bölümü’nden Doç. Dr. Arda Lembet, erken dogumun nedenleri ve alinmasi gereken önlemler hakkinda bilgi verdi.

Erken dogum sonrasi yenidogan kayiplari çok fazla

Türkiye’de erken dogum orani %12 olup dünya siralamasinda 56. sirada yer almaktayiz. Anne karnindaki ve dogumdan sonraki ilk ayda (yenidogan dönemindeki) olan kayiplarin %70’inden erken dogum sorumludur. 5 yasina kadar olan çocuk ölümlerinin %40’i yenidogan döneminde olmaktadir ve burada da ilk sebep yine erken dogumdur. Tüm 5 yas alti ölüm sebeplerinde erken dogum 2. sirada yer almaktadir.

Bilinçlendirme ve egitim ile kayiplar önlenebilir

“Cerebral palsy” rahatsizligi olan spastik çocuklarin %50’sinden, çocukluk çagi körlüklerinin de %30’undan “prematurite” sorumludur. Hem ülkemiz hem de tüm dünya için son derece ciddi olan bu problem; erken dogumun risk faktörleri, korunma yollari, tahmin ve tedavi yollari hakkinda yapilacak bilinçlendirme ve egitim çalismalari ile %75 oraninda azaltilabilmektedir.

Bebeginizi bekleyen sikintilara hazir olun

Çok düsük agirlikli; yani 750 gramin altindaki bebeklerin yasama sanslari günümüz modern tip imkanlari ile saglanabilse de; bu grup bebeklerin bir kisminda ileride okul basarisinda düsüklük, görsel motor fonksiyon bozukluklari ve çesitli sosyal uyum bozukluklarinin ortaya çikabilecegi bilinmelidir. Çocukluk çagindaki nörolojik problemlere baktigimizda bunlarin %50’sinden prematüre dogumun sorumlu oldugu gözükmektedir.

Erken dogumu tetikleyen nedenler

• Rahim içi ve disi enfeksiyonlar,

• Çogul gebelikler

• Amniyon mayiinin (zarin içindeki sivi) fazla olmasi

• Rahmin yapisal anormallikleri

• Rahim iç tabakasi içindeki kanamalar

• Genetik faktörler

Anne yasi 17’nin altinda ve 35’in üzerinde ise dikkat!

Anne yasinin 17’nin altinda ya da 35’in üzerinde olmasi, önceki dogumun erken dogum ile sonlanmasi, vajinal kanama, stres, düsük sosyoekonomik durum, sigara ve diger kötü aliskanliklar, anne agirliginin düsüklügü, çalisma sartlarinin asiri agir olmasi, gebelige eslik eden iyi kontrol edilmemis sistemik hastaliklar (Diyabet, kalp, böbrek ve tiroid hastaliklari vb.), bazi hamilelikte görülen vajinal ve sistemik enfeksiyonlar erken dogum için risk olusturabilmektedir.

Erken dogum tahmin, tedavi ve korunma programi

“Erken dogum tahmin, tedavi ve korunma” programi olarak tanimladigimiz programlar sayesinde özellikle erken dogum eylemi için risk tasiyan gebeleri takip ederek, önem alinabilmektedir. Bu hasta grubunda gebelik basinda ve hatta öncesinde baslatilan takip protokolünde, hastaya bireysel riskin degerlendirildigi periyodik ve sik izlem yöntemini uygulamaktadir. Bu asamada hastalar davranissal, demografik (Yas, dogum sayisi, önceki gebelik hikayesi, sigara vb.), beslenme, mevcut gebelik ve biyofizik (Rahim agzi açikligi ve ultrasonografik bulgular) özelliklerine göre gruplandirilip degerlendirilmektedir.

Tüm gebeler rahim uzunlugu ölçümü yaptirmali

Tüm hamilelik süreçlerinde erken dogumu tahmin ve engellemede izlenecek yol rahim uzunlugu ölçümü ile tarama gerçeklestirmektir. Çünkü erken doguma giren hastalarin yarisinda geçmisinde bir risk faktörü bulunmamaktadir.

Erken dogum önceden bilmek zor ama imkansiz degil

Erken dogumun önceden tahmin edilip saptanmasi zordur. Bunun baslica nedeni erken dogumun ilk bulgu ve belirtilerinin normal gebeliklerde de görülebilmesi ve bu nedenle hastalarin sikayetlerinin bir kisminin yeterince iyi degerlendirilememesinden kaynaklanmaktadir. Rahim agzi (serviks) açikliginin muayene ile degerlendirilmesi, hastanin agrilarinin sikligi ve süresi, ultrasonografik yöntemler, anne kani ve amniyon mayi içindeki birtakim biyokimyasal belirteçler erken dogum tahmininde kullanilan yöntemler arasindadir. Bu yöntemler ile hem erken dogum klinik bulgulari ortaya çikmadan risk grubundaki hastalar saptanabilir hem de erken dogum eylemi ile basvuran hastalarin tanisi ve ileri degerlendirmesi mümkün olabilmektedir.

Risk tasimayanlar da erken dogum yapabilir

Erken dogumun tüm nedenleri maalesef bilinmemektedir. Bunun için yüksek risk tasimayan hastalar da erken dogum yapabilmektedirler. Ancak önceki gebeliklerin erken dogumla sonlanmamasi ve gebelik izlemi boyunca tetkik, inceleme ve genel saglik halinin iyi gittigi durumda bu risk çok daha asagi çekilmektedir.