eg24

Ilkokula yeni baslayacak çocuklarin saglikli uyumalari hem okula uyum saglamalari hem de ilerdeki yillar için dogru aliskanliklar kazanmalari açisindan önem tasimaktadir. Saglikli uykunun fiziksel ve ruhsal saglik için sart oldugunu gösteren bilimsel arastirmalar hizla artmaktadir. Çocuklarda sagliksiz uykunun en önemli tehlikelerinden biri, bu çagda edinilen biyolojik ritimlerin kolayca yerlesmesi ve zor düzeltilebilmesidir.

Uyku gün içinde beyne giren algilarin (bilgilerin) bilesenlerine ayrilip beynin farkli bölgelerinde saklanmasi, ayni zamanda birbirleriyle ve eski bilgilerle "ilintilendirilmesi" oldugu anlasilmaktadir. Bu islev, okula yeni baslayan çocuklarda özellikle önemlidir.

Saglikli uyku, sadece uykunun toplam süresi ile ilgili degildir. Eriskinlerde bu süre 4 saat kadar kisa, 14 saat kadar uzun olabilir ve genetik faktörlerle belirlenir. Dogru zamanda, dogru süreyle, en az kesintiyle uyunmasi kaliteli uyku için sarttir. Normal uyku rüyalarin çogunlukla görüldügü REM uykusu ile diger evrelerin, bu arada özellikle derin uykunun alindigi evrenin, yaklasik 90-110 dakikalik döngüler seklinde olur. Büyüme hormonunun daha çok derin uykuda salgilandigini, uyku düzensizlikleriyle bozuldugunu biliyoruz.

Uyku-Uyaniklik döngüsünü düzenleyen biyolojik ritim, beyinde salgilanan melatonin hormonu ile saglanmaktadir. Bu hormonun tetikleyicisi de aydinlik-karanlik döngüleridir. Uyku ritmi, bütün ritimler gibi düzenlilik gerektirir. Anlasilacagi gibi, saglikli uykunun olmazsa olmaz iki sarti, 1) ayni saatlerde yatip kalkmak, 2) karanlik ve görece sessiz bir ortamda uyumaktir.

Yakin zamanda edinilen bilgiler, yatak odasindaki en zayif isiklarin bile melatonin salgilanmasini etkiledigini göstermistir. Ebeveyn ile ayni yatakta veya odada yatmak da biyolojik ritimlerin yerlesmesini olumsuz etkilemektedir. Unutulmamasi gereken bir nokta da aile içindeki gerginliklerin ve çatismalarin çocuklar tarafindan abartili olarak degerlendirildigidir: çocuklarda olusan korku ve huzursuzluklar uyku dengelerini kolayca bozar. Kötü uyku çocuklarda, eriskinlerden farkli olarak, yorgunluktan ve uyuklamadan çok, hiperaktivite ve huysuzluk seklinde ortaya çikabilir.

Çocuklarda yetersiz ve/veya kalitesiz uyku, bilissel becerilerin gelismesini dogrudan etkiler, ögrenme ve uyum zorluklarina yol açabilir. Az bilinen bir olumsuzluk da, kötü uyku uyuyan insanlarda, diger gündöngüsel (sirkadiyen) metabolik ve hormonal islevlerin de bozulmasidir. Çocuklarda ciddi bir risk istah artmasi ve kilo alma olabilir.

Ebeveynlerin ve ögretmenlerin, en genç ögrencilerinin gün içindeki yorgunluk ve duygudurumuna özellikle dikkat etmeleri, uyku hijyenini göz önünde bulundurmalari gerekmektedir.

Genç beyinlerin saglikli uyku uyumalarina yardimci olmalari, onlarda yerlesmesini sagliyacaklari en önemli aliskanliklardan birisidir.

Saglam kafa, saglikli uyuyan vücutta bulunur.