eg24

Bilim insanlarinin tedavisi için üzerinde çalistigi kanser hastaligi, günümüzün en önemli saglik sorunlarindan biri. Bedenimizde çok sayida hücre bulunuyor; tahminlere göre 100 trilyon (1014) civarinda... Bu hücrelerin olusumu sirasinda tüm özellikleri, nasil çalisacaklari, nasil degisecekleri, hatta nasil ölecekleri DNA’larindaki genetik koda yazilmistir. Ayrica, bu hücreler, her gün bir takim dis etmenlere maruz kalmaktadir. Bu dis etmenler, hücrelerin DNA yapilari üzerinde de olumsuz etkiler olusturabiliyor. Bedenimizin dogasinda hatali hücre davranislarini onarabilme yetenegi olmakla birlikte, onarim mekanizmalari bozuldugunda “kanser” ortaya çikabilmektedir.

Tibbi teknoloji ve tedavi yöntemlerinin her geçen gün gelismesiyle birlikte, kanserle ilgili olumlu haberlerin yani sira birçok dogru bilinen yanlis bilgi de ortaya atiliyor. Anadolu Saglik Merkezi Genel Cerrahi Uzmani Prof. Dr. Metin Çakmakçi , 1-7 Nisan Kanser Haftasi’nda, kanser konusundaki mit’leri siraliyor:

1. Kanser bulasicidir: Kanser hastaligi bulasici degildir. Bu nedenle, kanserli hasta ile iletisime geçmek, yakininda bulunmak, elini sikmak diger insanlari kansere yakalanma açisindan riske atmaz. Bununla birlikte, seyrek de olsa, virüslerin neden oldugu bazi kanser türleri bulunuyor. Belli durumlarda bu virüsler bulasabilir ve o zaman kanser olma riski artabilir. Bunlarin basinda gelen HPV virüsüyle gelisen rahim agzi kanseri riski ise son yillarda kullanilan asi ile artik azaliyor.

2. Kanser hastasi olan ebeveynin çocugunda da kanser gelisir: Bu bilgi de genel anlamda dogru degildir. Bazi kanser türlerine kalitsal yatkinlik ve genetik geçis bilinmektedir. Bazi kalin barsak kanserleri gibi. Ama bu genellenemez. Bazen de ailsel yatkinliklar sözkonusu. Örnegin, meme kanserlerinin yüzde 5-8’inin kalitsal oldugu biliniyor. Yani, çok özel durumlar disinda, ebeveynin kanser olmasina bagli olarak çocuklarinda da kanser görülecegi yolunda bir kural bulunmuyor.

3. Saç boyasi, parfümler gibi dis etkenler kanser yapar: Her türlü toksik maddenin vücudumuzdaki hücreler ve DNA’lari üzerinde etkisi vardir. Toksik maddelerden ne kadar uzak durursak o kadar saglikli yasayabiliriz. Bununla birlikte, saç boyasi ve deodorant gibi kozmetik maddelerin kanser gelismesiyle iliskisi kanitlanmis degildir.

4. Pozitif düsünceyle kanseri yenmek mümkün: Kanser tedavisinde pozitif düsünce son derece önemli olsa da tek basina yeterli degildir. Önemli olan, hastalarin hem fiziksel hem de ruhsal sagliklarinin tedavi süresince korunabilmesidir. Özellikle de cerrahi girisim, ilaç tedavisi ve radyoterapi sirasinda hastanin psikolojik durumu korunup, pozitif düsünceye sahip olmasi saglandigi zaman sonuçlar çok daha iyi oluyor.

5. Kanser oldugu hastaya söylenmemeli: Hasta yakinlarinin, “morali bozulur, daha kötü olur” inanciyla hastadan taniyi saklamaya çalismasi yanlis bir düsüncedir. Akli yetileri yerinde olmak kosuluyla, hastaya tüm gerçek, kendisinin talep ettigi kadar ve dogru bir sekilde verilmeli, tedavi seçenekleri hasta ile paylasilmali ve yapilacaklar için rizasi alinmalidir.

6. Kanserde cerrahi islemler hastaligin yayilimini artirir: Bu da son derece yersiz bir inanistir. Birçok kanser türünde en etkin tedavi, cerrahi tedavidir. Hastalikli organin ya da tümörün çikarilmasi, hastanin çok daha uzun süre yasamasini ve hastaligin geri gelme riskinin anlamli olarak azalmasini sagliyor.

7. Biyopsi yapmak kanserin yayilimini hizlandirir: Biyopsiler, hastaligin tanisini koymak ve tedavisini planlamak için olmazsa olmaz girisimlerdir. Hastalarda zaman zaman biyopsi yapildiginda hastaligin siçradigi, kötülestigi ya da dagildigina iliskin korkular ortaya çiksa da bu korkulari destekleyen bilimsel çalismalar bulunmuyor.

8. Bir kere kanser olduktan sonra ise dönmek oldukça zordur: Yanlis bir inanistir. Artik birçok kanser hastasi, tedavi tamamlandiktan sonra yasitlari kadar yasam sansina sahip oluyor. Örnegin meme kanserinde, özellikle erken evrede yakalanan hastalarda tedavi tamamlandiktan sonra hastaligin yeniden ortaya çikma olasiligi son derece düsüktür. Tiroid kanseri, deri kanseri kanserlerde tam sifa sunmak mümkündür. Hedef, hastalarin tedavi sonrasi normal yasamina dönmeleridir.

9. Erkekler meme kanseri olmaz: Bu da yanlis bir inanistir. Her 100 meme kanseri hastasindan birisi erkektir. Özellikle ailelerinde kalitsal meme kanseri olan erkeklerde meme kanseri daha sik görülür. Bu nedenle erkekler de memelerinde bir kitle fark ederlerse zaman kaybetmeden bir hekime müracaat etmeliler.

10. Kronik kabizlik çekenler kolon kanseri olur: Bu da yalnizca bir söylentidir. Kabizlik ile kolon kanseri veya rektum kanseri arasinda herhangi bir neden-sonuç iliskisi oldugunu gösteren bilimsel bir çalisma bulunmuyor. Bununla birlikte, barsak aliskanliklarinin, kisisel düzenin nedensiz bir sekilde degismesi bir kalin barsak belirtisi olabilir ve buna dikkat edilmelidir.