Ses, çok güçlü bir mekanizma olmakla birlikte kötüye kullanımdan ve çevresel faktörlerden etkilenir. Bireyin çevreyle en etkili şekilde iletişimini koruyabilmesi ve aktif olabilmesi için sesini koruması ve en iyi düzeyde kullanılması gerekmektedir. Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Sümeyra Öztürk; ses bozuklukları, ses bozukluklarının nedenleri, risk altında olan meslek grupları, ses terapisi ve sesin korunmasına yönelikyapılması gerekenlerle ilgili sorularımızı yanıtladı.
Ses bozukluğu nedir? Belirtileri nelerdir?
Ses bozukluğu, sesin perde, şiddet ya da rezonansında meydana gelen anormallik olarak adlandırılır. Kişinin konuşurken zorlanması, ses kalitesinin bozuk (kısık, burundankonuşuyormuş gibi
vb.) olması, konuşma esnasında nefes koordinasyonunun sağlanamaması, ses şiddetinde düşüş, kişinin şarkı söylerken tiz ve pes notalara geçişlerde zorlanması, boğazda acıma, yanma ve kaşıntı hissi, ses bozukluğunun başlıca belirtileridir.
Ses bozukluğu, kişinin sosyal ve iş yaşamını olduğu kadar psikolojik durumunu da olumsuz yönde etkiler. Özellikle öğretmen, avukat ve ses sanatçısı gibi; iş yaşamında sesini aktifolarak kullanması gereken kişiler ses bozukluğundan daha fazla etkilenir. Kişi sesinden dolayı sosyal hayatta pasifleşebilir ve iletişim kurmaktan kaçınmak isteyebilir.
Ses bozukluğunun nedenleri nelerdir?
Bağırarak konuşma, aralıksız çok konuşma gibi sesin yanlış kullanımı, dizartri ve ses teli felci gibi nörolojik hastalıklar, sulkus, papillom ve kanser gibi organik nedenler, alkol ve sigara tüketimi gibi alışkanlıklar, gırtlağın alınması ve kalp ameliyatı gibi tıbbi operasyonlar, alerji ve reflü gibi kronik hastalıklar ses bozukluğuna yol açabilir.
Ses kısıklığı ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir mi?
Ses bozukluğunun en sık rastlanan belirtisi ses kısıklığıdır. Her 3 kişiden 1'i hayatının bellidöneminde ses kısıklığı yaşamıştır. Geçici ses kısıklığının nedenleri grip, boğaz ağrısı ya da sesin fazla kullanımı olabilir. Bir haftadan uzun süren ses kısıklığında ise kişinin vakitkaybetmeden bir KBB hekimine başvurması gerekir. Çünkü yaşanan bu tür ses kısıklığı belirtileri, nodülden kaynaklanabileceği gibi kanser gibi ciddi bir hastalığın habercisi olarak da ortaya çıkmış olabilir. Bu konuda yapılan araştırmalarda, gırtlak kanseri teşhisi konan kişilerin %52'sinin ses kısıklığını önemsiz bir belirti olarak gördüğü ve doktora başvurmayıertelediği gözlemlenmiştir.
Ses bozukluğundan korunmak için nelere dikkat edilmelidir?
-Günde en az 2 litre su içilmelidir. Su, ses tellerinin nemini korur.
-Gürültülü ortamlarda konuşmaktan kaçınılmalıdır.
-Telefonda çok uzun konuşulmamalıdır.
-Uygun olmayan perde ve şiddette konuşulmamalıdır.
-Kalabalık bir gruba konuşma yaparken amplifikasyon sisteminden (ses yükselticisi) yararlanılmalıdır.
-Grip gibi hastalıklarda fazla konuşmaktan kaçınılmalıdır.
-Fısıldayarak konuşmaktan kaçınılmalıdır.
-Abur cubur fazla tüketilmemelidir.
-Çay, kahve ve asitli içecekler minimum düzeyde tüketilmelidir.
-Alkol ve sigara kullanılmamalıdır.
-Fazla baharatlı yiyecekler yenmemelidir.
-Kullanılan yastık yüksek olmalıdır.
-1 haftadan uzun süren ses kısıklıklarında mutlaka KBB (kulak burun boğaz) hekimine başvurulmalıdır.