Özellikle ilk 2 yaş döneminde çok sık görülen ve acil müdahale edilmediğinde istenilmeyen sonuçlarla karşılaşılan solunum yollarına yabancı cisim kaçmasını (aspirasyon) Çocuk Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Salih Somuncu ile konuştuk.
Solunum yollarına yabancı cisim kaçmasının özellikle ilk 2 yaş döneminde çok fazla görüldüğünü ve bu konuda anne babaların çok dikkat etmesi gerektiğini belirten Doç. Dr. Somuncu; “Çocuklarda en riskli dönem emeklemeye başladıkları 8. aydan sonrasıdır. Özellikle 2 yaşına kadar objeleri tanımak için ağızlarına götürmeye meyillidirler. Fındık, fıstık gibi kabuklu kuruyemişler başta olmak üzere her türlü yiyecek, ağza alınan oyuncak parçası, pil, kalemlerin başında yer alan silgiler, kapaklar, toplu iğneler gibi herhangi bir yabancı cisim derin bir nefes alma sırasında direkt nefes borusuna: oradan da daha uçlara kadar gidebilir. Bu konuda ailelerin çok dikkatli hareket etmeleri gerekir” diye konuştu.
Çocuğun boğazına cisim kaçtığını nasıl anlarsınız?
• Birdenbire ortaya çıkan bir solunum sıkıntısı varsa,
• Nefes almakta zorlanıyorsa,
• Ani bir öksürük atağı varsa,
• Morarma (geniş bir havayolu tıkanması söz konusuysa) görüyorsanız hemen en yakın sağlık merkezine başvurun. Çünkü zamanında müdahale edilmez ve yabancı cisim çıkarılmazsa hayati tehlike çok yüksektir. Hekime başvurduğunuzda yapılan fiziki muayenede yabancı cismin bulunduğu bölgede solunum seslerinin daha az olduğu görülür. Havayolunun tıkanma durumuna özel bazı patolojik sesler çıkmaya başlar. Akciğer filmi kaçan cisim metalse bulma imkanı sağlar. Ancak yabancı cisim aspirasyonunda genelde solunum yoluna kaçan cisimler organik veya plastiktir. Şüpheli vakalarda bilgisayarlı akciğer tomografisi çocuk cerrahına çok bilgi verebilir. Ama her ne olursa olsun yabancı cisim aspirasyonu şüphesi bile bronkoskopiyi gerektirir. Bronkoskopiyle çıkarılamayan objenin göğüs kafesi ve akciğerin içini açıp (trakatomi) yaparak çıkarılması gerekir. Yoksa hasta kaybedilebilir.
Bronkoskopi hayat kurtarıyor
Bronkoskopi; hem tanısal hem de solunum yollarına yabancı cisim kaçması (aspirasyon) söz konusu olduğunda, bronkoskop adı verilen optik bir cihazla, anestezi altında, çocuğun ya da erişkinin solunum yolları, nefes borusu, her iki ana bronş ve biraz daha içeride yer alan ince bronşlarının incelendiği işlemdir. Teknik olarak rijit ve fleksibil adı verilen iki tipi vardır. Yabancı cisim aspirasyonunda rijit; tanısal amaçlı bronkoskopilerde daha uçlara ulaşabilmek için fleksıbıl bronkoskoplar kullanılır. Çocuğunuz çok sık akciğer enfeksiyonu geçiriyorsa, tedaviye cevap vermiyorsa, tanısal amaçlı bronkoskopi yapılması gerekir. Tanısal amaçlı bronkoskopinin yanı sıra çocuğunuzun hareketlenmeye başladığı dönemde hiçbir şey yokken daha sonra ortaya çıkan, tedaviye cevap vermeyen ve sık tekrarlayan bir üst solunum yolu enfeksiyonu varsa solunum yollarına yabancı cisim kaçmasını aklınıza getirmelisiniz. Bronkoskopide optik bir cihazla çocuğun solunum yolları, nefes borusu, her iki ana bronş ve biraz daha içerideki ince bronşlar incelenerek bu bölgelere kaçan yabancı cisimler çıkarılabilir. İşlem yabancı cismin yerleşim bölgesi ve türüne göre 15 dakika ya da saatler sürebilir.