eg24

Hayatin daha yavas aktigi günesli ve uzun yaz günleri, aile ve dostlarla geçirilen tatil dönemlerini geride birakarak yogun temposu ve sorumluluklariyla is hayatina tekrar geri dönmek kisiyi birçok stres faktörüyle karsi karsiya birakiyor.

Özel, is ve sosyal hayatta yasanan gerçek veya tahmini her türlü tehdit, zorlanma, engel ve hayal kirikliginin yol açabilecegi bir tehlike ise “Tükenmislik Sendromu” olarak biliniyor.

Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uz. Dr. Günes Berk, “Tükenmislik Sendromu” hakkinda bilgi verdi.

Stres kisinin bas etme gücünü asabilir

Yetistirilemeyen bir sunum, çatismali bir ask iliskisi, mevki ve mal kayiplari, zamani yönetememe gibi olumsuzluklarin hepsi birer stres faktörüdür. Az miktarda stres dikkati toplamaya, motivasyonun artmasina, çözüm yollari aramaya ve çözüm için insanin kendisini aktive etmesine yarar. Ancak stres kisinin bas etme gücünü asmaya basladiginda bir takim ruhsal, zihinsel ve fiziksel belirtiler yasanmaya baslanir. Asiri ve uzamis stresin yaratigi duygusal, zihinsel ve fiziksel tükenme haline ise “Tükenmislik Sendromu” denilmektedir.

Stres kadar beklentiler de tüketiyor

Tükenmislik sendromunun temel nedeni, yapilan isin dogasi ve is yükünün fazlaligidir. Ilk defa 1970’lerde doktor, hemsire gibi saglik hizmeti sunanlarda rastlanan bir durum olarak tanimlanmasina ragmen günümüzde sirket yöneticilerinden, bankacilara, güvenlik güçlerinden, 1 yildir tatil yapmamis, tüm ev isleri ve 3 çocugunun bakim sorumlulugu üzerinde olan anneye kadar herkesin yasayabilecegi bir sendrom olarak tarif edilmektedir. Diger yandan tükenmisligin tek nedeninin stresli bir çalisma ortami ve artmis is yükü ve sorumluluk olmadigi, kisinin dünya görüsünün, yasam tarzinizin, sorunlari ele alis biçiminin, kendinden, dünyadan ve gelecekten beklentilerinin ve en önemlisi ayrintici, mükemmeliyetçi, kuralci, kontrolcü olma gibi bir takim kisilik özelliklerinin bu sendromun ortaya çikmasinda önemli payi olduguna inanilmaktadir.

Kronik stres bedensel ve ruhsal degisimlere yol açar

Kronik hale gelmis stres kisilerde, dikkat ve konsantrasyon zorlugu, karar vermede güçlük, olumsuz düsünmeye egilim, devamli endiselenme hali gibi bilissel belirtilere yol açmaktadir. Bunun yaninda keyifsizlik, mutsuzluk, sinirlilik, huzursuzluk, yalnizlik, çaresizlik gibi duygusal degisikliklere de neden olmaktadir. Yorgunluk ve bitkinlik hissi, uyku istah degisiklikleri, enerji kaybi, bas ve kas agrilari, mide bagirsak sikayetleri, bas dönmesi ve sersemlik hissi, kalp çarpintisi, nefes darligi ve sik soguk alginligi geçirme gibi fiziksel sorunlarin yani sira insanlardan ve zevk verici aktivitelerden uzaklasma, erteleme ve sorumluluktan kaçinma, alkol, sigara ve yatistirici ilaçlar ile gevsemeye çalisma gibi davranissal belirtiler de göstermektedir.

Tükenmislik sendromu kisiyi duyarsizlastirir

Tükenmislik hali, kisi iyi bir performans gösterdigi halde bu çabasinin karsiliginda uygun bir ödül alamadigi veya takdir edilmedigi, bunu da kabul edemedigi durumlarda yasanan, kendini asiri yüklenmis hissettigi, hizmet sunmaya yetecek duygusal enerjiyi bulamadigi duygusal tükenme halini içerir. Tükenmislikte kisinin hem kendisine hem de yaptigi ise duyarsizlasmasi ve kayitsizligi belirginlesir. Her ne konuda hizmet sunuyor olursa olsun çevresindekilere ve hizmet verdiklerine karsi, bu kisilerin birer birey olduklarini dikkate almaksizin, duygudan yoksun biçimde tutum ve davranislar sergilemesine yol açar. Ne kadar çabalarsa çabalasin hiçbir degisiklik yaratamayacagi, sistemi degistiremeyecegi, isinde etkisiz ve basarisiz oldugunu hissettigi bir durumdur.

Gerektiginde uzman yardimi almali

Tükenmislik sendromu ve bununla iliskili ortaya çikabilecek depresyon, kaygi bozuklugu gibi ruhsal bozukluklari önleyebilmek için, stres yönetimi iyi yapilmalidir. Is stresi bir çalisan sorunu degil bir organizasyon sorunudur. Öncelikle sorun alanlarinin net olarak tespit edilmesi, sorumluluk alanlarina ve görev tanimlarina açiklik getirilmesi, degistirilebilecek ve degistirilemeyecek faktörlerin saptanmasi, degistirilebilecek faktörler için, planlama, destek alma gibi aktif bas etme mekanizmalarini kullanma stres yönetiminin temel basamaklarindandir. Bu basamaklari uygulayamayip, islevselligi etkileyecek düzeyde stres ve tükenmislik belirtileri yasanmaya baslanabilir. Böyle bir durumda kisinin bir psikiyatri uzmanina basvurarak, psikoterapi veya ilaç tedavilerinden faydalanilmasi uygun önerilmektedir.