Gebelikte varis sikligi, gebelerde telenjiektazi ve hyphen varis gelisme orani bazi çalismalarda %60’lari buluyor. Gebelik öncesi varisi olmayan her 100 anne adayindan gebelik sonrasi kalici varis sorunu yasayanlarin sayisi 4 - 10 olarak karsimiza çikar. KadiköySifa Atasehir Hastanesi Varis Merkezi ve Damar Cerrahisi Direktörü Op. Dr. Mustafa Kemal Çalik, gebelikte varis olusumu ile ilgili en önemli sorulari yanitladi!
Gebelikte varisi tetikleyen nedenler nelerdir?
Gebelikte varisi tetikleyen pek çok farkli neden vardir. Bunlar biri gebelerdeki hormonal degisiklikler nedeniyle ve (toplar damar) duvarlarinin gerilme/genlesme yatkiliginin artmasidir. Bunun disinda gebelerde varisi tetikleyen en önemli nedenler söyle siralanabilir:
* Bebegin ve rahmin büyümesi kalbe geri dönüs yolunda pelvis (legen kemigi) içinde basi olusturur.
* Gebelikte vücutta artan kan/sivi miktarini bacak damarlarinda daha fazla basinç olusturmasi
* Hiperlordozis (L5-S1):Bel kemiginde gebelik nedeniyle olusan egrilik
* Çogul gebelikler
* Gebelik öncesi varisin olmasi
* Obezite/gebelikte fazla kilo alimi
* Varisten korunma önlemlerinin alinmamasi
Varisin anneye ve bebege etkileri nelerdir?
Anne adayi ayaga kalktiginda bacaklarda göllenen kan artar, bunun için vücuduna ve bebege yeterli kan göndermeyi amaçlayan anne kalbi daha fazla çalisir. Toplar damardaki kan göllenmesinden dolayi azalan kan hacmi, bas dönmesi ve hatta bayilarak yere düsme gibi hamile bayanlar için tehlikeli olay zincirine neden olur. Çocugunu bekleyen annenin bacaklarinda daha önceden var olan, dolasimdaki degisiklikler ve hormonlarin etkisiyle artan problemler çirkin görünüm, kramp, kasinti
vb. gibi basit sikayetlerin yaninda derin sistemde pihtilarin olusmasina neden olabilir. Olusan varisler de daha fazla sismekte ve göllenen kan miktari artmaktadir. Bazen bir parmak kalinligina ulasan bu damarlarda gebeligin son aylarinda anne karnindaki bebegin yatis seklide etkilidir. Dogumdan sonra bu damarlarin çogu kaybolsa da, göllenen ve böylece pihtilasma riski artan kanin, bebek ve annenin hayatini tehlikeye sokacagi bilinmelidir.
Prematür (erken) dogumlara neden olur mu?
Yapilan arastirmalarda, islerinden dolayi uzun süre ayakta kalan kadinlarda, prematür dogumlara daha sik rastlanilmaktadir. Ayakta kalan anne adaylarinin kalbe giden kan miktarinda azalma ve bebege yeteri kadar kanin ulasmamasi sik olarak rastlanan prematür dogumlarin nedenleri arasindadir. Bunun yaninda trombofili (kalitsal olarak kanin pihtilasmaya egilimi) denilen hastalikta düsük nedenleri arasinda önemli bir yer almaktadir. Bu hastalar basit bir tedavi ile çocuk sahibi olabilmekte ve konulan tani annenin gelecekte olusabilecek hastaliklarinin önlenmesini saglamaktadir.
Gebelikte olusan hangi varisi, ne zaman tedavi etmek gerekir?
Gebelik süresi boyunca olusan varislerin bazi durumlarda tedavisi zorunludur. Eger varisleriniz dogumdan 2 ay sonra bile kaybolmuyorsa ve varise bagli sikayetleriniz devam ediyorsa tedavi görmeniz gerekir. Kozmetik sorun yaratan varisler dahil olmak üzere gebelikte olusan varisler için, dogumu takiben 3. aydan itibaren tedaviye baslamak gerekmektedir.
Varis neden tedavi edilmeli?
Istenmeyen bir görüntünün olusmasinin yani sira varisler hayati tehlike de yaratabilirler. Varislerin tedavi edilmesini gerektiren en önemli nedenler sunlar:
* Derin toplar damar sisteminde pihtilara neden olmasi ve bu pihtilarin koparak akciger embolisi gibi ölümcül bir tablo olusturmasi,
* Varislerin kötü görünmesi,
* Hamilelik sirasinda anne adayinin kendini kötü hissetmesi
* Damarlarda pihti olusmasi ve iltihaplanmasi
* Anne ve bebegin dolasimina önemli yük olusturmasi
* Gerekli tedbirler alinmadiginda, erken dogum riskini arttirmasindan dolayi anne adaylarinin gerekli önlemleri almasi gerekmektedir.
Bacaklarda kan göllenmesini ve varis olusumunu önlemek için ne yapabilirsiniz?
Gebeliginiz boyunca varis olusumu engellemek için pek çok önlem almaniz mümkün. Hamileliginiz süresince ayakta/oturarak uzun süre hareketsiz kalmaktan sakinin. Alçak sandalyelerde oturmaktan ve sert kenarlarin bacaga temasindan sakinin. Mümkün oldugunca çok yürüyün, yüzün, bisiklete binin. Sicak banyo yapmayin. Uzun süre güneste kalmayin. Sicak havalarda veya egzersiz sonrasi, ayaklardan baslayarak bacaklarinizi soguk su ile islatin. Gece uyurken veya dinlenirken ayaklarinizi kalp seviyesinin yukarisinda kalacak sekilde yerlestirin. Ayrica doktorunuzun tavsiye ettigi varis (elastik) çoraplarini, tarif edildigi gibi kullanmaniz da varis olusumunu engeller.